Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Glasinačka kultura"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
No edit summary
Red 53:
=== Gradine ===
{{Glavni|Glasinac}}
 
[[Gradina|Naselja (gradine)]] su koncentrirane(oppidum, i gravitirajudunum određenim oblastimakod Kelta, blizu jednacastell), drugojpredstavljaju i razmještenejedini na takvimprisutni, lokacijamaevidentirani da činetip međusobnu vezu.naselja Smještene i bile su nasredišta vrhovima brdaodređenog roda, bratstva, plemena pa i sličnimkompletnog mjestimanaroda pogodnimi stalna naseljena mjesta u kojima zase odbranutrgovalo, aiz štićenekojih se upravljalo i u kojima se bavilo metalurgijom su i kamenim bedemimazanatstvom.<ref name="Kadića Brdo"> {{Cite web |url= https://www.researchgate.net/profile/Haskel_Greenfield/publication/285598028_The_zooarchaeological_remains_from_Early_Iron_Age_hill-top_fortress_at_Klisura-_Kadica_Brdo_eastern_Bosnia_a_taphonomic_assessment/links/5661be0708ae4931cd5b0b0b/The-zooarchaeological-remains-from-Early-Iron-Age-hill-top-fortress-at-Klisura-Kadica-Brdo-eastern-Bosnia-a-taphonomic-assessment.pdf |title= Haskel J. Greenfield, Manitoba with a contribution by Elizabeth Arnold, CalgaryThe zooarchaeological remains from Early Iron Age hill-top fortress at Klisura- Kadića Brdo, eastern Bosnia: a taphonomic assessment |work= |accessdate= 9. 2. 2016}}</ref>
 
Veći dio gradina imao je karakter trajnih utvrđenih naselja, dok je manji broj imao strateški, odnosno refugijalni karakter. U jednom slučaju, radi se o kultnom objektu.
 
Koncentrirane su i gravitiraju određenim oblastima, blizu jedna drugoj i razmještene na takvim lokacijama da čine međusobnu vezu. Smještene su na vrhovima brda i sličnim mjestima pogodnim za odbranu, a štićene su i kamenim bedemima na najpristupačnijoj strani. Oblik im je kružni, polukružni i eliptični
 
Kuće pravougaonog oblika unutar gradina bile su građene kao samostalni objekti, u jednom redu, od kamena i zemlje uz upotrebu stupova, greda i lijepa. Nisu imale više prostorija. <ref name="GT">[https://vdocuments.site/salmedin-mesihovic-ilirike.html Salmedin Mesihovic - Ilirike]</ref>
=== Tumuli ===
Osnovni oblik sahranjivanja na prostoru glasinačke kulture su grobne humke – [[tumuli]], grupirani u više nekropola. Najvećim dijelom su kameno – zemljani. Ovakav način sahranjivana je svojstven od početka bronzanog doba, oko 1800-1700. god. pne.
 
Sam način polaganja pokojnika u grob nije unificiran, jer su oni mogli biti postavljeni i na pravougaonom postolju od sitnog kamenja ili nasute zemlje ili su (u većini slučajeva) mogli biti položeni na nivo zemlje. Konstrukcija od kamenih ploča ili kameni odar se javlja u bogatijim grobovima. Nije postojalo neko pravilo ni u polaganju pokojnika u određeni položaj. Na autarijatskom području vlada velika raznolikost i u orijentaciji grobova prema stranama svijeta.
 
Tokom bronzanog i starije faze željeznog doba izrazito je dominantna inhumacija. Tek u fazi IVc-2 (550. god. do 450. god. p. n. e.), spaljivanje pokojnika je steklo prevagu u odnosu na skeletno sahranjivanje. Čest je slučaj da se u istom tumulu nailazi i na spaljene i na skeletne grobove i teško je izdvojiti tumule samo sa spaljenim pokojnicima od tumula sa skeletnim sadržajem.<ref name="GT"/>
 
==Glasinačka kultura željeznog doba==
Line 67 ⟶ 80:
Kultura se snažno širi u zapadnu Srbiju. Broj ratničkih i kneževskih grobova je povećan, a pojavljuje se krivi mač. Prilozi su bogati (knemidle, žezla, koplja, mačevi, uvezeno bakarno posuđe, raznovrstan nakit, a u Osovu i konjska oprema). U grobovima se nailazi na raznovrstan nakit, naročito bogat u ženskim, ali zastupljen i u muškim grobovima.
=== Faza IV-c2 ===
U fazi IV-c2 glasinačka teritorija zauzima najveću teritoriju. Proširena je u Sandžak, a jedan ogranak Mati kulture prodro je i na Kosovo. Sahrana u vidu incineracije postaje sve češća, da bi na prelazu VI/V vijek imala prevagu. Pojavljuju se novi oblici nakita: glasinačke fibule sa dva otvora na četvrtastoj nožnoj ploči, glasinačke varijante čunaste fibule, krestaste fibule, male fibule sa sa izdućenom trogaonom nogom, dugmetaste fibule, prve narukvice od bronzanog lima, bronzano posuđe grčkog i italskog tipa. Za ovu fazu su karakteristični i astragalni pojasevi s našivenim štapićima i posebnim tipom privjesaka na kraju. Najbolje primjerke ovog pojasa koji je nesumnjivo
imao religiozni ili magijski karakter nađeni su Ararevoj gromili i Krivoj Rijeci. Tipično oružje je koplje, krivi mač, a u kneževskim grobovima i bojne sjekire, kao i defanzivno oružje grčkog tipa (knemidle i sljem) i konjska oprema..
 
