Balkanska federacija
Balkanska (kon)federacija (ili Balkanska federativna republika) je politički projekat državnog ujedinjenja Balkanskog poluostrva.
Historija uredi
Tokom historije, za Balkansku federaciju su se uglavnom zalagali socijalisti i drugi ljevičari balkanskih zemalja. Ova ideja se tokom 19. vijeka razvila unutar socijaldemokratskog pokreta balkanskih zemalja, kao alternativa nacionalnim ekspanzijama novoformiranih država.[1] Jedan od prvih zagovornika Balkanske federacije je bio Svetozar Marković, koji je upozoravao da srpski narod živi izmješan sa drugim narodima, bez jasno određenih geografskih i etnografskih granica, te bi stoga morao „uzeti ulogu osvajača“ prema susjedima ukoliko teži stvaranju velike nacionalne države.[2] Istaknuti srpski socijaldemokrata Dimitrije Tucović se tokom Balkanskih ratova protivio međusobnom otimanju oko teritorija zalažući se za zajednicu balkanskih naroda:
Neprirodne pretpostavke dovode nas u neprirodan položaj. Svaka balkanska državica htela bi sve ono što samo u zajednici može dobiti. I mesto jedne logične težnje da se putem zajednice i ide, balkanska buržoazija stvara ratne situacije i gura u propast narode, zbog svoje strahovite nesposobnosti da se uzdigne na visinu smelih pregnuća koja Istorija iziskuje. Nikada jedna klasa nije bila kratkovidija! Hoće svi pristaništa, svi dovoljno teritorija, svi Solun, svi Vardarsku dolinu, jer je sve to tako važno - a ne vide da to svi mogu imati samo u zajednici.[3]
Kominterna je uzela ovu ideju za osnovu svoje politike prema Balkanu. Za komuniste je Socijalistička balkanska federacija predstavljala „jedini izlaz iz đavoljskog kruga nacionalističke mržnje, rasparčavanja na državice, bede i imperijalističke eksploatacije“.[4] Početkom 1920-ih godina u Beču izlazi list „Balkanska federacija“, koji je izdavala Balkanska komunistička federacija, a uređivao ga Ognjen Prica.[5]
Nakon Drugog svjetskog rata je između novih komunističkih vlasti FNR Jugoslavije, NR Bugarske, NR Rumunije i NR Albanije, uz akvitno učešće SSSR-a, razmatrano ujedinjenje u Balkansku federativnu republiku, koja bi eventualno uključivala i Grčku u slučaju pobjede partizana u grčkom građanskom ratu. Među novim socijalističkim državama su bili zaključeni dvostrani ugovori o saradnji, i to jugoslovensko-albanski, jugoslovensko-bugarski i bugarsko-rumunski. Međutim, nakon rezolucije Informbiroa 1948. godine, dolazi do prekida odnosa FNR Jugoslavije sa ostalim socijalističkim zemljama Balkana, i prekida pregovora o savezu.[6]
Ideja balkanske federacije i danas ima svoje zastupnike među ljevičarima Balkana.[7]
Također pogledajte uredi
Reference uredi
- ^ Dr Branko Nadoveza, Balkanski socijalisti i Balkanska federacija, Beograd, 1997. ISBN 86-7244-050-1
- ^ Velika Srbija ili balkanska federacija (Holm Sundhausen, Istorija Srbije od 19. do 21. veka)
- ^ Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 138) Prosveta, Beograd, 1950.
- ^ "Titoizam i sukobi u bivsoj Jugoslaviji". Arhivirano s originala, 30. 6. 2007. Pristupljeno 6. 1. 2016.
- ^ Ognjen Prica, Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost“ Beograd, 1975. godina
- ^ Holm Sundhaussen, Jugoslawien und seine Nachfolgestaaten 1943-2011 - Eine ungewönliche Geschichte des Gewönlichen, Böhlau Verlag Wien - Köln - Weimar, ISBN 978-3-205-79609-1
- ^ "Nikos Stefanidis: Ja sam za balkansku federaciju". Arhivirano s originala, 28. 7. 2012. Pristupljeno 6. 1. 2016.
Literatura uredi
- Branko Petranović, Balkanska federacija 1943-1948, IKZ Zaslon (Beograd, Šabac) 1991.
- Dr. Branko Nadoveza, Balkanski socijalisti i Balkanska federacija, Beograd, 1997. ISBN 86-7244-050-1