Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Historija Osmanlijskog Carstva"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
m clean up, replaced: Osmanlijsko carstvo → Osmanlijsko Carstvo (39), Osmanlijskom carstvu → Osmanlijskom Carstvu (8), Osmanlijskog carstva → Osmanlijskog Carstva (37) using AWB
Red 1:
{{Nedostaju izvori}}
{{Historija Osmanlijskog carstvaCarstva}}
Osmanlijsko carstvoCarstvo<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/place/Ottoman-Empire|title=Ottoman Empire {{!}} Facts, History, &amp; Map|website=Encyclopedia Britannica|accessdate=2016-06-22}}</ref> je osnovao sultan [[Osman I]]<ref>{{Cite web|url=http://wayback.archive.org/web/20141218165724/http://ottomanempire.org.uk/|title=The Ottoman Empire {{!}} Turkish Empire founded by Osman Bey|website=The Ottoman Empire|language=en-US|accessdate=2016-06-22}}</ref> 1299.<ref>{{Cite web|url=http://www.osmanli700.gen.tr/english/sultans/01index.html|title=OTTOMAN WEB SITE - OSMAN GAZI|website=www.osmanli700.gen.tr|accessdate=2016-06-22}}</ref> godine. Kada je sultan [[Mehmed II]] osvojio [[Konstantinopolj]] (današnji [[Istanbul]]) 1453. godine, Osmanlijsko carstvoCarstvo je preraslo u moćnu imperiju. Carstvo je dostiglo svoj vrhunac tokom vladavine [[Sulejman I|Sulejmana Veličanstvenog]] u 16. stoljeću, prostirući se od [[Perzijski zaliv|Perzijskog zaliva]] na istoku do [[Mađarska|Mađarske]] na zapadu, i od [[Egipat|Egipta]] na jugu do [[Kavkaz (regija)|Kavkaza]] na sjeveru. Nakon poraza u [[Bitka kod Beča|bici kod Beča]] 1683. godine, carstvo je započelo sporo opadanje moći, što je kulminiralo porazom Osmanlijskog carstvaCarstva u [[Prvi svjetski rat|Prvom svjetskom ratu]]. Carstvo se raspalo nakon završetka Prvog svjetskog rata 1918. godine.
 
== Uspon Osmanlijskog carstvaCarstva (1298. - 1453.) ==
{{Glavni|Uspon Osmanlijskog carstvaCarstva|Osmanlije|pleme Kaji}}
[[Datoteka:OttomanEmpireIn1683.png|250px|mini|desno|Osmanlijsko carstvoCarstvo na vrhuncu svoje moći, 1683. godine]]
Osmanlijsko carstvoCarstvo se prostiralo na teritoriji koja obuhvata 38 današnjih država: [[Alžir]], [[Tunis]], [[Libija]], [[Egipat]], [[Sudan]], [[Jordan]], [[Saudijska Arabija]], [[Jemen]], [[Ujedinjeni Arapski Emirati]], [[Kuvajt]], [[Bahrein]], [[Katar]], [[Oman]], [[Palestina]], [[Liban]], [[Sirija]], [[Irak]], [[Kipar]], [[Azerbejdžan]], [[Ermenija|Armenija]], [[Gruzija]], [[Ukrajina]], [[Moldavija]], [[Rumunija]], [[Bugarska]], [[Grčka]], [[Makedonija]], [[Albanija]], [[Crna Gora]], [[Srbija]], [[Bosna i Hercegovina]], [[Hrvatska]], [[Mađarska]], [[Izrael]] i [[Turska]]. Osmanlijske vojne snage su privremeno okupirale teritorije današnjih država [[Iran|Irana]], [[Rusija|Rusije]], [[Italija|Italije]], [[Austrija|Austrije]], [[Češka|Češke]], [[Slovačka|Slovačke]], [[Poljska|Poljske]], [[Džibuti|Džibutija]], [[Somalija|Somalije]] i [[Malta|Malte]].
 
Nestankom [[Seldžuci|Seldžučkog]] [[Rumski sultanat|Rumskog sultanata]], [[Anadolija]] je bila podijeljena na nekoliko nezavisnih država, tzv. [[Anadolijski bejluci|Gazi emirata]]. Do 1300. godine oslabljeno [[Bizantijsko carstvo]] je izgubilo većinu svojih pokrajina u Anadoliji od strane deset Gazi emirata. Jednim od Gazi emirata je vladao [[Osman I]] (1258.<ref>[http://www.theottomans.org/english/family/osman.asp ''Sultani: Osman Gazi''] Pristupljeno 29.9.2016.</ref> - 1326.), osnivač [[Osmanlijsko carstvoCarstvo|Osmanlijskog carstvaCarstva]]. Osnivanje Osmanlijskog carstvaCarstva je izraženo kroz srednjevjekovnu priču poznatu kao "[[Osmanov san]]" u kojem je mladi Osman usnio da će stvoriti carstvo koje je prikazano kao drvo čiji su se korijeni proširili preko tri kontinenta i čije su grane pokrivale nebo.<ref>Lord Kinross, The Ottoman Centuries (Morrow Quill Publishers: New York, 1977) p. 24. Pristupljeno 29.9.2016.</ref> Prema njegovom snu, iz korijena su išle četiri rijeke ([[Tigris]], [[Eufrat]], [[Nil]] i [[Dunav]]). Osim toga, stabla u hladu su bila osunčana sa četiri planine ([[Kavkaz (planina)|Kavkaz]], [[Taursko gorje|Taurus]], [[Atlas (planina)|Atlas]] i [[Balkan (planina)|Balkan]]).
 
U stoljeću nakon smrti Osmana I, Osmanlijsko carstvoCarstvo se počelo širiti preko istočnog Mediterana i [[Historija Balkana|Balkana]]. Osmanov sin [[Orhan]]<ref>{{Cite web|url=http://www.osmanli700.gen.tr/english/sultans/02index.html|title=OTTOMAN WEB SITE - ORHAN GAZ�|website=www.osmanli700.gen.tr|accessdate=2016-06-22}}</ref> je osvojio grad [[Bursa|Bursu]] 1324. godine stvorivši novu prestolnicu Osmanlijskog carstvaCarstva. Pad Burse je označio kraj Bizantijske vladavine nad sjeverozapadnom Anadolijom. Osmanlijska [[Kosovska bitka|pobjeda na Kosovu]] 1389. godine je označila [[Pad Srpskog carstva|kraj Srpskog carstva]], čime se otvorio put Osmanlijskoj ekspanziji prema Evropi. [[Bitka kod Nikopolja]] 1396. godine se smatra posljednjim velikim [[Krstaški ratovi|križarskim pohodom]] koji nije uspio zaustaviti napredovanje Osmanlijskog carstvaCarstva. Nakon proširenja Osmanlijskog carstvaCarstva na Balkanu, osvajanje Carigrada je postalo ključni cilj. Carstvo je kontrolisalo sve bivše bizantijske zemlje koje okružuju grad, ali je Bizantijsko carstvo osjetilo privremeno olakšanje kada je [[Timur Lenk|Timurlenk]] napao Anadoliju u [[Bitka kod Ankare|bici kod Ankare]] 1402. godine. Tokom ove bitke, sultan [[Bajazid I]] je bio zarobljen što je Osmanlijsko carstvoCarstvo dovelo do nemira. Carstvo je ušlo u [[Osmanlijski interegnum|građanski rat]] (1402. - 1413.) u kojem su se Bajazidovi sinovi borili za nasljedstvo. Ovaj rat je završen pobjedom [[Mehmed I|Mehmeda I]] koji je postao novi sultan obnavljajući snagu Osmanlijskog carstvaCarstva.
 
Tokom građanskog rata, dio Osmanlijskih teritorija na Balkanu ([[Solun]], [[Makedonija]] i [[Kosovo]]) su bili privremeno oduzeti, ali ih je ponovo zauzeo sultan [[Murat II]] između 1430. i 1440. godine. 10. novembra 1444. godine, sultan Murat II je porazio [[Ugarska|ugarsku]], [[Kraljevina Poljska|poljsku]] i [[Vlaška|vlašku]] vojsku koju su predvodili [[Vladislav III, kralj Poljske|Vladislav III]] i [[Janko Hunjadi]] u [[Bitka kod Varne|bici kod Varne]].<ref>Bodnar, Edward W. Ciriaco d'Ancona e la crociata di Varna, nuove prospettive. Il Veltro 27, nos. 1–2 (1983): 235–51</ref>
Četiri godine kasnije, Janko Hunjadi je predvodio nove snage ugarske i vlaške vojske, ali je ponovo poražen od Murata II tokom [[Kosovska bitka (1448)|Druge bitke na Kosovu]] 1448. godine. Sin Murata II, [[Mehmed II|Mehmed Osvajač]], je reorganizovao državu i vojsku demonstrirajući svoju snagu [[Pad Konstantinopolja|osvajanjem Konstantinopolja]] 29. maja 1453. godine u 21. godini.
 
== Procvat Osmanlijskog carstvaCarstva ==
{{Glavni|Procvat Osmanlijskog carstvaCarstva}}Ovaj period Osmanlijske historije može se podijeliti na dva različita perioda: period teritorijalnog, ekonomskog i kulturnog procvata prije 1566. godine i period relativne vojne i političke stagnacije.
 
=== Širenje i vrhunac (1453. - 1566.) ===
Osvajanjem [[Konstantinopolj|Konstantinopolja]] 1453. godine, sultan [[Mehmed II]] je uzdigao Osmanlijsko carstvoCarstvo na rang najmoćnijeg carstva u jugoistočnoj Evropi i istočnom Mediteranu. Nakon osvajanja Konstantinopolja, Mehmed II se sastao sa poglavarom Pravoslavne crkve patrijarhom [[Genadije II|Genadijem II]] s kojim je potpisao sporazum u kojem je [[Pravoslavna crkva]], u zamjenu da zadrži svoju autonomiju i zemljište, prihvatila Osmanlijsku vlast. Usljed loših odnosa između Bizantijskog carstva i Zapadne Evrope, [[Lukas Notaras]] je napisao čuvenu opasku: "Bolje sultanov turban nego kardinalov šešir".
 
Nakon proglašenja Konstantinopolja (današnji [[Istanbul]]) novom prijestolnicom Osmanlijskog carstvaCarstva 1453. godine, Mehmed II je preuzeo titulu Rimskog cara ([[Latinski jezik|latinski]]: Caesar Romanus). Kako bi objedinio ovu titulu, pokrenuo je kampanju osvajanja [[Rim|Rima]], glavnog grada nekadašnjeg [[Rimsko carstvo|Rimskog carstva]]. Kako bi ispunio ovaj cilj, osvojio je [[Bosansko kraljevstvo|Kraljevinu Bosnu]] i [[Mletačka Albanija|Mletačku Albaniju]], a zatim je izvršio [[Osmanlijska invazija na Otranto|osmanlijsku invaziju na Otranto]] i [[Apulija|Apuliju]] 28. jula 1480. godine. Nakon njegove smrti 3. maja 1481. godine, odustalo se od daljnjeg širenja na [[Apeninsko poluostrvo|Apeninskom poluostrvu]] i preostale osmanlijske snage su se povukle na [[Balkan|Balkansko poluostrvo]].
 
Tokom 15. i 16. stoljeća, Osmanlijsko carstvoCarstvo je ušlo u [[Procvat Osmanlijskog carstvaCarstva|dugo razdoblje osvajanja i širenja]], proširujući svoje granice prema centralnoj Evropi i sjevernoj Africi. Osvajanja su vođena uz pomoć disciplinovane i inovativne osmanlijske vojske kojoj je pomagala jaka osmanlijska mornarica. Mornarica je također i štitila ključne pomorske trgovačke puteve od konkurentnih italijanskih država u [[Crno more|Crnom]], [[Jadransko more|Jadranskom]], [[Egejsko more|Egejskom]] i [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]], i Portugala u [[Crveno more|Crvenom moru]] i [[Indijski okean|Indijskom okeanu]]. Zbog kontrole glavnih kopnenih trgovačkih puteva između Evrope i Azije, Osmanlijsko carstvoCarstvo je ekonomski procvjetalo.
 
Osmanlijsko carstvoCarstvo je dalje napredovalo tokom vladavine posvećenih i efikasnih sultana. Sultan [[Selim I]] (1512. - 1520.) je drastično proširio carstvo na istoku i jugu porazivši [[Ismail I|šaha Ismaila]] i [[Safavidsko carstvo]] u [[Bitka kod Čaldirana|bici kod Čaldirana]]. Nakon toga je zauzeo [[Egipatski ejalet|Egipat]] stvorivši pomorsku prisutnost na Crvenom moru. Poslije ove osmanlijske ekspanzije, došlo je do suparništva između Osmanlijskog i [[Portugalsko carstvo|Portugalskog carstva]] kako bi postali dominantne sile u toj regiji. Selimov nasljednik, [[Sulejman I|Sulejman Veličanstveni]] (1520. - 1566.) je dodatno proširio Osmanlijsko carstvoCarstvo. Nakon zauzimanja [[Beograd|Beograda]] 1521. godine, Sulejman je osvojio južne i centralne dijelove [[Kraljevina Ugarska|Kraljevine Ugarske]]. Nakon pobjede u [[Mohačka bitka|Mohačkoj bici]] 1526. godine uspostavljena je Osmanlijska vladavina na području današnje Mađarske i drugih centralnoevropskih teritorija (vidi [[Osmanlijsko-ugarski ratovi]]).
 
On je 1529. godine [[Opsada Beča|opkolio Beč]], ali ga nije uspio osvojiti. Slijedeće godine je ponovo napao Beč, ali ga nije uspio osvojiti tokom [[Opsada Kisega|opsade Kisega]] 97 kilometara južno od grada. U drugoj verziji događaja, komandant [[Nikola Jurišić]] je ponudio uslove za nominalnu predaju. Međutim, Sulejman se povukao zbog dolaska perioda kiše i nije nastavio kako je ranije planirao. Nakon osmanlijskih uspjeha 1543. godine, Habsburški vladar [[Ferdinand I, car Svetog rimskog carstva|Ferdinand I]] je službeno priznao osmanlijsku dominaciju u Mađarskoj 1547. godine. Tokom vladavine Sulejmana I, [[Transilvanija]], [[Vlaška]] i [[Moldavija (pokrajina)|Moldavija]] su postale dio Osmanlijskog carstvaCarstva. Na istoku su Osmanlije zauzele [[Bagdad]] od Safavidskog carstva 1535. godine, stičući kontrolu nad [[Mezopotamija|Mezopotamijom]] i pomorski pristup [[Perzijski zaliv|Perzijskom zalivu]]. Do kraja Sulejmanove vladavine, broj stanovnika u carstvu je iznosio 15.000.000 ljudi.
 
Osmanlijsko carstvoCarstvo je tokom vladavine Selima I i Sulejmana I postalo dominantna pomorska sila koja je kontrolisala veći dio Mediterana. Podvizi osmanlijskog admirala [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]], koji je komandovao [[Osmanlijska mornarica|mornaricom]] tokom vladavine Sulejmana I, su doveli do mnogih vojnih pobjeda nad hrišćanskom mornaricom. Važne pomorske pobjede Osmanlijskog carstvaCarstva u ovom periodu su bile [[bitka kod Preveza]] (1538.), [[bitka kod Pontskih ostrva]] (1552.), [[bitka kod Djerba]] (1560.), [[Osmanlijsko osvajanje Alžira|osvajanje Alžira]] (1529.) i [[Osmanlijsko osvajanje Tunisa|Tunisa]] (1534.), [[opsada Rodosa]] (1522.), [[Opsada Tripolija|Tripolija]] (1551.) i [[Opsada Nice|Nice]] (1543.), [[Osmanlijska invazija na Korziku|invazija na Korziku]] (1553.), [[Osmanlijska invazija na Balearska ostrva|Balearska ostrva]] (1558.), [[Osmanlijsko zauzimanje Adena|zauzimanje Adena]] (1548.), [[Osmanlijsko zauzimanje Maskata|Maskata]] (1552.) i [[Osmanlijsko zauzimanje Aceha|Aceha]] (1567.).
 
