Razlika između verzija stranice "Stoma"

[[File:Tomato leaf stomate 1-color.jpg|300px|thumb|Stoma na listu [[krompir]]a <br>obojena pod skenirajućim elektronskim mikroskopom]]

U [[botanika|botanici]], '''stoma''' ([[Grčki jezik|grč.]] στόμα – ''stoma'' = usta) <ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dsto%2Fma στόμα]</ref> je pora koja se nalazi na [[epiderma|epidermi]] [[list]]ova, [[stablo|stabla]] i drugih organa koji učestvuju u [[razmjena plinova|razmjeni plinova]]. Preko stoma se odvija [[razmjena plinova]] između [[biljka|biljke]] i spoljne sredine. Stome su i veza između međućelijskog prostora i spoljne sredine.

Pore su ograničene parom specijaliziranih ćelija [[parenhim]]a poznatim kao [[ćelije zatvaračice]], koje su odgovorne za regulaciju obima otvaranja. Termin se također upotrebljava za ukupnost kompleksa stome, tj. '''stomin aparat''' u koji ulaze i same pore i '''[[ćelije pratilice]]''' (ili pomoćne ćelije). Ispod stomine pore je relativno prostrani međućelijski prostor - '''podstomina komora'''.<ref>Esau K. (1977): Anatomy of seed plants. Wiley and Sons, ISBN 0-471-24520-8.</ref> Zrak koji sadrži [[ugljendioksid]] i [[kisik]] ulazi u biljku kroz ove otvore i bivaju iskorišteni u procesu [[fotosinteza|fotosinteze]] u [[mezofil|mezofilnom]]nom tkivu (parenhimske ćelije sa [[hloroplast]]ima) i [[ćelijsko disanje]]. Kisik nastaje kao nusproizvod fotosinteze i [[difuzija|difuzno]] odlazi u [[atmosfera|atmosferu]]. Isto tako, kroz te pore u atmosferu se ispušta i [[vodena para]], u procesu koji se zove [[transpiracija]].<ref>Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (1996): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-686-8.</ref>

[[File:Stoma with Accompanying Guard Cells.jpg|thumb|Elektronska mikrografija stome kineske [[kupus|kupusnjače]]njače ''Brassica chinensis'']]

Kada su pogodni uvjeti za otvaranje stoma (npr visoke intenzitet [[svjetlost]]i i visoka vlažnost), adiskovi [[protonska pumpa|protonskih pumpi]] (H⁺) iz [[ćelija pratičlica]] aktivni, [[električni potencijal]] ćelije postaje sve negativniji. Negativni potencijal, kalijumskim naponom, aktivira kontrolirane kanale i [[ion]]e (K⁺), tako da dolazi do uzimanja [[kalij]]a. Da bi se ovaj interni negativni napon podesio tako da je unos kalijevih iona ne prestaje, negativni ioni balansiraju priliv kalija. U nekim slučajevima, hloridni ioni ulaze, dok je u drugim biljkama ćelije pratilice proizvode organski ion malat. Ovo povećanje koncentracije otopljene tvari snižava [[vodni potencijal]] unutar ćelije, što rezultira difuzijom vode u ćeliju putem [[osmoza|osmoze]]. Ovo povećava volumen ćelije i [[turgor]].

Zatim, zbog prstenova celuloznih [[mikrofibrila]] koji sprečavaju širinu pratilica bubrenjem i samo omogućavaju dodatni turgor koji izdužuje ćelije pratilice. Njihovi krajevi su čvrsto održavaju na stalnom mjestu u okolnim [[epiderma|epidermnim ]] ćelijama. Dvije pratilice se produžuju i međusobno priklanjaju, otvarajući pore kroz koje se plin može kretati.

Kada [[korijen (biljka)|korijen]]u nedostaje vode u tlu, ispušta se [[abscisinska kiselina]] (ABA).

ABA se veže za [[protein]]ske receptore u plazmamembrani i citosolu ćelija pratilica i prvi put podiže pH [[citosol]]a ćelija, povećavajući koncentraciju slobodnog Ca²⁺ zbog priliva izvan ćelije i oslobađanje Ca²⁺ iz internih skladišta, kao što su [[endoplazmatski retikulum]] i [[vakuola|vakuole]].