|
[[Datoteka:MapGreatRiftValley.png|thumb|Mapa Velike rasjedne doline]]
'''DolinaVelika Velikograsjedna rasjedadolina''' niz je susjednih geografskih [[rov]]ova, ukupne dužine približno 7.000 km, koji se protežu iz doline [[Beka|Beqaa]] u [[Liban]]u do [[Mozambik]]a.<ref name="webster1997">{{cite book |author= Merriam-Webster, Inc 편집부 |title= Merriam Webster's Geographical Dictionary 3/E(H) |url= https://books.google.com/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA444 |year=1997 |publisher= Merriam-Webster |isbn= 978-0-87779-546-9 |pages=444}}</ref> Iako se naziv i dalje ponegdje upotrebljava, rijetko se koristi u [[geologija|geologiji]] jer se smatra nepreciznim spajanjem odvojenih, iako povezanih sistema [[rasjedrift]]aova i [[rovrasjed]]ovaa.
Danas se termin najčešće koristi za dolinu [[Istočnoafrički rasjedrift|Istočnoafričkog rasjedarifta]], [[divergentna granica|divergentne granice]] ploča, koja se proteže od [[Afarska trojna tačka pucanja|Afarske trojne tačke pucanja]] prema jugu preko [[istočna Afrika|istočne Afrike]] i u procesu je podjele [[Afrička ploča|Afričke ploče]] na dvije nove. Geolozi ove početne ploče obično nazivaju [[Nubijska ploča|Nubijska]] i [[Somalijska ploča|Somalijska]].
== TeorijskiTeoretski opseg ==
[[Datoteka:Ocean-birth.svg|mini|Dijagram buduće evolucije rasjedne doline u [[more]]]]
[[Datoteka:Graben Afar ASTER 20020327.jpg|mini|Satelitska slika [[tektonski rov|tektonskog rova]] u [[Afarska depresija|Afarskoj depresiji]]]]
Danas se ovi rasjediriftovi i rovovirasjedi vide kao različiti, iako povezani, ali prvobitno se smatralo da je Velika rasjedna dolina jedan geološki sistem, koji se proteže od Libana na sjeveru do Mozambika na jugu, gdje čini jednu od dvije fiziografske provincije [[Istočnoafričke planine| Istočnoafričkih planina]]. Obuhvatila je ono što se danas naziva libanskim dijelom [[RasjedRift Mrtvog mora|RasjedaRifta Mrtvog mora]], [[Jordanska rasjedna dolina|Jordansku rasjednu dolinu]], [[RasjedRift Crvenog mora]] i Istočnoafrički rasjedrift.<ref name="BriggsBlatt2009">{{cite book |author1= Philip Briggs |author2= Brian Blatt |title= Ethiopia: the Bradt travel guide |url= https://books.google.com/books?id=QFb6pacaczsC&pg=PA450 |date= 15. 7. 2009 |publisher= Bradt Travel Guides |isbn=978-1-84162-284-2|page=450}}</ref> Ovi riftovi i rasjedi nastali su prije približno 35 miliona godina.
