Razlika između verzija stranice "Boja kose"
| [pregledana izmjena] | [nepregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Vraćene izmjene korisnika 217.75.198.138 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika KWiki oznaka: vraćanje |
|||
Red 44:
==Genetička kontrola==
Intenzitet i kvalitet [[pigment]]acije kose u najvećoj mjeri su genetički određeni, dok neki činioci vanjske i unutrašnje sredine [[organizam|onganizma]], u kojoj se ostvaruju nasljedne predispozicije ovog svojstva, mogu samo u nijansama modificirati njihovo fenotipsko ispoljavanje. Stvarnu disitribuciju boje kose u potomstvu mogućih roditeljskih komibinacija, po ovom svojstvu, pokušavalo je objasniti nekoliko [[hipoteza]] o njegovoj [[genetika|genetičkoj]] kontroli. Prema prvoj, boju kose određuje serija od pet glavnih alela jednog genskog lokusa, čiju interakciju karakterizira opadajuća dominantnost (>) fenotipova, u smjeru: crna>smeđa>crvena>plava>[[albino]]. Druga [[hipoteza]] počiva na mogućnosti da glavninu boje kose kontroliraju [[gen]]i sa dva lokusa. Jedan od njih je odgovoran za produkciju melanina (crna>smeđa>plava>albino), a drugi za sintezu crvenog pigmenta, pri čemu je
Kao i kod nasljeđivanja boje očiju, kože i ostalih [[pigment]]iranih [[kompleksija]] [[čovjek|ljudsko]] [[tijelo|tijela]], savremena gebetika i boju kose svrstava u [[poligensko
Uopćeno gledajući, dakle, kao i u [[genetika|genetici]] [[boja očiju|boje očiju]], u procesima nasljeđivanja boje kose (prema obje pomenute varijante), aleli koji kontroliraju intenzivniju pigmentaciju fenotipski dominiraju nad manje funkcionalnim. To objašnjava pojavu da svjetlokose osobe ne mogu biti nosioci gena za tamniju kosu, dok se u braku dvoje tamnokosih (ako su [[heterozigot]]ni) rađaju i potomci svijetle kose. Pojava tamne kose u potomstvu para svjetlokosih osoba relativno je rijetka, a objašnjava se nepotpunom probojnošću ili izražajnošću dominantnog alela kod jednog ili oba [[roditelj]]a. U takvim slučajevima posebno je plastično ispoljavanje alelogena koji kontrolira produkciju crvenkastog pigmenta. Kada je u paru sa funkcionalnim alelom za tamnu (posebno crnu) kosu, njegovi efekti su potpuno prikriveni, ali u kombinacijama sa alelogenima za svjetlije nijanse učestvuje u komponiranju kestenjasto–crvenkastih, zlatasto–plavih, zlatasto–crvenih, jarko–crvenih i drugih tonova riđe kose. Inače, alel koji je odgovoran za sintezu crvenkastog pigmenta javlja se u svim rasnim skupinama, uključujući i negroidne, ali je kod tipično tamnokosih njegova aktivnost uočljiva samo u slučajevima smanjene ekspresivnosti alela za visoku produkciju melanina ili u odsustvu njihove probojnosti. Opća učestalost ovog alela u svjetskom stanovništvu je relativno niska, a prema nekim procjenama ukupna frekvencija jasno crvenih nijansi riđe kose iznosi tek oko 2%. Također može biti zanimljiva i pojava da je crvena kosa gotovo redovni “pratilac” nekih nasljednih sindroma i teških kožnih oboljenja.
Zapaženo je da pojedine varijante boje kose mogu biti učestalije asocirane sa etničkom pripadnošću. Tamno smeđa kosa je predominantna u van[[Evropa|evropskim]] skupinama. Nijanse boje kose, prema ustaljenoj praksi, određuju se upotrebom ''Fischer–Saller skale'' (imenovane po Eugenu Fischeru i Karlu Salleru). Široko je upotrebljavana u [[bioantropologija|bioantropologiji]] i [[medicina|medicini]].
==Klasifikacija==
Boja kose određuje se usporedbom sa "standardnom skalom boja kose" po Fišer - Zalerovim kriterijumima (Fischer, Saller, 1928). Ova skala sastoji se od 24 pramena kose, označena slovima od A do Y. Grupirani su u skupine prema boji kose:
| |||