Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Veliko ropsko jezero"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
mNo edit summary
Red 2:
 
[[Datoteka:Canada.A2002160.1920.721.250m.jpg|mini|Satelitska slika jezera]]
'''Veliko ropsko jezero''' ({{Jez-en[[Engleski jezik|engleski]]: ''Great Slave Lake}}) je''; [[jezeroFrancuski jezik|francuski]]: koje''Grand selac nalazides naEsclaves'') područjuje drugo po veličini jezero [[KanadaSjeverozapadne teritorije|kanadskeSjeverozapadnih teritorija]] [[Sjeverozapadne teritorijeKanada|Sjeverozapadne teritorijeKanade]]. Drugo je najveće jezero Sjeverozapadnih teritorija, (iza [[Veliko medvjeđe jezero|Velikog medvjeđeg jezera]]), najdublje jezero [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]] (614 metara), peto u [[Amerika|Americi]], a deseto na svijetu po površini. Dugo je 469 km, a široko od 20 do 203 km. Prostire se na površini od 27.200 km2, a s pripadajućim ostrvima čitava površina iznosi 28.568 km2. Zapremina jezera kreće se od 1.070 km3 do 1.580 km3, pa čak i do 2.088 km3 što ga čini 10. ili 12. po veličini.
 
Jezero ime dijeli sa plemenom Slavey. Naselja koja se nalaze na jezeru su [[Yellowknife]], [[Hay River]], [[Behchoko]], [[Fort Resolution]], [[Lutselk'e]], [[Hay River Reserve]], [[Dettah]] i [[Ndilo]]. Danas jedino u Lutselk'eu živi 350 stanovnika, uglavnom iz plemena [[Chipewyan]]. Osim naselja, tu se nalaze i napušteni zimski kamp, pošta kompanije Hudson's Bay i tvrđava Reliance, a na južnoj obali napušteni rudnik Pine Point i istoimeni gradić.
Vodena površina jezera iznosi 27.048&nbsp;km<sup>2</sup><ref name="EoEarth2">{{Cite journal|last=Hebert|first=Paul|year=2007|title=Encyclopedia of Earth|url=http://www.eoearth.org/article/Great_Slave_Lake,_Northwest_Territories|series=Great Slave Lake, Northwest Territories|publisher=Environmental Information Coalition, National Council for Science and the Environment|accessdate=20. 1. 2020}}</ref> a sa pripadajućim [[Ostrvo|ostrvima]] površina je 28.568&nbsp;km<sup>2</sup>.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20130114222216/http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/learningresources/facts/lakes.html/#northwest|title=Prirodni resursi Kanade - Atlas Kanade - Jezera|last=|first=|date=12. 8. 2009|website=Web Archive|publisher=|accessdate=20. 1. 2020}}</ref> Sa maksimalnom dubinom od 613&nbsp;metara, ovo jezero je najdublje na [[Sjeverna Amerika|sjevernoameričkom kontinentu]].<ref name="EoEarth">{{Cite journal|last=Hebert|first=Paul|year=2007|title=Encyclopedia of Earth|url=http://www.eoearth.org/article/Great_Slave_Lake,_Northwest_Territories|series=Great Slave Lake, Northwest Territories|publisher=Environmental Information Coalition, National Council for Science and the Environment|accessdate=20. 1. 2020}}</ref>
 
== Historija ==
Jezero napajaju rijeka [[Slave (rijeka)|Slave]] i rijeka [[Hay (rijeka)|Hay]]. Iz jezera ističe rijeka [[Mackenzie]], druga najveća rijeka [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]]. Najveći grad na rijetko naseljenoj obali je [[Yellowknife]].
Domorodački stanovnici su prvi naselili ovo područje nakon povlačenja [[Lednik|glacijala]]. Arheolozi su otkrili da je ovo područje bilo naseljeno još prije 8.000 godina. Razna oruđa i arheološki podaci ukazuju na to da je paleoindijska [[kultura]] i [[tradicija]] ovdje bila prisutna hiljadama godina.
 
Veliko ropsko jezero je mjesto na evropskim kartama pronašlo sredinom 18. vijeka, nakon popularizacije trgovine krznom. Britanski trgovac krznom, Samuel Hearne, istražio je jezero 1771. godine, te mu je dao ime Athapuscow. Godine 1897/98. američki graničar Charles "Buffalo" Jones otputovao je u [[arktički krug]], gdje je njegova stranka prezimila u kolibi koju su izgradili u blizini ovog jezera. Jonesovu priču o tome kako su on i njegova stranka pucali na čopor [[Vuk|vukova]] u blizini Velikog ropskog jezera potvrdili su 1907. Ernest Thompson Seton i Edward Alexander Preble kada su otkrili ostatke [[Životinje|životinja]] u blizini napuštene kolibe.
Ovo jezero se nalazi na 156&nbsp;m. n. v. Dno Velikog ropskog jezera, sve do 458&nbsp;metara je ispod nivoa mora, te je jezero ujedno i [[kriptodepresija]].
 
