Razlika između verzija stranice "Slovački jezik"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Vraćene izmjene korisnika 95.180.106.116 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika C3r4 oznake: vraćanje SWViewer [1.0] |
No edit summary |
||
Red 14:
|iso1=sk|iso2=|iso3=slk|sil=SLO
}}
'''Slovački jezik''' (sl. slovenský jazyk ili slovenčina) je jedan od [[Slavenski jezici|slavenskih jezika]] i službeni jezik u [[Slovačka|
Slovački se, kao grupa dijalekata, izdvojio iz kasnog praslovenskog još u [[10. vijek]]u, ali je kao standardni jezik uspostavljen tek polovinom [[19. vijek]]a. Od [[15. vijek|15.]] do [[17. vijek]]a služio je kao kulturni jezik u Slovačkoj, češki sa mnogim slovačkim osobinama. Prvi pokušaji uvođenja slovačkog književnog jezika zabilježeni su u [[18. vijek]]u. Na istoku Slovačke pokušali su to kalvinisti, a na zapadu A. Bernolak. Međutim, tek je Ljudovitu Šturu četrdesetih godina [[19. vijek]]a uspjelo uspostaviti književni jezik zasnovan na srednjoslovačkim dijalektima.
Red 26:
Pošto se Velika Moravska raspala, [[Češka]] se kao samostalna država odvojila od Slovačke, koja je ušla u sastav Mađarske, ali su između Češke i Slovačke i dalje postojali kulturni kontakti. Oni su naročito ojačali poslije osnivanja univerziteta u [[Prag]]u [[1348]]. godine, na kojem su studirali i Slovaci. Ta činjenica, kao i husitski pohodi u Slovačku, a zatim naseljavanje čeških protestanata u Slovačkoj u [[16. vijek]]u doprinijeli su širenju [[Češki jezik|češkog jezika]] u Slovačkoj, a zatim i njegovoj upotrebi u funkciji književnog jezika Slovaka sve do kraja [[18. vijek]]a. Tako su Slovaci pisali na latinskom ili [[Češki jezik|češkom]] (sa unošenjem u taj jezik svojih, slovačkih elemenata), a govorili na maternjem, slovačkom jeziku. Taj jezik, koji doduše nije bio ni državni ni crkveni, pa čak ni normirani književni jezik, ali na kojem se stvarala narodna poezija, bio je stub slovačke nacionalne kulture.
Do pokušaja da se ustanove pismenost i književnost na slovačkom jeziku došlo je u [[17. vijek]]u, ali ti pokušaji nisu bili dovoljno snažni, tako da su tek krajem [[18. vijek]]a napisani prva [[gramatika]] i prvi [[rječnik]] slovačkog jezika. Autor tih djela bio je Anton Bernolak. On je normu slovačkog književnog jezika odredio pretežno na zapadnoslovačkoj, ali i na srednjoslovačkoj osnovi. Međutim, nisu svi Slovaci taj jezik prihvatili kao svoj književni jezik. Protestanti su i dalje pisali na [[Češki jezik|češkom jeziku]] Kraljičke [[Biblija|biblije]] (tzv. biblitčina). Osnove savremenog slovačkog jezika, zasnovanog na srednjoslovačkom dijalektu, postavila je sredinom [[19. vijek]]a grupa slovačkih književnika, filologa i kulturnih poslanika, predstavnika slovačkog nacionalnog preporoda, okupljenih oko Ljudevita Štura, koji je sam [[1846]]. godine napisao gramatiku slovačkog jezika i više filoloških radova o slovačkim govorima, o pravopisu i drugim pitanjima slovakistike. Na tom jeziku počinju se objavljivati knjige, [[novine]] i [[časopis]]i. Godine [[1852]]. objavljena je gramatika slovačkog jezika Martina Hatale, koja je napisana prema strožim naučnim kriterijima i dugo uzimana kao obrazac gramatičke norme slovačkog književnog jezika sve do pojave modernijih normativnih gramatika, pravopisa i rječnika u [[20. vijek]]u. Poslije [[1918]]. godine, u Čehoslovačkoj republici, i od [[1993]]. godine, u samostalnoj
Razvoj slovačke književnosti bio je određen, prije svega, činjenicom da su Slovaci dugo bili pod [[Mađarska|mađarskom]] vlastvu koja je kočila razvoj slovačke kulture. Ipak, njegovala se i razvijala bogata narodna književnost. Pored toga, ometani u nastojanjima da pišu na slovačkom jeziku, mnogi slovački pisci pisali su na [[Češki jezik|češkom jeziku]] i učestvovali u češkom preporodu (npr. J. Kolar, P. J. Šafarik i drugi). Kada se sredinom [[19. vijek]]a formirao slovački književni jezik, stvara se pretežno romantična i revolucionarna poezija (J. Boto, O. Sladkovič), kao i proza. Krajem 19. vijeka slovačka književnost je doživela talas mađarizacije (S. X. Vajanski, P. Hvjezdoslav, J. Kraska i drugi). Poslije [[1919]]. godine razvija se u mnogo povoljnijim uslovima i uključuje u [[Evropa|evropske]] kulturne tokove. Po završetku [[drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] i do početka devedesetih godina 20. vijeka u slovačkoj književnosti dominirao je socijalistički realizam i bio je gotovo sasvim onemogućen razvoj drugih književnih pravaca, slično kao i u drugim zemljama tzv. [[Istočni blok|istočnog bloka]]. Danas u Slovačkoj postoje mnogo bolji uslovi za tematski, žanrovski i idejno raznovrsno književno stvaralaštvo.
| |||