Razlika između verzija stranice "Pirati"
| [nepregledana izmjena] | [nepregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: Interwiki za izabrane članke za hr:Pirati |
No edit summary |
||
Red 3:
[[Slika:Pirate Flag of Rack Rackham.svg|thumb|right|200px|Zastava piratskog kapetana Johna Rackhama, iz 1719.]]
'''Pirati''' (eng. ''pirates'') su gusari pljačkaši koji vrše razbojstva na moru, ponekad i na obali. Piratstvo (eng. ''piracy'') je nastalo još u antičkim vremenima ali najviše se raširilo tokom [[17. vijek|17.
== Piratstvo kroz historiju ==
Red 10:
Antičko doba je obilovalo piratima koji su svojim brzim [[galija]]ma terorizirali sve obale Sredozemnog mora. Još od vremena drevnih Egipćana oni su pljačkali trgovačke brodove. Grci, Egipćani, Kartažani i Rimljani nisu bili u stanju osigurati prisutnost jakih flota na moru i piratske zajednice su postojale na mnogim ostrvima. Jednom prilikom je i [[Julije Cezar]] zarobljen od pirata i zadržan radi otkupa. Tek kada je rimski general [[Pompej Veliki]] 67. godine prije Krista, sa 270 brodova proveo veliko anti-piratsko čišćenje Sredozemlje je bilo sigurno za trgovinu.
Nakon pada Zapadnog Rimskog carstva kao pirati najviše su se isticali [[Vikinzi]], pomorski narod sa sjevera Evrope. Oni su svojim brzim brodovima tipa ''drakkar'' doplovili do [[Velika Britanija|Britanije]], [[Rusija|Rusije]], [[Italija|Italije]], [[Afrika|Afrike]] i [[Amerika|Amerike]]; pljačkajući sve na svom putu nekoliko
U drugoj polovini srednjeg vijeka morima sjeverne Evrope počinju ploviti pirati svih nacija i pljačkati trgovačke brodove i gradove. Nerijetko su to činili sa ovlaštenjem pojedinih vladara i time se rađa [[gusar]]stvo (eng. ''privateering''), pljačkanje na moru ovlašteno zakonom i smatrano dijelom regularnog ratovanja. 1391. njemački pirati zauzimaju grad [[Bergen]] što dovodi do toga da trgovci i zemlje ojačavaju svoje brodove i stvaraju trgovačke i političke saveze poput [[Hanza|Hanze]] što će dovesti do gušenja sjevernoeuropskog piratstva.
Red 25:
=== Piratstvo na Karibima - "Bukanirsko doba" ===
Nakon [[Kolumbo]]vog otkrića Amerike [[1492]]. najveće pomorske sile toga vremena Španija i Portugal krenule su stvarati kolonije u Srednjoj i Južnoj Americi (ili Zapadnoj Indiji, kako ju je Kolumbo nazivao. Najviše kolonija je osnovala Španija dok se Portugal više orijentisao na trgovinu s Indijom i dalekim Istokom. Ipak, Portugal je osnovao nekoliko bogatih i važnih kolonija u Južnoj Americi kohju je podjelio sa Španijom. Porobivši srednjoameričke domorodačke narode Inka, Maja i Asteka, Španci su stekli kontrolu nad brojnim rudnicima plemenitih metala koje su počeli dovoziti u Španiju. Zbog velikog rasta španskog bogatstva, i druge evropske države počinju osnivati kolonije u Karibima radi iskorištavanja prirodnih bogatstava Novog svijeta. Krajem 16. i početkom 17.
[[Slika:Pyle pirates raidship.jpg|thumb|left|150px|Bukaniri u čamcima napadaju španski [[galijun]]]]
Suparništvo među kolonijama i želja za trgovačkom premoći dovodili su do čestih ratova. Veliko klasično doba piratstva na Karibima trajalo je od [[1560]]. do [[1720]]. Tokom prvh desetljeća 17. vijeka grupa odmetnika i izbjeglica gotovo svih evropskih nacija (ponajviše Francuza) naselila se na ostrvu Hispanioli. Nazivali su se [[bukaniri]] (eng. ''buccaneers'') i prvotno su bili lovci na divlje životinje čije su meso prodavali brodovima u prolazu. No željni brze zarade otiskivali su se na more i napadali španske brodove s blagom okrenuvši se piratstvu. Tako su bukaniri, iako zadržavši staro ime, postali pirati, a najuspješniji su bili od 1640. do 1680. Dva najpoznatija sjedišta karipskih pirata su bili [[ostrvo]] ''Tortuga'' nakon 1640. i grad ''Port Royal'' na ostrvu [[Jamajka]] nakon 1655. Do 1680. engleske i francuske kolonijalne vlasti uskraćuju potporu bukanirima i njihovo doba prolazi. Posljednja velika akcija bukanira se odigrala 1689. kada su udruženi sa francuskom mornaricom zauzeli i opljačkali bogati španski grad Cartagenu na obali Kolumbije.
| |||