Razlika između verzija stranice "Perzijski zaliv"
| [pregledana izmjena] | [nepregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNo edit summary |
No edit summary |
||
Red 1:
Poluzatvoreno more između ''Irana'' i ''Arapskog poluotoka'' koje se povezuje [https://sr.m.wikipedia.org/sr-el/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%83%D0%B7 '''Hormuškim Tjenacem'''] sa Omanskim morem te tim putem prema Indijskom okeanu. Ova velika vodena površina na jugu i jugo-zapadu Irana graniči sa provincijama Huzestan, Bušehr i dijelom provincije Hormozgan te sa sedam država '''[https://en.wikipedia.org/wiki/United_Arab_Emirates UAE], [https://en.wikipedia.org/wiki/Bahrain Bahrejn], [https://hr.wikipedia.org/wiki/Irak Irak], [https://en.wikipedia.org/wiki/Saudi_Arabia Saudijska Arabija], [https://en.wikipedia.org/wiki/Oman Oman], [https://hr.wikipedia.org/wiki/Katar Katar] i [https://en.wikipedia.org/wiki/Kuwait Kuvajt].'''
Dužina, širina, dubina i površina Perzijskog zaliva se navodi u raznim izvorima te ovise o prirodnim uslovima koji vladaju morem. Istraživanja koja su sprovođena u različitim vremenskim periodima, zbog nedostatka tehnologije i sredstava za precizno mjerenje, ostali su nedorečeni.
U Iranskom nacionalnom atlasu, površina Perzijskog zaliva se navodi 225/000km, dužina 900km i širina između 180 i 300km. U drugom izvoru se navodi da je širina između 185 i 333km dok je prosjek dubine između 25 i 35 metara. (u srcu Hormuškog tjesnca se nalazi dubina od preko 100 metara) te površina od 226 hiljada kvadratnih kilometara. Širina '''Perzijskog zaliva''' u najmanjoj tački tj tjesncu je 40km dok je u najširem dijelu 270km. U prosijeku drugi dijelovi su široki 2015km.
Iran u Perzijskom zalivu ima obalu dugu 1375km, od '''Bandara Abasa''' do obale Fav. To je 45/3 % čitave obale Perzijskog zaliva što znači da u odnosu na komšijske zemlje posjeduje najveći dio obale ovog mora. Irak najmanje izlazi na ovo more sa površinom od 18/km što je 0/6%.
U južnoj okolici Perzijskog zaliva osim nekoliko malih potoka koji rastu samo tokom velikih padavina, malo se vode usmjerava prema Perzijskom zalivu. Tu ne postoji važna rijeka ali na sjevernoj strani tj u Iranu se nalaze mnoge rijeke pune vode poput ''Sejmare, Karhe, Dez Karuna, Džarahija, Zohre, Monda'' i sličnih. Ove rijeke same ili uvezane se izljevaju prema Perzijskom zalivu (provincijama Huzestan, Bušehr, Hormozgan). Ove rijeke se na velikoj površini zapada, jugozapada i juga zemlje izljevaju u vodostaj Perzijskog zaliva i Omanskog mora te su im izvori većinom visoke planine sa vijenca Zagros.
Perzijski zaliv je u stvari ostatak mora iz trećeg kruga geologije kada je čitavo područje Zagrosa bilo pod vodom. Ali je zbog opadanja nivoa okeana, ne samo nestalo vode, nego se na dnu mora mogu pronaći površine za koje je očito da su nekada bile na suhoj površini. U stvari se može reći da je trenutni Perzijski zaliv dio suhe površine na koju se voda opet slila kroz Hormuški tjesnac. U svakom slučaju ova duga dubina je nastala nakon preklapanja vijenca Zagros te je zbog svoje površine ispod okeana otišao pod vodu. Perzijski zaliv je ranije bio dosta veći nego danas. Polja '''Bejnul Nahrejn i Huzestan''' su nastale ispunjavanjem sjevernog dijela Perzijskog zaliva natocima rijeka. Danas se za ulaz u Perzijski zaliv mora proći malo više puta.
