|
| strani dobavljači =
}}
'''Armija Republike Bosne i Hercegovine''' (''Armija RBiH'' ili ''ARBiH'') bila je zvanična oružana snaga [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike Bosne i Hercegovine]] za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. Armija RBiH osnovana je [[15. april]]aaprila [[1992]]. što se slavi kao Dan armije.
Njen mandat i zadaci unutar Oružanih snaga RBiH okvirno su definisani [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavom Republike Bosne i Hercegovine]] (čl. 162).
=== Osnivanje ===
{{Također pogledajte|Raspad SFRJ}}
Nakon prvih višestranačkih izbora održanih u novembru [[1990.]] godine vlast u [[Socijalistička republika Bosna i Hercegovina|SR BIH]] su osvojile stranke s nacionalnim predznakom: [[SDA]], [[SDS]] i [[HDZ BIH]]. Kao posljedica međunacionalne netrpeljivosti i političkih neslaganja unutar [[SFRJ]], dolazi do njenog raspada i početka ratnih sukoba. Nakon sukoba u Sloveniji i Hrvatskoj, u Bosni i Hercegovini dolazi do osnivanja prvih tada nelegalnih paravojnih jedinica kao što su [[Zelene beretke (Bosna i Hercegovina)|Zelene beretke]] i [[Patriotska liga]]. Nasuprot tome na teritoriju SR BIH dolazi do sve većeg nagomilavanja snaga [[JNA]] iz koje se postepeno naoružavaju srpske paravojne formacije. Naredbu o naoružavanju paravojnih formacija [[SDS]]-a dao je načelnik Generalštaba JNA general [[Blagoje Adžić]]. 7. i 8. februara u selu Mehurići kod [[Travnik]]a održano je vojno savjetovanje komandanata sedam regionalnih štabova i dijela Glavnog štaba Patriotske lige BiH.<ref>{{cite web|url=http://www.historija.ba/d/506-osnovana-patriotska-liga-bih/|title=Historija.ba - Osnovana Patriotska liga BiH|website=www.historija.ba|access-date=2. 7. 2018}}</ref>
[[8. april]]aaprila 1992. godine, uz proglašenje neposredne ratne opasnosti na teritoriji Bosne i Hercegovine, nakon
kojeg je uslijedilo proglašenje Republike Bosne i Hercegovine, oformljen je štab [[Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine|Teritorijalne odbrane BiH]]. Dan poslije, odlukom Predsjedništva RBiH
svim naoružanim sastavima i pojedincima, osim pripadnika JNA i MUP-a, naređeno je da se jave u općinske, gradske i regionalne štabove TO, da bi se potčinili jedinstvenoj komandi.<ref name="auto">http://www.icty.org/x/cases/hadzihasanovic_kubura/tjug/bcs/060315.pdf str. 97</ref>
=== 1992. ===
Tokom [[1992.]] godine oko 70% teritorije BiH je bilo okupirano od strane srpskih formacija. Armija se već nakon svog osnivanja susreće s nekoliko problema kao što su nedostatak oružja i opreme, neutemeljena organizacija, slaba logistika pored neprijateljske [[JNA]] i [[VRS]]. Prve bitke armije su bile za grad [[Sarajevo]] u cilju sprječavanju ulaska srpskih snaga u grad, što je bilo uspješno. Vojska uspješno formira linije odbrane oko [[Sarajevo|Sarajeva]], tuzlanske, zeničke regije, srednje Bosne, te oko opkoljenih gradova [[Bihać]]a, [[Goražde|Goražda]], [[Srebrenica|Srebrenice]], [[Žepa|Žepe]] i [[Foča|Foče]]. 06. aprila [[1992.]] srpske snage zauzimaju grad [[Foča|Foču]], sljedeći gradovi pod kontrolom [[VRS]] su bili [[Bijeljina]], [[Zvornik]], [[Bratunac]], [[Višegrad]], [[Rudo]] u kojima otpor slabo naoružanih pripadnika PL BIH nije mogao zaustaviti prodor srpskih snaga i [[JNA]].
U Posavini gradove [[Brčko]], [[Bosanski Brod]], [[Orašje]], [[Odžak]], [[Derventa]], [[Bosanski Šamac]], [[Modriča]] početkom rata su pod kontrolom imale Armija RBIH, [[HVO]], [[HOS]] i [[ZNG]]. Kako je ova teritorija fizički u geografskom pogledu odvajala zapadni dio [[RS]]-a i teritorij [[RSK]] u [[Hrvatska|Hrvatskoj]] od istočnog dijela [[RS]]-a i [[SRJ|Srbije i Crne Gore]], snage [[VRS]]-a su morale osvojiti ovu teritoriju kako bi zauzele koridor koji je bio komunikacija prema [[Banja Luka|Banjoj Luci]] zatim teritoriji pobunjenih [[Srbi|Srba]] u Hrvatskoj. Zbog strateške važnosti [[VRS]] pokreće operaciju [[Operacija Koridor|Koridor]] u kojoj zauzimaju [[Bosanski Šamac]] (17. april 1992.) i [[Brčko]] (7. maj 1992.). U junu su zauzeli Derventu (7. juni 1992.), Modriču (10. juna 1992.) i Odžak (13. juna 1992.), a konačni slom odbrane uslijedio je 6. oktobra 1992. godine srpskom okupacijom Bosanskog Broda. Razlog ovog katastroffalnog gubitka su bile političke odluke iz [[Zagreb]]a.<ref>{{cite web|url=http://www.posavski-vremeplov.com/suzna-dolina/tko-je-predao-posavinu-i/|title=Tko je predao Posavinu I.|website=PV|access-date=2. 7. 2018}}</ref>
21. aprila [[1992.]] počinju sukobi u Bosanskoj Krajini kada su srpske snage zauzele polovicu grada [[Bosanska Krupa|Bosanska Krupe]], njihovo daljnje napredovanje je zaustavljeno i formiran je [[bihać]]ki okrug, unutar kojeg je formirana Unsko-sanska operativna grupa iz koje će kasnije izrasti [[Peti korpus Armije RBiH]].
