Razlika između verzija stranice "Partsko carstvo"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
No edit summary |
||
Red 23:
[[Indo-partsko kraljevstvo]], smješteno na teritoriji današnjeg Afganistana i Pakistana, je sklopilo savez sa Partskim carstvom tokom 1. stoljeća p.n.e. Bivar tvrdi da su se te dvije države međusobno smatrale političkim jednakim. Prilikom putovanja grčkog filozofa [[Apolonije iz Tijane|Apolonija iz Tijane]] kroz Partsko carstvo 42. godine, [[Vardan I]] (40. - 46.) mu je pružio zaštitu karavana dok je putovao u Indo-partsko kraljevstvo. Kad je Apolonije stigao do glavnog grada [[Taksila|Taksile]], vođa karavana je pročitao Vardanovo službeno pismo indo-partskom zvaničniku koji se prema njima odnosio sa velikom ljubaznošću. Tokom vladavine cara [[Wu Han|Wu Hana]] (141. - 87. p.n.e.), kineska [[dinastija Han]] je poslala delegaciju na dvorac Mitridata II 121. p.n.e. Oni su otvorili prve zvanične trgovinske odnose sa Partskim carstvo preko [[Put svile|Puta svile]], ali nisu postigli željeni vojni savez protiv konfederacije Sjungnu. Partsko carstvo se obogatilo oporezivanjem euroazijske karavanske trgovine svilom i luksuznim blagom koje su najviše uvozili Rimljani. Također su uvozili skupocjene bisere, dok su Kinezi kupovali partske začine, parfeme i voće. Kao znaci dobrih odnosa carevi su darovali egzotične životinje; [[Pakor II]] (78. - 110.) je 87. godine poslao lavove i perzijske gazele caru [[Zhang Han|Zhang Hanu]] (75. - 88.). Trgovci iz [[Sogdijana|Sogdijane]] su bili glavni posrednici ove vitalne trgovine donoseći u Kinu zapadnoazijsko i [[Rimsko staklo|rimsko luksuzno staklo]].
=== Ratovi sa Rimskom republikom i Jermenijom ===
{{Glavni|Rimsko-perzijski odnosi|Rimsko-partski ratovi}}Dobri odnosi sa [[Kušansko carstvo|Kušanskim carstvom]] su u velikoj mjeri jamčili sigurnost istočne granice. Tokom 1. stoljeća p.n.e., Partsko carstvo se fokusiralo na osiguranje zapadne granice koju je ugrožavala [[Rimska Republika|Rimska republika]]. Godinu dana nakon pokoravanja Jermenije, rimski konzul [[Lucije Kornelije Sula]] se na rijeci [[Eufrat]] sastao sa partskim diplomatom [[Orobaz|Orobazom]]. Njih dvojica su se složili da ova rijeka bude granica između Partskog carstva i Rimske republike. Uprkos tom sporazumu, Partsko carstvo je 92. godine p.n.e. vodilo rat protiv plemenskog vođe [[Laodika|Laodike]] i njenog saveznika seleučkog kralja [[Antioh X Euseb|Antioha X Euseba]] (95. - 92. p.n.e.). Kada je seleučki kralj [[Demetrije III Eukarej]] (92. - 87. p.n.e.) pokušao opkoliti [[Alep|Beroju]] (današnji [[Alep]]), doživio je poraz od velike partske vojske. Mitridatov sin i nasljednik [[Gotarz I]] (91. - 80. p.n.e.) je vladao u razdoblju poznatom kao "[[Partsko mračno doba]]", zbog nedostatka jasnih podataka o događajima ovog razdoblja. Tek sa početkom vladavine [[Orod II|Oroda II]] (57. - 37. p.n.e.) se može pouzdano pratiti linija partskih vladara. Tokom ovog perioda došlo je do slabljenja moći Partskog carstva što je iskoristio jermenski kralj [[Tigran II]] (95. - 55. p.n.e.) da anektira partske teritorije u zapadnoj Mezopotamiji. Ova teritorija je vraćena tokom vladavine [[Sinatruk|Sinatruka]] (75. - 69. p.n.e.).
Tokom [[Treći Mitridatski rat|Trećeg Mitridatskog rata]], pontski kralj [[Mitridat VI, kralj Ponta|Mitridat VI]] (120. - 63. p.n.e.) je zatražio pomoć Partskog carstva u ratu protiv Rima, ali je Sinatruk odbio pomoći. Kada je rimski zapovjednik [[Lucije Licinije Lukul Mlađi]] marširao na jermensku prijestolnicu [[Tigranakert]] 69. godine p.n.e., Mitridat VI i Tigran II su zatražili pomoć partskog kralja [[Fraat III|Fraata III]] (69. - 57. p.n.e.). On je odbio poslati pomoć jer je ranije utvrđena granica između Partskog carstva i Rimske republike. Pošto Tigran Mlađi, sin jermenskog kralja Tigrana II, nije uspio da preuzme jermensko prijestolje od svoga oca, uvjerio je Fraata III da maršira na novu jermensku prijestolnicu [[Artašat]]. Nakon neuspješne opsade, Tigran Mlađi je pobjegao rimskom zapovjedniku [[Pompej|Pompeju]] koji ga je odveo u Rim kao taoca. Fraat III je zatražio od Pompeja da vrati Tigrana Mlađeg, ali je to Pompej odbio. U znak odmazde, Fraat III je pokrenuo invaziju na [[Korduna|Kordunu]] gdje ga je rimski konzul [[Lucije Afranije]] prisilio na vojno primirje.