U zalivu se nalaze veliki i mali otoci među kojima neki jesu a neki nisu naseljeni. Svaki otok ima dugu priču te iznimno važag geografski i strateški položaj na regionalnom nivou pa čak i svjetskom.
Ta ostrvga su:
'''Kešm''', najveće ostrvo u Perzijskom zalivu površine je 1419km (otprilike 2/5 puta veće nego drugi najveći otok u zalivu Bahrejn), Naseljiv je sa 72/981 stanovnika na osnovu podataka iz 1375.
'''Lark''' ima 48/7km površine i 459 stanovnika na osnovu podataka iz 1375.
Na osnovu istih podataka Hormuz ima 45km površine i 4768 stanovnika dok Hengam ima 50km površinu i 389 stanovnika.
'''Kiš''' ima površinu od 90km i 16501 stanovnik na osnovu mjerenja iz 1379. Hendurabi 22/8km i 43 stanovnika, Lavan 76/8km površinu i 686 stanovnika (uz 1700 radnika bez porodice zapošljenih u fabrici Naft Falat Gare rafineriji te radnicima u saradnji koji rade na otoku).
'''Hark''' ima 21km površine i 74/840 stanovnika na osnovu podataka iz 1375 (Tu se nalazi i 10 hiljada stranaca koji prolaze obuku i rade u naftnoj industriji u važnim naftnihm rafinerijama.
'''Šejf''' ima 14km površine (uračunato i ostrvo Abasak koje se kompnom spaja na ostrvo Šejf i na površini je plime i oseke) te ima 3076 stanovnika na osnovu podataka iz 1380.
'''Abu Musa''' ima 12/8km površine i 1038 stanovnika.
Osim pomenutih nastanjenih naselja u Perzijskom zalivu se nalaze i ne-naseljena ili polunaseljena ostrva koje čine vojni i birokratski službenici). Kao primjer se mogu navesti: ''Tonbe bozorg, Tonbe Kučak, Farur, Farurgan, Omul Akram, Džabrin, Nahilu, Farsi'' i drugi. Svi se oni nalaze u vodama koje pripadaju Iranu te je većina područja proglašena zaštičenim sigurnosnim i ekološkim teritorijom. U blizini drugih obala zemalja Perzijskog zaliva postoje i druga naseljena i ne-naseljena ostrva koja pripadaju '''Kuvajtu, Arabiji, Bahrejnu, Kataru, Emiratima i Omanu.'''
Na iranskim obalama se nalazi veliki broj luka koje doprinose strateškom značaju te imaju trgovinsku i ekonomsku važnost. Luke ''Horamšahr, Abadan, Dejlam, Bušehr, Dir, Kongan, Asaluje, Lange i Bandar Abas'' su među najvažnijim lukama za povezivanje sa svijetom. Neke od ovih luka poput Horamšahra, Abadana, Bušehra i Bandar Abasa se smatraju važnim centrima za turizam i populaciju u Državi.
Perzijski zaliv sa ogromnim kapacitetima nafte, plina i drugih prirodnih resursa iznimno je bitan zbog izvoza nafte iz regiona kako bi se ostvarila sigurna ruta za trgovinsku razmjenu. Regionalne i imperijalističke sile su uvijek težile da borave na ovom području.
Ova velika površina vode sa velikim brojem ostrva i dugom obalom, koljevka je raznih civilizacija, centar kulturne razmjene kroz dug period te je iznimno bitno mjesto za trgovinu zbog čega je Perzijski zaliv jedno od najpoznatijih mora na svijetu. U Strabovoj geografiji se more naziva Perzijski zaliv ili More Pars dok se more smješteno između Arapskog poluostrva i istočne obale Aftrike (Egipat i Sudan) koje se trenutno naziva Bahr Ahmar ili Crveno more, nazivalo Arapski zaliv. Ova imena se mogu pronaći na mapama i provjerenim historijskim dokumentima i mapama na različitim svjetskim jezicima. Niti jedan validan historijski dokument u Iranu ili Arapskom poluostrvu ne pokazuje drugo ime sem Perzijski zaliv.