U ofenzivi [[JNA]] i [[VRS]] od 24. do 28. aprila [[1992.]] snage Armije RBIH, HVO-a i HOS-a su potisnuli napadače istočno od [[Mostar]]a. U ratnim operacijama u ljeto i jesen 1992. godine, uspostavlja se ratna linija koja se do kraja [[1994.]] godine neće bitnije mijenjati.
=== 1993. ===
[[Datoteka:End of Bosniak-Croat war.png|thumb|Odnos snaga Armije RBIH i HVO-a nakon Bošnjačko-hrvatskog sukoba]]
[[1993.]] godina nije bila obilježena značajnim bitkama između Armije RBIH i [[VRS]]-a, ali novina je bio [[Bošnjačko-hrvatski sukob]] između snaga Armije RBIH i [[HVO]]-a. Hrvatske snage su svoj fokus ratovanja sa srpskih snaga prebacile na teritoriju pod kontrolom Armije RBIH za što se vjeruje da je dio dogovora između [[Franjo Tuđman|Tuđmana]] i [[Slobodan Milošević|Miloševića]] u Karađorđevu čiji je cilj bio podjela [[BiH|Bosne i Hercegovine]] između srpske i hrvatske strane. Kako bi se postigao ovaj cilj hrvatskoj strani je bila neophodna pobjeda nad Armijom RBIH, sa čime bi se bosanska strana dovela u neizbježnu situaciju da pristane na podjelu pod nametnutim uvjetima i gubitak teritorije u Hercegovini i Srednjoj Bosni. Armija RBIH se suočava sa potpunim okruženjem te izostankom dobavljanja oružja, municije, hrane, što je armiju dovelo u najteži položaj tokom svojeg postojanja. U septembru armija pokreće operaciju Neretva 93 pod vodstvom [[Sefer Halilović|Sefera Halilovića]] koja je imala u ciju potisnuti hrvatske snage ([[HVO]] i [[Oružane snage Republike Hrvatske|HV]] iz područja srednje Bosne i zapadne Hercegovine te deblokadu [[Mostar]]a. Armija RBIH je oslobodila oko 450 km kvadratnih teritorije, stjerala hrvatske snage pod opsadu u [[Vitez]]u, [[Busovača|Busovači]] i [[Kiseljak]]u, ali nije uspjela deblokirati Mostar.<ref>{{cite web|url=http://www.historija.ba/d/575-pocela-operacija-neretva-93/|title=Historija.ba - Počela operacija "Neretva '93"|website=www.historija.ba|access-date=2. 7. 2018}}</ref> U toku ove godine dolazi i do smjene na vrhu Armije RBiH. Naime 8. juna 1993. godine, [[Rasim Delić]] je imenovan na čelo Glavnog štaba i to u svojstvu komandanta Štaba Vrhovne komande. Sefer Halilović je zadržao funkciju načelnika Glavnog štaba.
=== 1994. ===
[[Datoteka:1995 Croat and Bosniak Counteroffensives.jpg|thumb|Stanje teritorija osvojenih u septembru-oktobru 1995. od strane<br>{{legend|#0100fe|HV i HVO}} i {{legend|#00ff01|ARBiH}}]]
[[Vašingtonski sporazum]] je označio kraj sukoba između Armije RBIH i [[HVO]]-a, nakon čega se napadi usmjeruju isključivo prema VRS-u. Jedna od najznačajnijih bitaka te godine je bila [[Breza 94]]. Ova operacija je predstavlja veliki uspjeh izgladnjelog [[Peti korpus Armije RBiH|Petog korpusa Armije RBiH]] kojem je u tome periodu prijetio nestanak. [[AP Zapadna Bosna]] na čelu sa [[Fikret Abdić|Fikretom Abdićem]] doživljava svoj poraz u augustu [[1994.]], ali uz pomoć srpskih paravojnih formacije se vraća u Veliku Kladušu. [[Sedmi korpus Armije RBiH]] ovladava prostorom planine [[Vlašić]] te tako osigurava uvjete za daljnje osloboilačke operacije.
U aprilu [[1994.]] snage [[VRS]]-a pokreću snažnu ofenzivu na grad [[Goražde]], u početku su snage napredovale prema centru grada, kasnije je [[NATO]] izvršio zračne napade na [[VRS]], operacija je kasnije obustavljena. [[Drugi korpus Armije RBiH]] je tokom operacije [[Proljeće 94]] zauzeo položaje [[VRS]]-a na [[Ozren]]u. 19. novembra [[1994.]] [[VRS]] pokreće operaciju "Jutro" s ciljem zauzimanja Bihaća, snage su prodrle u neposrednu blizinu grada, ali su kasnije bile odbijene od strane Petog korpusa Armije RBiH.<ref>{{cite web|url=http://slavicnet.com/pls/ije/forum_v5.show_post?id=83026|title=Operacija Jutro, novembar-decembar 1994. godine - slavicnet.com|website=slavicnet.com|access-date=2. 7. 2018|archive-date=25. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200925033051/http://slavicnet.com/pls/ije/forum_v5.show_post?id=83026|url-status=dead}}</ref>
=== 1995. ===
| 