Fraata III su ubili njegovi sinovi [[Orod II]] i [[Mitridat IV od Partije|Mitridat IV]], nakon čega je Orod II prisilio Mitridata IV da pobjegne u rimsku provinciju [[Sirija (rimska provincija)|Siriju]]. U znak podrške Mitridatu IV, rimski konzul [[Aul Gabinije]] je marširao do Eufrata, ali se morao vratiti kako bi pomogao Ptolemeju XII Auletu (55. - 51. p.n.e.) u smirivanju pobune u Egiptu. Uprkos nedostatku podrške Rimske republike, Mitridat IV je uspio osvojiti Babiloniju i Seleukiju 54. godine p.n.e. Orodov general Surena je 53. godine p.n.e. zauzeo Seleukiju i zarobio Mitridata, pa je Marko Licinije Kras napao Partsko carstvo. Dok je njegova vojska marširala prema Haranu, Orod II je napao Jermeniju natjeravši rimskog saveznika i jermenskog kralja Artavazda II (55. - 34. p.n.e.) na bračni savez između partskog prijestolonasljednika Pakora I (51. - 38. p.n.e.) i Artavazdove sestre. Partska vojska od 1.000 katafrakta naoružanim kopljima i 9.000 konjskih streličara se sukobila sa rimskom vojskom koja je činila sedam legija i lako pješaštvo. Zahvaljujući velikoj količini strijela koje su nosile 1.000 deva, partska vojska je pružala konjskim streličarima stalnu zalihu strijela. Konjski streličari su upotrebljavali taktiku "Partskog hitca" sumirajući povlačenje kako bi izvukli neprijatelja, a zatim se okrenuli i pucali na njih kad su bili izloženi. Ova taktika izvedena sa teškim kompozitnim lukovima je razorila Krasove snage. Krasov poraz kod Harana je bio jedan od najgorih vojnih poraza u rimskoj historiji.
Oslabljeno nakon pobjede nad Krasom, Partsko carstvo je pokušalo zauzeti rimske teritorije u jugozapadnoj Aziji. Prijestolonasljednik Pakor I i njegov zapovjednik Osak su napali Siriju i Antiohiju 51. godine p.n.e., ali ih je odbio Gaj Kasije Longin koji je ubio Osaka. Kada je Pakor I napao Siriju tokom Drugog trijumvirata 40. godine p.n.e., Marko Antonije nije bio u stanju predvoditi rimsku odbranu zbog odlaska u Italiju kako bi se suprotstavio svom suparniku Oktavijanu. Nakon što je Siriju okupirala partska vojska, Pakor I i njegov zapovjednik Barzafarn su napali rimski Levant. Oni su pokorili sva naselja na mediteranskoj obali osim Ptolemaisa (današnja Akra, Izrael) i Tira. Međutim, ubrzo nakon toga su istjerani iz Levanta zahvaljujući rimskoj kontraofanzivi koju je pokrenuo general Publije Ventidije Bas. On je pobjedio partsku vojsku kojom je komandovao general Farnapat u bici kod Amanskog prijevoja. Slijedeće godine, Pakor I se suočio sa Ventidijem u bici kod Gindara. Njegovim ubistvom uslijedila je kriza nasljedstva u kojoj je Orod II izabrao Fraata IV (37. - 2. p.n.e.).
Dolaskom na prijestolje, Fraat IV je eliminirao i protjerao vlastitu braću. Jedan od njih je pobjegao Marku Antoniju i uvjerio ga da napadne Partsko carstvo. Sljedeće godine su Marko Antonije i jermenski kralj Artavazd II su izvršili invaziju iz Teodiosiopolisa na Atropatenu kojom je vladao partski saveznik Artavazd I. Međutim, Fraat IV je u zasjedi uništio divovskog udarnog ovna koji je bio namijenjen opsadi Praaspe nakon čega je Artavazd II napustio Antonijeve snage. Oslabljena Antonijeva vojska je pobjegla u Siriju gdje je Marko Antonije namamio Artavazda II u zamku sklapanjem bračnog saveza. Kao zarobljenik je paradirao tokom rimskog trijumfa u Aleksandriji gdje ga je pogubila Kleopatra VII.
==Reference==
| |||