== Azija ==
Najsjeverniji dijelovi DolineVelike Velikograsjedne rasjedadoline odgovaraju centralnoj sekciji onoga što se danas naziva RasjedRift Mrtvog mora. Ova sekcija oblikuje dolinu [[dolina Beqaa|Beqaa]] u Libanu, razdvajajući [[Libanske planine|Libanske]] od [[Antilibanske planine|Antilibanskih planina]]. Dalje na jugu poznata je kao [[dolina]] [[dolina Hula|Hula]], koja razdvaja [[Galileja|galilejske]] planine i [[Golanska visoravan|Golansku visoravan]].<ref name="YirguEbinger2006">{{cite book |author1= G. Yirgu |author2= C. J. Ebinger |author3= P. K. H. Maguire |title= The Afar Volcanic Province within the East African Rift System: Special Publication No. 259 |url= https://books.google.com/books?id=-NoKEx_AnUEC&pg=PA133 |year= 2006 |publisher= Geological Society |isbn=978-1-86239-196-3|pages=306–307}}</ref>
Rijeka [[Jordan (rijeka)|Jordan]] izvire ovdje i teče prema jugu kroz jezero Hula, a zatim i kroz [[Galilejsko jezero]] u [[Izrael]]u. Rasjedna dolina zatim se nastavlja na jug kroz Jordansku rasjednu dolinu do [[Mrtvo more|Mrtvog mora]] na [[Granica između Izraela i Jordana|granici]] između Izraela i [[Jordan]]a. Od Mrtvog mora prema jugu dolinu zauzimaju [[vadi]] [[Arabah]], [[Akapski zaliv]] i [[Crveno more]].<ref name= "YirguEbinger2006"/>
== Afrika ==
{{Glavni|Istočnoafrički rasjedrift}}
[[Datoteka:Great Rift Valley.png|mini|Istočnoafrička rasjedna dolina]]
[[Datoteka:EAfrica.png|mini|lijevo|Istočna Afrika s aktivnim [[vulkan]]ima (crveni trouglovi) i [[Afarski trougao|Afarskim trouglom]] (zasjenjeno, centar) – trojna tačka pucanja, gdje se tri ploče udaljavaju jedna od druge]]
Istočnoafrička pukotina ima dva kraka: Zapadni i [[Gregoryjev rasjedrift|Istočni]].
Zapadni, koji se naziva i [[Albertinski rasjedrift]], graniči s nekim od najviših planina u Africi, uključujući vulkanski lanac [[Virunga (vulkani)|Virungu]] te planinske lance [[Mitumba]] i [[Ruwenzori]]. Obuhvata i [[jezera u Velikoj rasjednoj dolini]], koja uključuju neka od najdubljih jezera na svijetu (do 1.470 m – [[Tanganjika (jezero)|Tanganjika]], bivši naziv Rudolfovo jezero).
Veći dio ovog područja u granicama je [[nacionalni park|nacionalnih parkova]], kao što su [[Nacionalni park Virunga]] u [[Demokratska Republika Kongo|Demokratskoj Republici Kongo]], [[Nacionalni park Rwenzori]] i [[Nacionalni park kraljice Elizabete]] u [[Uganda|Ugandi]] te [[Nacionalni park vulkana]] u [[Ruanda|Ruandi]]. [[Viktorijino jezero]] smatra se dijelom sistema rasjedne doline, iako je zapravo između dva njena kraka. Sva [[afrička velika jezera]] nastala su kao rezultat nastanka rasjedarifta, a većina ih je u rasjednoj dolini.
U [[Kenija|Keniji]], dolina je najdublja sjeverno od [[Nairobi]]ja. Budući da jezera u Istočnoafričkom rasjeduriftu nemaju odvod do mora, a često su plitka, imaju visok sadržaj [[mineral]]a, jer isparavanje vode ostavlja [[soli]] iza sebe. Naprimjer, jezero [[Magadi (jezero)|Magadi]] ima visoku koncentraciju sode ([[natrij-karbonat]]), a jezera [[Elmenteita]], [[Bogoria]] i [[Nakuru (jezero)|Nakuru]] vrlo su [[alkali|alkalna]], dok su izvori slatke vode koji opskrbljuju jezero [[Naivasha (jezero)|Naivasha]] od suštinske važnosti za podršku sadašnjoj [[bioraznolikost|biološkoj raznolikosti]].
Južni dio DolineVelike Velikograsjedne rasjedadoline obuhvata [[Malawi (jezero)|Malawi]], treće najdublje slatkovodno jezero na svijetu, koje doseže dubinu do 706 m i razdvaja visoravan [[Niassa (pokrajina)|Nyassa]] u sjevernom Mozambiku od [[Malavi]]ja. Rasjedna dolina završava se u dolini [[Zambezi]]ja.
== Paleontologija ==
| 