Na sjevernom rubu jezera 1930-ih je otkriveno [[zlato]], što je dovelo do formiranja grada Yellowknife koji će ubrzo postati glavni grad [[Sjeverozapadne teritorije|Sjeverozapadnih teritorija]]. Godine 1960. izgrađen je [[autoput]] oko zapadne strane jezera, produžetak autoceste Mackenzie, danas poznate kao Autocesta Yellowknife ili Autocesta 3. Dana 24. januara 1978. godine, [[Sovjetski Savez|sovjetski]] radar Kosmos 954 s ugrađenim [[Nuklearni reaktor|nuklearnim reaktorom]], pao je s orbite i raspao se. Komadi nuklearne jezgre pali su u blizini Velikog ropskog jezera. Gotovo sav nuklearni otpad otkriven je zajedničkom vojnom operacijom kanadskih oružanih snaga i [[Oružane snage Sjedinjenih Američkih Država|Oružanih snaga Sjedinjenih Država]] pod nazivom Operacija Jutarnje svjetlo.<ref>{{Cite web|url=https://nationalinterest.org/feature/operation-morning-light-the-nuclear-satellite-almost-14411|title=Operation Morning Light: The Nuclear Satellite That Almost Decimated America|last=Weintz|first=Steve|date=2015-11-23|website=The National Interest|language=en|accessdate=2021-03-08}}</ref>
== Porijeklo imena ==
 
Ime samog jezera nema nikakve veze sa ropstvom, već seže od naziva indijskog plemena ([[Slavey]]) koje je bilo nastanjeno na tom području. Prijevod naziva je samim time netačan, te se u literaturi na bosanskom jeziku ovo jezero već duži niz godina spominje pod ovakvim nazivom.
Krajem 2010. godine mnoga mjesta Sjeverozapadnih teritorija su preimenovana u prvobitna indijanska imena. Prijedlog za mijenjanje naziva jezera podnijeli su članovi organizacije First Nations Dene Jahjo.<ref>{{Cite web|url=https://www.uphere.ca/articles/big-lake|title=Big Lake|website=Up Here Publishing|language=ca-EN|accessdate=2021-03-08}}</ref> "Veliko ropsko jezero zapravo je vrlo strašno ime, osim ako ste zagovornik ropstva", kaže Dëneze Nakehk'o, jedan od osnivača ove organizacije. "Ovo je prekrasno mjesto, veličanstveno je i ogromno, i zapravo mislim da trenutno ime na karti ne priliči tom mjestu." Prijedlozi za novi naziv jezera su jezero Tucho i Tu Nedhe.<ref>{{Cite news|title=Goodbye Great Slave Lake? Movement to decolonize N.W.T. maps is growing {{!}} CBC News|url=https://www.cbc.ca/news/canada/north/decolonizing-nwt-place-names-1.3640819|newspaper=CBC|access-date=2021-03-08|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.uphere.ca/articles/big-lake|title=Big Lake|website=Up Here Publishing|language=ca-EN|accessdate=2021-03-08}}</ref>
 
== Geografija ==
Rijeke Hay, Slave, Lockhart i Taltson glavne su pritoke jezera. Iz jezera ističe rijeka Mackenzie. Iako je zapadna obala pošumljena, istočna obala i sjeverni rub su poput tundre. Južna i istočna obala dosežu rub Kanadskog štita. Na prostoru Velikog ropskog, Velikog medvjeđeg i jezera Athabasca se nekad nalazilo prostrano ledničko jezero McConnell.
 
Jezero ima vrlo nepravilnu obalu. Na istočnom kraku jezera se nalaze mnogobrojni otoci. Poluotok Pethei razdvaja istočni krak od zaljeva McLeod na sjeveru i zaljeva Christie na jugu. Jezero je poluzaleđeno u prosjeku osam mjeseci u godini. Na nekim ravnicama koje okružuju Veliko ropsko jezero stvorile su se močvare. Južno od jezera nalazi se gnjezdilište ždralova otkriveno 1954. godine.<ref>{{Cite journal|last=Johnsgard|first=Paul|date=1982-02-01|title=Whooper Recount: A close look at these endangered cranes reveals that, while their numbers are increasing, their rate of increase is actually declining|url=https://digitalcommons.unl.edu/biosciornithology/19|journal=Papers in Ornithology}}</ref>
 
== Ice Lake Rebels ==
Od 2014. do 2016. godine, Animal Planet emitovao je emisiju Ice Lake Rebels koja je snimana na području ovog jezera. U serijalu je detaljno opisan život ljudi na jezeru.<ref>{{Cite web|url=https://www.republicworld.com/entertainment-news/web-series/where-is-ice-lake-rebels-filmed-know-other-details-about-the-reality-television-series.html|title=Where is 'Ice Lake Rebels' filmed? Know other details about the reality television series|last=World|first=Republic|website=Republic World|language=en|accessdate=2021-03-08}}</ref>
 
== Reference ==
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Veliko_ropsko_jezero"