Razlika između verzija stranice "Peptid"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m ISBN magic link > {{ISBN}}; razne ispravke |
|||
Red 1:
[[Datoteka:Tetrapeptide structural formulae v.1.png|mini|500px|Strukturna formula tetrapeptida: [[valin]]-[[glicin]]-[[serin]]-[[alanin]], sa <br/><span style="color:green;">'''zeleno'''</span> označenim amino krajem [[valin|<span style="color:green;">'''L-valina'''</span>]] i <br/><span style="color:blue;">'''plavo'''</span> označenim karboksilnim krajem [[alanin|<span style="color:blue;">'''L-Alanina'''</span>.]]]]
'''Peptidi''' ([[grčki jezik|grč.]] πεπτός}} - svaren, od πέσσειν - variti) su kratki [[polimer]]i [[aminokiselina]], povezani [[peptidna veza|peptidnim vezama]]. Njihova hemijska struktura je kao i kod [[protein]]a, ali su manje dugi. Prema broju sastavnih aminokiselina, mogu biti u obliku dipeptidnih, tripeptidnih, tetrapeptidnih, odnosno polipeptidnih (=[[protein]]skih) lanaca.<ref>Graeme K. Hunter G. K. (2000): Vital Forces. The discovery of the molecular basis of life. Academic Press, London 2000, {{ISBN
<ref>
== Konvencije ==
Kratki aminokiselinski lanci koji su toliko kratki da se mogu dobiti i sintentski, tradicijski su nazivani peptidima, umesto [[protein]]ima. Međutim, razvojem sintetskih metoda, mogu se sintetizirati i peptidi sa više stotina [[aminokiselina]], što obuhvata proteine kao što je [[ubikvitin]]. Prirodna hemijsko povezivanje ([[ligacija]]) omogućava formiranje još dužih proteina, tako da je ova konvencija u znatnoj mjeri prevaziđena i zastarjela.
Druga konvencija pak postavlja neformalnu liniju razdvajanja na peptida i proteina na dužinu od aproksimativno 50 aminokiselina, što je je u izvjesnoj mjeri arbitrarni kriterij. Dugački peptidi, poput [[beta amiloid|amiloidnog beta peptida]] koji je se povezuje sa [[Alzheimerova bolest|Alzheimerovom bolešću]], smatraju se proteinima, a i kratki proteini, kao što je [[insulin]], mogu se smatrati peptidima.
Red 11:
Prema načinu nastanka, glavne klase peptida su:
*'''Mliječni peptidi''' se formiraju iz mliječnih proteina razlaganjem pod uticajem [[enzimim]]a varenja ili proteinaza, koje stvaraju [[laktobacil]]i tokom fermentacije mlijeka. Za nekoliko mliječnih peptida je dokazano da kod [[životinja]] i u kliničkim studijama imaju antihipertenzivne efekte.
*'''[[Ribosom]]ni peptidi''' nastaju [[Translacija|translacijom]] odgovarajuće [[iRNK]]. Često su podložni [[proteoliza|proteolizi]] u procesu stvaranja završnog oblika peptida. Tipski funkcioniraju u višim organizmima, kao [[hormon]]i i signalne molekule. Neki organizmi stvaraju peptide i kao [[antibiotik]]e, kao što su [[mikrocin]]i.<ref>Duquesne S., Destoumieux-Garzón D., Peduzzi J., Rebuffat S. (2007): Microcins, gene-encoded antibacterial peptides from enterobacteria. Natural Product Reports, 24 (4): 708–734.</ref> Pošto su oni translirani, [[aminokiselina|aminokiselinski]] ostaci su im ograničeni na one koji su potrebni u [[ribosom]]ima. Međutim, ti peptidi su učestalo objekt [[posttranslacijska modifikacija|posttranslacijskih modifikacija]], kao što su [[fosforilacija]], [[hidroksilacija]], [[sulfonacija]], [[palmitilacija]], [[glikozilacija]] i [[disulfidni most|disulfidna]] formacija. Obično su linearni, iako su primijećene i strukture u obliku [[laso|lasa]]. Javljaju se i neobičnije manipulacije, kao što je racemizacija L-aminokiselina u D-aminokiseline u [[genom]]u [[kljunar]]a.<ref>Torres A. M., Menz I., Alewood P. F. et al. (2002): D-Amino acid residue in the C-type natriuretic peptide from the venom of the mammal, Ornithorhynchus anatinus, the Australian platypus. FEBS Letters, 524 (1-3): 172–176.</ref>
*'''[[Ribosom|Neribosomni]] peptidi''' se formiraju pomoću [[enzim]]a koji su specifični za svaki od njih, umjesto u [[ribosom]]u. Najrasprostranjeniji takav peptid je [[glutation]], koji je komponenta [[antioksidant]]ske odbrane mnogih aerobnih [[organizam]]a. Drugi neribozomni peptidi, koji su uobičajeni u jednoćelijskim organizmima, [[biljka]]ma i [[gljiva
▲*'''[[Ribosom|Neribosomni]] peptidi''' se formiraju pomoću [[enzim]]a koji su specifični za svaki od njih, umjesto u [[ribosom]]u. Najrasprostranjeniji takav peptid je [[glutation]], koji je komponenta [[antioksidant]]ske odbrane mnogih aerobnih [[organizam]]a. Drugi neribozomni peptidi, koji su uobičajeni u jednoćelijskim organizmima, [[biljka]]ma i [[gljiva|gljivama]] su sintetizirani modularnim enzimskim kompleksima, zvanim ''neribozomske peptidne sintetaze''. Ti kompleksi imaju sličnu strukturu, a mogu sadržavati mnoge različite module koji su kontroliraju raznovrsne hemijske manipulacije na produktima tokom njihove gradnje. Ti peptidi su često [[Ciklično jedinjenje|ciklični]] i mogu biti visokokompleksne ciklične strukture, iako su također uobičajeni i linearni neribosomni peptidi . Pošto je ovaj sistem blisko srodan sa mehanizmom sinteze [[masne kiseline|masnih kiselina]] i [[poliketid]]a, često se javljaju i hibridna jedinjenja. Prisustvo [[oksazol]]a ili [[tiazol]]a obično indicira da je jedinjenje sintetizirano na ovaj način.
*'''Peptoni''' nastaju iz životinjskog mlijeka ili mesa, proteolitičkim digestijom. Osim malih peptida, nastali materijal sadrži i [[masti]], [[metal]]e, [[soli]], [[vitamin]]e i mnoga druga jedinjenja. Pepton se koristi u hranljivim medijumima za gajenje bakterija i gljiva.
*'''Peptidni fragmenti''' su dijelovi proteina koji se koriste za identifikaciju ili kvantifikaciju izvornog proteina. Često su produkti [[enzim]]ske degradacije izvedene u laboratoriji, na kontroliranom uzorku, ali mogu biti i forenzički ili paleontološki uzorci koji su degradirani prirodnim putem.<ref>Webster J., Oxley D. (2005): Peptide mass fingerprinting: protein identification using MALDI-TOF mass spectrometry.Methods in Molecular Biology, 310: 227–240.</ref>
==Sinteza peptida==
| |||