U knjizi ''Hodudol Alam Mena'lmagrim Ve'l mešrik'' koja je napisana prije hijadu godina, pored pokazivanja na Perzijski zaliv gdje kaže:“Zauzima površinu Perzijsu od male do velike širine“, ukazuje se i na arapski zaliv koji se danas naziva Crveno more ili Bahr Ahmar. Govori se na sljedeći način: „I drugi zaliv prema kojem vodi rijeka ide prema sjevernoj teritoriji do blizu Egipta te se suzava do jedne milje, zove se Araspi zaliv, Zaliv Ajlah i Zaliv Galzam...“
Na drugom mjestu kaže „Mjesto Arapa (Arapskog poluostrva) sve se nalazi između ova dva zaliva.
U knjizi Al-Alak Al-Nafise koja također ima starost dužu od hiljadu godina nakon spominjanja imena i mjesta Perzijskog zaliva, govori se o mjestu gdje su nastanjeni Arapi: „Između ova dva zaliva (Ajla i Perzijski zaliv) nalaze se zemlje Hidžaz i Jemen gdje živi većina arapskih plemena...“
Na kraju se mora reći da je Muhamed ibn Abi Bakrulzohri, poznati arapski geografičar u knjizi „Kitab'ul džografije, koja je također napisana prije hiljadu godina, Perzijski zaliv spominje na sljedeći način:“Suhi put egipatskog naroda prema Siriji i Iraku i Perzijskom zalivu je odavdje (poluostrvo Sinaj).“
Pisac: Golam Husejn Takmil Homajun
<ref>Državna organizacija za mapiranje. Mapa iranskih nacionalni podjela, Teheran: Državna organizacija za mapiranje (Državna organizacija za rukovodstvo i programiranje) 1384.</ref>
<ref>Organizacija za mapiranje Irana. Nacionalni Atlas Irana (atlas za geologiju). Drugo izdanje, prvo štampanje. Teheran: Organizacija za mapiranje (Državna organizacija za rukovodstvo i programiranje).1382.str12.
<ref>Hafiznija, doktor Muhamed Reza. Perzijski zaliv i strateški značaj Hormuškog Tjesnca. Prvo izdanje. Teheran: Organizacija za istraživanje i lektorisanje akademskih knjiga iz domena humanističkih znanosti, 1371. str 16.</ref>
<ref>Kazemi, Sejid Ali Asgar. Pravni aspekti vladavine Irana u Perzijskom zalivu. Drugo izdanje. Teheran: Ured za političke i međunarodne studije (Ministarstvo vanjskih poslova), 1370, str 225.</ref>
<ref>Alaji Talegani, Mahmud. Geomorfoligija Irana. Treće izdanje. Teheran: Gumes, 1384 str 346.</ref>
<ref>Džedari Ijuzi, doktor Džamšid. Geografija voda. Treće izdanje, Teheran: Univerzitet Pajame Nur, 1376, str 59 i 60.</ref>
<ref>Geografska organizacija oružanih snaga. Geografija iranskih ostrva Perzijskog zaliva (Kešm, Lark, Hormuz, Hengam) štampa 1. Teheran: Organizacija za geografiju oružanih snaga, 1382, str 4 - 147.</ref>
<ref>Organizacija za geografiju oružanih snaga. Geografija Irana u Perzijskom zalivu (Kiš, Hendurabi) prvo izdanje. Teheran: Organizacija za geografiju oružanih snaga, 1383, str 6 i 97. </ref>
<ref>Vadalar (zamjenik francuskog konzula u Bušehru). Perzijski zaliv u doba kolonijalizma. Prijevod profesor Šafi Dževadi. Teheran: Organizacija za geografiju i kartografiju Sahab. 1356. str 39 - 76.</ref>
<ref>Strabo, Geografija Strabo. Prvo izdanje. Prijevod Humajun Sanatizade. Teheran: Fondacija Mogufat Afšar, 1382, str 369, 397 i 422. </ref>
| |||