Razlika između verzija stranice "Treplja"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0 |
m ISBN magic link > {{ISBN}}; razne ispravke |
||
Red 1:
{{Preuređivanje}}{{Infokutija anatomija
| Ime = Treplje<br>Cillia
Line 31 ⟶ 30:
}}
'''Treplje''' ([[latinski jezik|lat.]] ''cillium'' = trepavica) su [[organela|organele]] koje imaju naći [[eukarioti]]. To su debele projekcije izbočine iz mnogo većih [[ćelije
Postoje dvije vrste cilija: ''pokretne'' i '' nepokretne'' ili ''primarne'', koji obično služe kao senzorna organela. U eukariota, pokretne treplje i [[bič (biologija)|bičevi]] (flagelumi) zajedno čine grupu organela koja je poznata kao [[undulipodija]]. Biolozi imaju različite ideje o [[evolucija|evoluciji]] bičeva i kako su bičevi različito evoluirale. Eukariotske treplje su strukturno istovjetne kod [[protozoa]] i [[metazoa|višećelijskih životinja]]. Razlike se ponekad javljaju u funkciji i/ili dužini.<ref>Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, {{ISBN
[[Datoteka:Bronchiolar epithelium 3 - SEM.jpg|thumb|250px|right|[[Elektronska mikrografija]] cilije respiratornog epitela traheje]]
[[Datoteka:Bronchiolar area cilia cross-sections 2.jpg|thumb|250px|right|poprečni presek cilije - struktura: (9h2) + (1+1)]]
Line 50 ⟶ 49:
* u centru je par mikrotubula (1+1).
Par centralnih mikrotubula ćini treplje [[simetrija|bilateraln
== Struktura ==
Line 60 ⟶ 59:
'''Bazno tjelašce''' je analogne strukture sa centriolom jer je cilindrično sa zidom od 9 tripleta [[mikrotubula]] (formula njegove organizacije je 9:3). Svaki mikrotubulski triplet uključuje unutrašnju , centralnu i vanjsku mikrotubulu. Susjedni tripleti tubula su međusobno povezani, putem mostova. Tokom [[cilijogeneza|cilijogeneze]], izrastaju dubleti aksoneme, [[polimerizacija|polimerizacijom]] [[tubulin]]a iz tripleta bazalnog telašca.
;'''Prelazni region''' sadrži 9 parova mikrotubula koje su formirane od mikrotubula A i B. <br>Svaki par je sa susjednim povezan preko mostova.
;'''Aksonema''' je srž treplje i izgrađena je od [[mikrotubula]] i [[protein]]a.
;'''Završna regija''' je građena od amorfne zona u koju ulaze mikrotubule A perifernih parova i centralni par mikrotubula. Slobodni krajevi mikrotubula B su izvan te zone.
Line 76 ⟶ 75:
[[File: Bronchiolar epithelium 3 - SEM.jpg|mini|200px|'''Treplje (cilije) plućnog epitela'''<br>(Stereoskanski snimak dišnog epitela)]]
'''Treplja''' ili [[cilija]] (lat ''cilium'' = trepavica) je [[organela]] u [[eukarioti|eukariotskim]] [[ćelije (biologija)|ćelijama]]. To su vitke, tanke i cilinrične izrasline koje se projiciraju iz mnogo većeg ćelijskog tijela. Ustvari su evaginacije ćelijske membrane koji izrastaju iznad površine eukariotskih ćelija, kako jednoćelijskih tako i višećelijskih organizama.
Imaju sličan osnovni plan građe kao bičevi, od kojih se razlikuju po veličini od 2-10 μm, dok je dužina biča oko 100-200 μm. Glavni su organ za kretanje mnogih jednoćelijskih [[organizam]]a, kao što su trepljaši (''Ciliata'') među [[protozoe|protozoama]] i višećelijski organizmi, kao npr. mekušci, prstenasti crvi i drugi [[beskičmenjaci]].
Line 82 ⟶ 81:
Postoje dvije vrste cilija: ''
*'''pokretljive''' i
*'''nepokretljive''' ili '''primarne''', <br>koje obično služe kao senzorne organele. Kod eukariota, pokretljive treplje i [[bič (biologija)|bičevi]] zajedno čine grupu organela poznate kao [[undulipodia]].
== Tipovi i raspored==
Treplje se mogu svrstati u primarne i pokretne oblike.
Line 98 ⟶ 97:
*u perifernom cilindru ima 9 parova mikrotubula (9 + 2);
*u centru je par mikrotubula (1+1).
*[[Protozoe|Cilijate]] su mikroskopski organizmi koji imaju pokretljive treplje sa isključivo lokomocijskom funkcijom ili jednostavnim pojretanjem tečnosti po svojoj površini.
Line 125 ⟶ 123:
'''Prelazni region''' sadrži 9 parova [[mikrotubula]], formiranih od mikrotubula A i B. Sa susjednim parovima, svaki par je povezan preko tubulinskih mostova.
'''Aksonema''' je sržna nit treplje, a građena je od [[mikrotubula]] i [[protein]]a.
'''Završni region''' je predstavljen amorfnom zonom u koju ulaze periferni parovi mikrotubule A, kao i centralni par mikrotubula. Slobodni krajevi mikrotubula B su izvan te zone.
Line 136 ⟶ 134:
=== Korjenčić treplje ===
Korjenčić treplje je struktura koja liči na citoskelet, a koja potiče iz bazalnog tijela na njenom proksimalnom kraju. Proteže se se proksimalno prema ćelijjskom [[jedro|jedru]]. Promjer mu je obično oko 80-100
===Osjećanje vanćelijskog okruženja ===
Neke [[epitel]] ne ćelije su prekriven cilijama, koje su obično postoji u stanju polariziranih ćelija formirajući cijevi ili cjevčica sa cilijom projiciranom u lumen. Primarna funkcija treplji epitela je u funkcijama hemosenzora, termosenzora i mehanosenzacije vanćelijskog okruženja, imajući čulnu ulogu posredovanja signala adekvatnih draži. To uključujuje i faktor rastvorljivosti u vanjskom okruženju ćelije i [[sekret
==Također pogledajte==
Line 154 ⟶ 152:
{{Ćelija}}
{{Ćelijske strukture i organele}}
[[Kategorija:Citologija]]
[[Kategorija:Organele]]
| |||