Verzija na dan 3 septembar 2019 u 10:27 uredi C3r4 (razgovor \| doprinosi) Urednici 73.705 edits m Vraćene izmjene korisnika Baraba roga (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika C3r4 oznaka: vraćanje ← Starija izmjena		Trenutna verzija na dan 1 april 2021 u 20:17 uredi poništi Arnel (razgovor \| doprinosi) Urednici 5.977 edits No edit summary oznaka: vizualno uređivanje
Red 4: [[Datoteka:Užice and Bihać Republics.png\|mini\|250px\|Kratkotrajne partizanske republike u okupiranoj Jugoslaviji: [[Užička republika]] (1941) i [[Bihaćka republika]] (1942).]] [[Datoteka: Partizanski srem02.png\|desno\|mini\|250p\|[[Srijem u Narodnooslobodilačkoj borbi\|Oslobođena partizanska teritorija u Srijemu]] krajem [[1942]]. godine]] '''Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije''' (slov:''Narodnoosvobodilni vojska in partizanski odredi Jugoslavije''; mak:''Народноослободилетна војска и партизански одреди на Југославија'') je bila oružana sila [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije\|Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije]], predvođenog [[Savez komunista Jugoslavije\|Komunističkom partijom Jugoslavije]]. Nastala je juna [[1941]]. godine formiranjem prvih [[Partizanski odredi\|partizanskih odreda]], a 1. marta [[1945]]. godine je prerasla u [[Jugoslavenska narodna armija\|Jugoslavensku armiju]], regularnu vojnu formaciju [[Demokratska Federativna Jugoslavija\|Demokratske federativne Jugoslavije]]. Zbog čestih reorganizacija, tokom rata, nekoliko puta je mijenjala nazive: Red 11: *''Narodnooslobodilačka vojska i partizanski odredi Jugoslavije'' (NOV i POJ) - od novembra 1942. do marta 1945. Narodnooslobodilačkom vojskom je rukovodio [[Vrhovni štab NOVJ\|Vrhovni štab]], a za njene pripadnike koristio se neformalni naziv ''partizani''. Iako je bila jedna od najjačih vojnih formacija, koja se borila protiv [[Sile Osovine\|sila Osovina]] na [[Balkan]]u tokom [[Drugi svjetski rat\|Drugog svjetskog rata]], a [[Saveznici u Drugom svjetskom ratu\|Saveznici]] su je priznali i potpomogli tek u ljeto [[1943]]. godine. == Osnivanje == Red 22: U jesen 1941, partizani su osnovali [[Užička republika\|Užičku republiku]] na oslobođenoj teritoriji u zapadnoj [[Srbija\|Srbiji]]. U novembru 1941, njemački vojnici su ponovno osvojili ovu teritoriju, dok se većina partizanskih snaga povukla prema [[Bosna (regija)\|Bosni]]. Dana 21. decembra [[1941]], partizani su u [[Rudo\|Rudu]] formirali [[Prva proleterska udarna brigada\|Prvu proletersku brigadu]], prvu regularnu jedinicu koja je mogla djelovati izvan mjesta gdje je osnovana. Godine 1942, te jedinice i partizanski odredi su se spojili u Narodnooslobodilačku vojsku (NOV) i partizanski odredi Jugoslavije (POJ), a kasnije u [[Jugoslavenska narodna armija\|Jugoslavensku armiju]] 1. marta [[1945.]] godine. Dana 9. septembra [[1942]], partizani u [[Dalmacija\|Dalmaciji]] su osnovali prvu pomorsku jedinicu sastavljenu od ribarskih brodova, koja je postupno prerasla u silu sposobnu da se mori sa italijanskom i njemačkom ratnom mornaricom i da vrši složene amfibijske operacije. Maja 1942, piloti dva aviona, koji su pripadali ratnom zrakoplovstvu NDH, [[Rudi Čajavec]] i [[Franjo Kluz]], prešli su na stranu partizana u Bosni i kasnije su koristili svoje avione protiv snaga Osovine. Iako je to kratko trajalo zbog nedostatka infrastrukture, ovo je bio prvi primjer pokreta otpora koji je imao svoje zrakoplovstvo. Partizani su kasnije stekli stalno zrakoplovstvo dobijavši avione, opremu i vježbu od [[RAF]] 1944. godine. Red 40: Taj ustanak slomljen je snažnom njemačko-italijanskom ofanzivom nakon koje su uslijedile teške represalije, kao i rat između partizana i četnika koji su imali nepomirljive političke ciljeve u budućnosti. Od tada pa sve do 1944, Srbija i veći dio Crne Gore su ostali pod kontrolom četnika i pripadnika režima ([[Milan Nedić\|Milana Nedića]] i [[Dimitrije Ljotić\|Dimitrija Ljotića]]). Borba se prenijela na područje Bosne i Hercegovine, gdje su se od [[1942]]. do [[1943]]. vodile presudne borbe koje su odredile budućnost Jugoslavije u sljedećim desetljećima. Poraz četnika u [[bitka na Neretvi\|bici na Neretvi]] (maj 1943) izbacio ih je s historijske pozornice kao moguće gospodare u budućoj Jugoslaviji. Tokom rata partizani su uspjeli steći moralnu, kao i ograničenu podršku [[Saveznici u Drugom svjetskom ratu\|Saveznika]], koji su do tada podržavali generala Mihailovića. Nakon [[Teheranska konferencija\|Teheranske konferencije]] 1943. partizani su službeno priznati za legitimnu silu od strane Saveznika, koji su kasnije, na prijedlog brigadnog generala [[Fitzroy MacLean\|Fitzroya MacLeana]], osnovali balkanski odsjek [[RAF]]-a, s ciljem da prenosi pošiljke i osigurava zračnu podršku partizanima. Politički, najvažnije odluke su donesene 29. novembra [[1943]]. na [[Drugo zasjedanje AVNOJ-a\|zasjedanju]] [[AVNOJ]]-a u [[Jajce\|Jajcu]], kada je zabranjen povratak kralja [[Petar II Karađorđević\|Petra II Karađorđevića]] u Jugoslaviju, osnovana privremena vlada, Tito proglašen za maršala i predsjednika Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije, te zacrtana budućnost Jugoslavije kao države sastavljene od federalnih republika. Sa savezničkom zračnom podrškom i uz pomoć [[Crvena armija\|Crvene armije]], u drugoj polovini 1944. partizani su preusmjerili pažnju na Srbiju, u kojoj je bilo relativno malo borbi od pada [[Užička republika\|Užičke republike]]. Dana 20. oktobra [[1944]]. partizani i [[Crvena armija]] su oslobodili [[Beograd]] u zajedničkoj [[Beogradska operacija\|operaciji]]. Krajem 1944. partizani su kontrolirali cijelu istočnu polovinu Jugoslavije: Srbiju, Makedoniju i Crnu Goru, kao i [[dalmacija\|dalmatinsku]] obalu.

Razlika između verzija stranice "Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije"