Verzija na dan 19 juni 2018 u 11:57 uredi BosnianWikiS (razgovor \| doprinosi) Urednici 23.487 edits mNo edit summary ← Starija izmjena		Verzija na dan 19 juni 2018 u 12:04 uredi poništi BosnianWikiS (razgovor \| doprinosi) Urednici 23.487 edits mNo edit summary Novija izmjena →
Red 44: }} '''Rimsko carstvo''' ([[Latinski jezik\|latinski]]: Imperium Romanum, [[Grčki jezik\|grčki]]: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων) označava period državnog uređenja [[Antički Rim\|antičkog Rima]] nakon [[Rimska republika\|Rimske republike]]. Rimsko carstvo je upravljalo svim heleniziranim državama [[Sredozemlje\|Sredozemlja]] i keltskim područjem [[Srednja Evropa\|srednje Evrope]]. Tokom ovog perioda grad [[Rim]] je proširen i postao je najveći grad na svijetu (period između 100. p.n.e. i 400. godine) da bi Konstantinoploj preuzeo tu ulogu oko 500. godine. [[Rimska republika]] je bila teško destabilizovana u seriji [[Rimski građanski ratovi\|građanski ratova]] i političkih sukoba. Iz tih sukoba kao pobjednik izlazi [[Julije Cezar]] koji se imenuje [[Rimski diktator\|diktatorom]]. Nakon atentata na Julija Cezara 44. godine p.n.e. građanski rat i pogubljenja su nastavljena, što je kulminiralo pobjedom [[Oktavijan August\|Oktavijana]], Cezarovog usvojenog sina, nad [[Marko Antonije\|Markom Antonijem]] i [[Kleopatra VII\|Kleopatrom]] u [[Bitka kod Akcija\|bici kod Akcija]] 31. godine p.n.e. i aneksije [[Ptolomejski Egipat\|Egipta]]. Nakon toga, Rimski senat mu daje svu moć i novu titulu August, obilježavajući kraj [[Rimska republika\|Rimske republike]]. Rimsko carstvo je trajalo ~~1400~~skoro 1.500 godina, uključujući i oko 500 godina ere republike. U prva dva stoljeća postojanja, carstvo je bilo politički stabilno i prosperitetno u periodu poznatom kao "[[Rimski mir]]". Poslije Oktavijanove pobjede, veličina carstva se dramatično povećala. Nakon atentata na [[Kaligula\|Kaligulu]] 41. godine, Senat je razmatrao vraćanje republike, ali je [[Pretorijanci\|pretorijanska garda]] proglasila [[Klaudije\|Klaudija]] za rimskog cara. Za vrijeme Klaudija, carstvo je započelo osvajanje [[Britanija\|Britanije]]. Nakon samoubistva Klaudijevog nasljednika [[Neron\|Nerona]] 68. godine, carstvo je ušlo u [[Godina četiri cara\|period kratkih građanskih ratova]] i [[Prvi rimsko-jevrejski rat\|pobune u Judeji,]] tokom kojeg su se četiri generala borila za titulu cara. [[Vespazijan]] je izašao kao pobjednik 69. godine uspostavljajući [[Flavijevci\|dinastiju Flavijevaca]]. Njega je naslijedio sin [[Tit]] koji je otvorio [[Koloseum]] nakon [[Erupcija Vezuva 79.\|erupcije Vezuva]]. Njegovu kratku vladavinu je nastavio njegov brat [[Domicijan]] koji je ubijen. Senat tada postavlja prvog od [[pet dobrih careva]]. Carstvo je dostiglo svoj vrhunac za vrijeme cara [[Trajan\|Trajana]], drugog u liniji dobrih careva. Period problema i opadanja moći je započeo za vrijeme cara [[Komod\|Komoda]]. Atentat na cara Komoda 192. godine završio je vladavinu [[pet dobrih careva]]. Naslijedio ga je [[Septimije Sever]] čije je ubistvo dovelo do krize tokom 3. stoljeća u kojem je 26 ljudi proglašeno za cara. Kako bi poboljšao situaciju. [[Dioklecijan]] uvodi [[Tetrarhija\|tetrarhiju]] koja je bila neuspješna što dovodi do građanskog rata. Rat se završava pobjedom [[Konstantin Veliki\|Konstantina I]] koji je porazio svoje rivale i postao jedini vladar Rimskog carstva. Konstantin osniva novi grad [[Konstantinopolj]]. On postaje glavni grad Rimskog carstva sve do njenog raspada. Konstantin usvaja [[kršćanstvo]] koje kasnije postaje službena religija carstva. Ovaj istočni dio carstva (kasnije poznat kao [[Bizantijsko carstvo]]) postaje jedna od vodećih sila na svijetu pored rivalskog [[Sasanidsko carstvo\|Sasanidskog carstva]]. Nakon smrti [[Teodozije I Veliki\|Teodozija I]], posljednjeg cara ujedinjenog carstva, carstvo se raspada zbog zloupotrebe vlasti, građanskih ratova, barbarske migracije i invazije, vojne reforme i ekonomske depresije. [[Pljačka Rima 410.\|Uništenje Rima od Vizigota]] i [[Pljačka Rima 455.\|Vandala]] je ubrzalo propadanje Zapadnog Rimskog carstva, dok se ubistvo cara [[Romul August\|Romula Augusta]] 476. godine prihvaća kao kraj carstva na zapadu. Istočno rimsko carstvo je trajalo još hiljadu godina, dok ga nisu [[Pad Konstantinopolja\|osvojili Osmanlije 1453. godine]]. Rimsko carstvo je bila najmoćnija ekonomska, kulturna, politička i vojna snaga u svijetu toga vremena. To je bilo najveće carstvo tokom [[Antika\|antičkog perioda]] i jedno od najvećih carstava u svjetskoj historiji. Na svom vrhuncu za vrijeme cara [[Trajan\|Trajana]], prostiralo se na 5 miliona kvadratnih kilometara u kojem je živilo 70između 50 i 90 miliona ljudi, što je u to vrijeme 21iznosilo oko 2o % ukupne svjetske populacije. Na dugovječnost i ogromnu razmjeru carstva uticao je latinski i grčki jezik, kultura, religija, izumi, arhitektura, filozofija i pravo. Tokom [[Srednji vijek\|srednjeg vijeka]], bilo je pokušaja da se uspostave nasljednici Rimskog carstva, kao što je [[Franačko carstvo]] i [[Sveto rimsko carstvo]]. Zahvaljujući teritorijalnoj ekspanziji [[Špansko carstvo\|Španskog]], [[Francusko carstvo\|Francuskog]], [[Portugalsko carstvo\|Portugalskog]], [[Holandsko carstvo\|Holandskog]], [[Kraljevina Italija\|Italijanskog]], [[Rusko carstvo\|Ruskog]], [[Njemačko carstvo\|Njemačkog]], [[Britansko carstvo\|Britanskog]] i [[Belgijsko carstvo\|Belgijskog]] carstva, grčko-rimska kultura se proširila na globalnom nivou igrajući značajnu ulogu u razvoju modernog svijeta. == Historija == Line 74 ⟶ 75: {{Glavni\|Rimska arhitektura}} == Rimska društvenopolitička misao == Red 96: [[Kategorija:Bivše države u Evropi]] [[Kategorija:Bivše države u Aziji]] ~~[[cs:Starověký Řím#Císařství]]~~

Razlika između verzija stranice "Rimsko Carstvo"