Sulejmanova politika proširenja širom Mediterana je zaustavljena na [[Malta|Malti]] 1565. godine. Tokom duge ljetne opsade koja će kasnije biti poznata kao [[opsada Malte]], Osmanlijske snage od 50.000 ljudi su se borile protiv [[Vitezovi Hospitalci|vitezova Hospitalaca]] i Malteškog garnizona od 6.000 ljudi. Tvrdoglavi otpor maltežana je doveo do kraja opsade u septembru. Neuspješna opsada Malte (Osmanlije su uspjeli za zauzmu ostrvo [[Gozo]] i [[Luka svetog Elma|luku svetog Elma]]) je bila drugi i posljednji poraz koji je doživio Sulejman I (umro je godinu dana kasnije). [[Bitka kod Lepanta]] 1571. godine (započeta nakon [[Osmanlijsko-venecijanski rat (1570 - 1573)|Osmanlijskog zauzimanja Kipra]] 1570. godine) je završila Osmanlijsku pomorsku prevlast u Sredozemnom moru, uprkos činjenici da je velika osmanlijska flota izgrađena u veoma kratkom vremenu.
 
[[Opsada Nice]] (1543.) i [[invazija na Korziku]] (1553.) se desila zajedničkim poduhvatom snaga francuskog kralja [[Franjo I, kralj Francuske|Franje I]] i osmanlijskog sultana [[Sulejman I|Sulejmana I]], koji su bili pod komandom osmanlijskih admirala [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]] i [[Turgut reis|Turgut reisa]]. Mjesec dana prije početka opsade Nice, Francuska je podržala Osmanlije sa artiljerijskom jedinicom tokom osmanlijske [[Opsada Esztergoma|opsade Esztergoma]] 1543. godine. U tom periodu su Francuska i Osmanlijsko carstvoCarstvo, pritisnuti željom Habsburške monarhije da se proširi u južnoj i centralnoj Evropi, postali saveznici. Ovaj vojni savez je kasnije proširen sa [[Kraljevina Engleska|Kraljevinom Engleskom]] i [[Republika Holandija|Republikom Holandijom]] protiv [[Habsburška Španija|Habsburške Španije]], Italije i [[Nadvojvodstvo Austrija|Habsburške Austrije]]. Tada je sultan odobrio Francuskoj pravo trgovine unutar carstva bez nameta oporezivanja. Od tada je Osmanlijsko carstvoCarstvo bilo važan dio evropske političke sfere.
 
Kako bi napredovali u 16. stoljeću, osmanlijska pomorska superiornost je zaustavila rastuću moć Zapadne Evrope, posebno Portugala u [[Perzijski zaliv|Perzijskom zalivu]], [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] i [[Molučka ostrva|Molučkim ostrvima]]. Nakon blokiranja morskih puteva prema istoku i jugu, evropske sile su morale pronaći druge puteve za dopremu svile i začina u Evropu. Na kopnu, Osmanlijsko carstvoCarstvo je bilo zaokupljeno [[Osmanlijsko-habsburški ratovi|ratovima protiv Austrije]] i [[Osmanlijsko-perzijski ratovi|Perzije]]. Istodobni rat na dvije suprotne strane carstva je uticao na resurse i logistiku održavanja linije snabdijevanja i komunikacije na ogromnoj udaljenosti. Na kraju se istodobni rat na istočnoj i zapadnoj strani carstva i prevlast na moru pokazao nemogućim.
 
