Razlika između verzija stranice "Štavalj"

'''Štavalj''' ([[latinski jezik|lat.]] ''Rumex obtusifolius'') ili '''širokolisni štavalj''' je [[višegodišnja biljka | višegodišnja]] [[korov]]ska biljka u porodici ''[[Polygonaceae]]''.<ref name=“Sofradzija“"Sofradzija">{{cite book|author=Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. |year= 2004|title= Biologija 1.|publisher= Svjetlost, Sarajevo|isbn=9958-10-686-8}}</ref> Porijeklom je iz [[Evropa|Evrope]], ali sada može se naći i u [[SAD]] i mnogim drugim zemljama širom svijeta, kao što su [[Australija]] i [[Novi Zeland]], gdje je dospjela kao [[unesena vrsta]].<ref name="australiadockobtusifolius">{{cite web | url=http://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/03030800-0b07-490a-8d04-0605030c0f01/media/Html/Rumex_obtusifolius_subsp._obtusifolius.htm | title=Broad-leaved dock | publisher=Queensland Government | accessdate=17. March3. 2016}}</ref><ref name="nzobtusifolius">{{cite web | url=http://www.massey.ac.nz/massey/learning/colleges/college-of-sciences/clinics-and-services/weeds-database/broad-leaved-dock.cfm | title=Broad-leaved dock | publisher=Massey University (New Zealand) | accessdate=17. March3. 2016}}</ref>

''Rumex obtusifolius'' je višegodišnja zeljasta biljka [[cvjetnica]]] čija visina doseže do oko 50-130 50–130&nbsp;cm. Lahko je prepoznatljiva po vrlo velikim ovalnim listovima sa nervaturom bazama i zaobljenim vrhovima, a neki od donjih listova imaju crvene peteljke. Rubovi listova su blago "hrskavi" ili valoviti, a gornja površina je bez dlaka; donja površina može biti papilozna. Listovi mogu narasti do oko 40 &nbsp;cm. Stabljike su čvrste, često crvenkaste, a nerazgranati tik ispod same [[cvast]]i. Veze peteljki sa stabljikam pokrivene su plaštom koji formiraju dva spojena [[palistić]]a, poznata kao [[okra|okre]], tanke, papiraste membran. To je obilježavajuće svojstvo porodice [[Polygonaceae]]. Na stabljici listovi su alternativni i usko jajoliko-lancetasti.

Cvast se sastoji od velike nakupine [[grozd]]ova koji sadrže male zelenkaste [[cvijet|cvjetove]] koji se, kako sazrijevaju, mijenjaju u crveno. Segmenti cvijetnog omotača su u dva od tri pršljena. Segmenti u vanjskom su mali i šire se dok unutrašnji formira plodove zaliske, koji su široko ovalno-trouglasti. [[Sjeme]]nke su suhe i crvenkasto smeđe. Ova biljka cvjeta od juna do septembra.<ref name=NatureGate>{{cite web |url=http://www.luontoportti.com/suomi/en/kukkakasvit/broad-leaved-dock |title=Broad-leaved Dock: ''Rumex obtusifolius'' |publisher=NatureGate |accessdate=2013-12-30. 12. 2013}}</ref>

''[[Rumex crispus]]'' – uvijeni štavalj – ima tanje i valovite listove. U mnogim detaljima, [[čašični listić | čaške]] od ovog štavlja imaju glatke rubove, koje su kod običnog štavlja roškaste.

Lišće biljke može se koristiti kao salata, za supe od povrća ili se kuha kao [[špinat |špinat ]].

Štavalj sadrži [[oksalna kiselina|oksalnu]], a korijen i [[taninska kiselina|taninsku kiselinu]].<ref name=HH>{{cite web | title=Henriette's herbal: ''Rumex''. Yellow dock, Curled dock. ''Rumex crispus'', ''Rumex obtusifolius'' | url=http://www.henriettesherbal.com/eclectic/usdisp/rumex.html |accessdate=16. August8. 2016 }}</ref> Listovi širokolisnog štavlja koriste se za umirivanje opekotina, prišića i koprivnih uboda. Za ćaj pripremljen od korijena mislilo se da je ljekovit u vrelom stanju.<ref>[http://www.oardc.ohio-state.edu/weedguide/singlerecord.asp?id=220 Ohio Perennial and Biennial Weed Guide<!-- Bot generated title -->]</ref>

U Velikoj Britaniji, štavalj ima oznaku "štetni korov". To je [[invazivna vrsta]] u području u Velikih jezera Sjeverne Amerike, gdje je prvi put viđen u [[1840]].<ref>{{cite web |title= List of Invasive species in the Great Lakes Great Lakes United / Union Saint-Laurent Grands Lacs |url= http://www.glu.org/en/node/199 |accessdate= 7. 2. 2009-02-07 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090429205753/http://www.glu.org/en/node/199 |archivedate= 29. April4. 2009 |url-status= dead }}</ref> Iskorjenjivanje ove biljke je teško. Višegodišnja biljka može imati dubok [[glavni korijen]].

Glavne slabosti štavlja je njegova loša konkurentnost. U gustim sastojinama cvjetanje može biti odgođen do tri godine, a njegova podložnost čini smetnje. Česti zahvati obrade će poremetiti korijenje i ubiti starije biljke i klijance. Biljka uspijeva u vlažnim sredinama, a uz poboljšanu drenaža može se kontrolirati njegov rast.