=== Faza V-a ===
U fazi V-a još je dosta materijala iz predhodne faze: rebraste i dugmetaste fibule, široke narukvice od bronzanog lima, ukrašene iskucanim ornamentima, a od novih formi nakita su tipične fibule tipa Novi Pazar, više varijanti Cerosa-fibula, i razni privjesci. Željezo se neupotrebljava za izradu nakita. Veliki broj predmeta izrađen je od srebra i zlata. (posebno značajno nalazište uU [[Novi Pazar|Novom Pazaru]]) su od objekata izrađenih od zlata nađeni: zlatna igla sa 2 petlje i spiralnim uvojem na glavi, naušnice istog tipa i oblika (samo u znatno manjim dimenzijama) kao i dva «mramoračka» pojasa, perle ukrašene filigranom i granulacijom, cjevčice od zlatnog lima, prstenovi, zlatne iskucane i ukrašene geometrijske aplikacije za odijelo; 3 para kružnih pektorala, 3 polukružne ploče i na stotina drugih malih aplikacija. Nakit od ova dva plemenita metala postaje češći među nalazima tek sa intenziviranjem kontakata sa grčko-mediteranskim svijetom <ref name="Glasinac Vasić"> {{Cite web |url= http://www.balkaninstitut.com/pdf/izdanja/balcanica/balcanica%2035/03%20Vasic.pdf |title= Rastko Vasić: Beleške o Glasincu - Autarijati |work=Arheološki institut - Beograd |accessdate= 9. 2. 2016}}</ref> Pored nakita, oružja i oruđa, u tumulima se nailazi i na znatno prisustvo [[Keramika|keramike]].
 
Kraj V-a faze označen je pojavom šarnirskih fibula mlađe varijante sa zvjezdicama na luku štrbačkog tipa kao i fibula kasnolatenske provenijencije. To nedvosmisleno govori da u materijalnoj kulturi i autohtonoj produkciji Autarijata nastupa vrijeme prestanka do tada snažno prisutnog domaćeg uticaja.
 
Glavno oružje je koplje i krivi mač izrađeni od željeza. Početkom ove faze kultura je dostigla svoj vrhunac, a njeno središte pomjera se prema istoku. Bogati grobni nalaz iz groba u Novom Pazaru, pokazuje da se razvio novi, moćni sloj plemenske aristokratije, pravih vladara.<ref name="Leksikon"/>
Line 75 ⟶ 92:
Glasinačka kultura, po svemu sudeći i političko-etnička zajednica, sredinom latena se gubi, kada u [[tumuli]]ma nestaje karakterističnog „glasinačkog“ materijala.<ref name="Glasinac"> {{Cite web |url= http://tempusbiherit.ba/documents/lectures/Glasinac-5.pdf |title=Blagoje Govedarica: Glasinac i Glasinačka kultura – V. Glasinački kneževi |work=Filozofski fakultet Sarajevo – Freie Univerzitat Berlin |accessdate= 9. 2. 2016}}</ref>
 
Svojim dolaskom u Donju Panoniju, [[Kelti]] su podčinili panonske (sjevernoilirske) narode, posebno one u istočnoj Slavoniji i Srijemu, nakon čega se okreću prema onim teritorijima koje su nalazile van granica makedonskog carstva. Prvi na udaru našli su se Autarijati, nedavno poraženi od Langara, peonskog kralja. Kelti su prodrli dolinama [[Drina|Drine]], [[Kolubara|Kolubare]] i [[Morava|Morave]]. Pisani izvori govore da su se Autarijati 311/310. god pne, našli u masovnoj seobi.<ref name="Historija Autarijata"> {{Cite web |url= http://www.ff-eizdavastvo.ba/Books/Historija_Autarijata.pdf |title= Salmedin Mesihović: Historija Autarijata |work=Filozofski fakultet Sarajevo, 2014. |accessdate= 9. 2. 2016}}</ref> Smatra se da je nakon seobe Autarijata u [[Dardanci|Dardaniju]] došlo do vakuuma, koji je trajao sve do [[Bosna i Hercegovina u Rimskom carstvu|rimskog vremena]]. Tada su se na glasinačko područje naselili [[Desidijati]], uglavnom u župnije krajeve.<ref>{{Cite web |url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3727 |title=Komisija za nacionalne spomenike |accessdate=26 Februar 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160301091027/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3727 |archivedate=1 Mart 2016 |url-status=dead }}</ref><ref name="Krivoglavci Mes">{{Cite web |url= https://books.google.ba/books?id=cK83AwAAQBAJ&pg=PA951&lpg=PA951&dq=bistuae+vetus++bistuae+nova+mesihovi%C4%87&source=bl&ots=2Uh3IcTyUT&sig=OzJ1JXbDoCCvyNl522rGOskO0Oo&hl=bs&sa=X&ved=0ahUKEwjp6qyyofXTAhUH2ywKHTtrBsEQ6AEIIDAA#v=onepage&q=bistuae%20vetus%20%20bistuae%20nova%20mesihovi%C4%87&f=false |title= SALMEDIN MESIHOVIĆ, Dezitijati 2007|work= |accessdate= 9. 2. 2016}}</ref>
 
== Literatura ==
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Glasinačka_kultura"