Razlika između verzija stranice "Periferni nervni sistem"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
m ISBN magic link > {{ISBN}}; razne ispravke |
||
Red 14:
}}
'''Periferni nervni sistem''' (lat. ''Systema Nervorum Periphericum'') neodvojivi je dio živčanog sistema kojeg čine živci i gangliji smješteni izvan [[Centralni nervni sistem|centralnog nervnog sistema]] - '''CNS''', a predstavlja vezu mozga (u širem smislu riječi) i kičmene moždine sa ostatkom tijela.<ref>Gayton A., Ed. (1999): Fiziologija čovjeka. Medicinska knjiga, Zagreb.</ref>
Čine ga 31 par moždinskih ili spinalnih živaca (porijeklom iz kičmene moždine) i 12 pari moždanih, kapitalnih ili kranijalnih živaca (izlaze iz glave - lat. ''caput'', odnosno lobanje - lat. ''cranium'', pa otud toliko sinonima za ovaj pojam; porijeklom su iz ostalih dijelova centralnog nervnog sistema). Pored toga, pridruženi su mu nervi, stabla i gangliji koji pripadaju autonomnom nervnom sistemu.
Red 20:
Podijeljen je na:
* Somatski nervni sistem
* Autonomni nervni sistem.<ref>Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, {{ISBN
Navedena podjela je isključivo funkcionalna, a kako je nervni sistem jedna dobro uvezana cjelina, anatomski se ne mogu razlikovati vlakna autonomnih i somatskih nerava. Somatski nervni sistem nam omogućava da svojevoljno pokrećemo poprečnoprugastu muskulaturu i svjesno doživljavamo osjete kakvi su bol, dodir, temperatura. Autonomni nervni sistem kontroliše rad organa i na njegov rad ne možemo uticati (osim u rijetkim slučajevima) niti njegove osjete svjesno doživljavati.
=== Somatski nervni sistem ===
Somatski dio perifernog nervnog sistema zadužen je za motoričku inervaciju poprečnoprugastih mišića, koji su pod kontrolom naše volje i za osjetnu ili senzibilnu inervaciju kože i organa za propriocepciju. U svrhu razlikovanja putanje kojom se impuls kreće iz CNS-a, mogu se razlikovati '''aferentna''' ili dovodna vlakna, koja prenose različite osjete sa kože (temperatura, bol, dodir) do određenih centara unutar centralnog nervnog sistema, pa se prema tome nazivaju i osjetna, te '''eferentna''' ili odvodna vlakna koja odvode odgovarajući motorički odgovor od CNS-a do efektora, odnosno poprečnoprugastog mišića.
Spinalni živci (lat. ''Nervi Spinales'') koji polaze iz kičmene moždine (ili u nju ulaze) glavni su nosioci ovog dijela perifernog nervnog sistema. Jedan spinalni živac je funkcionalno uglavnom mješovit, što znači da sadrži i aferentna i eferentna vlakna. Motorna (eferentna) vlakna polaze iz prednjeg roga kičmene moždine, osjetna (aferentna) vlakna ulaze "prekopčana" preko spinalnog ganglija u stražnji rog kičmene moždine. Oba vlakna se udružuju i čine jedan spinalni nerv, koji se podijeli na četiri grane:
Red 33:
* meningeusnu (lat. ''ramus meningeus'').
'''Prednje grane''' spinalnih živaca se udružuju se u spletove (lat. ''plexus''), daju novoformirane živce, sastavljene od vlakana koji potiču sa različitih segmenata kičmene moždine, a uloga im je u inervaciji mišića i kože prednjeg i bočnih dijelova tijela.
Spletovi su: vratni ili cervikalni (lat. ''plexus cervicalis'' C1-C4); brahijalni ili splet ruke (lat. ''plexus brachialis'' C5-Th1), slabinski ili lumbalni (lat. ''plexus lumbalis'' L1-L4), krstačni ili sakralni splet (lat. ''plexus sacralis'' L4-S3), stidni ili pudendalni splet (lat. ''plexus pudendus'' S2-S4), te trtični splet (lat. ''plexus coccygeus'' S4-Co), ujedno i najmanji splet, kojeg novija nomenklatura pominje kao nerv.
Red 41:
'''Stražnje grane''' spinalnih živaca inerviraju mišiće i kožu leđa. Znatno su kraće od svojih prednjih parica.
'''Komunikacijske grane''' uspostavljaju vezu između simpatičkog dijela autonomnog nervnog sistema, odnosno njegovog stabla (lat. ''truncus symphaticus'') sa kičmenom moždinom.
'''Meningeusne grane''' zadužne su za osjetnu inervaciju ovojnica u unutrašnjosti kanala kičmenog stuba, u kojem je smještena kičmena moždina (let. ''medulla spinalis'')
Red 68:
=== Autonomni nervni sistem ===
Dio je perifernog nervnog sistema na koji možemo rijetko ili nikako imati oticaj sopstvenom voljom. Zadužen je za kontrolu rada organa i njihovih sistema. Njegova se vlakna distribuiraju kroz spinalne, kranijalne ili nerve koje polaze od autonomnih stabala. Autonomnom nervnom sistemu pripada veliki broj ganglija - nakupina [[
Podjela na simpatički i parasimpatički sistem je utvrđena na osnovu funkcije, uz pomoć imunocitohemijskih metoda. Naime, određeni [[Neurotramsmiteri|neurotransmiteri]] su specifični za svaki od ovih sistema.
Red 82:
{{stub-biol}}
{{Commonscat|Peripheral nervous system}}
[[Kategorija:Fiziologija]]
[[Kategorija:Nervni sistem]]
| |||