=== Pobune i oživljavanje carstva (1566. - 1683.) ===
Tokom ovog perioda, efektivna vojna i birokratska struktura je bila prenapregnuta zbog loše vladavine slabih sultana. Ali i pored ovih teškoća, Osmanlijsko carstvoCarstvo je ostalo velika ekspanzionistička sila do [[Bitka kod Beča|bitke kod Beča]] 1683. godine, koja je označila kraj [[Osmanlijski ratovi u Evropi|osmanlijske ekspanzije u Evropi]]. U to vrijeme, evropske države su pokrenule napore za suzbijanje osmanlijske kontrole nad tradicionalnim kopnenim trgovačkim putevima između istočne Azije i zapadne Evrope. Zapadnoevropske države su počele da izbjegavaju osmanlijske trgovačke puteve uspostavljajući sopstvene pomorske puteve prema Aziji zahvaljujući [[Velika geografska otkrića|novim otkrićima na moru]]. Portugalski pronalazak [[Rt dobre nade|rta dobre nade]] 1488. godine je pokrenuo niz [[Osmanlijske pomorske ekspedicije u Indijskom okeanu|Osmanlijsko-portugalskih pomorskih ratova]] u Indijskom okeanu tokom 16. stoljeća. Ekonomski, ogroman priliv [[Španski dolar|španskog srebra]] iz [[Novi svijet|Novog svijeta]] je izazvao oštru devalvaciju osmanlijske valute i raširenu inflaciju. To je dovelo do ozbiljnih negativnih posljedica po sve slojeve osmanlijskog društva.
 
Ekspanzija [[Rusko carstvo|Ruskog carstva]] tokom vladavine [[Ivan IV Grozni|Ivana IV]] (1533. - 1584.) na Volgu i Kaspijski region na račun Krimskog kanata je zaustavilo hodočašće i sjeverne trgovačke puteve. Kako bi se suprostavio ruskom proširenju, [[Mehmed-paša Sokolović|Mehmed paša Sokolović]] je osmislio veliki ambiciozni plan u izgradnji kanala Don-Volga (gradnja počela u junu 1569. godine) zajedno sa napadom na Astrahan. Od tada je Osmanlijsko carstvoCarstvo počelo da koristi [[Krimski kanat]] kao odbrambeni bedem od Rusije. Krimski kan [[Devlet I Giraj]] je 1571. godine, podržan od strane Osmanlijskog carstvaCarstva, [[Rusko-krimski ratovi|spalio Moskvu]]. Slijedeće godine, invazija je ponovljena, ali su krimske snage zaustavljene u [[Bitka kod Molodija|bici kod Molodija]]. Krimski kanat je, nakon niza napada na istočnu Evropu, postao značajna vojna snaga koja je predstavljala vojnu prijetnju Ruskom carstvu do kraja 17. stoljeća.
 
U južnoj Evropi, koalicija katoličkih sila, koje je predvodio kralj Španije [[Filip II, kralj Kastilje|Filip II]], je formirala savez kako bi uništila osmanlijske pomorske snage na Mediteranu. Njihova pobjeda nad osmanlijskom flotom u [[Bitka kod Lepanta|bici kod Lepanta]] 1571. godine je bio zapanjujući udarac osmanlijskoj nepobjedivosti. Međutim, historičari danas ističu simbolički, a ne isključivo vojni značaj bitke, jer je šest mjeseci nakon poraza izgrađena nova osmanlijska flota od 250 jedrilica i osam modernih [[Galija (brod)|galija]]. U razgovoru sa mletačkim ministrom, osmanlijski veliki vezir je izjavio: "Pobjedom kod Kipra mi smo vam odrezali ruku, pobjedom kod Lepanta vi ste nam samo obrijali bradu". Osmanlijski pomorski oporavak je natjerao Veneciju da potpiše mirovni sporazum 1573. godine, nakon čega su osmanlije bili u mogućnosti da prošire i konsolidiraju svoju poziciju u sjevernoj Africi. Međutim, bitka kod Lepanta je imala štetne posljedice za osmanlijsku mornaricu jer nisu mogli pronaći tako iskusne časnike i mornare.
Red 46:
Na bojnom polju, osmanlije su postepeno napredovale u vojnim tehnologijama u odnosu na evropske sile, jer je širenje carstva zaustavljeno rastućim vjerskim i intelektualnim konzervativizmom. Promjene u evropskim vojnim taktikama i naoružanju je izazvalo strah kod [[spahija]] da će izgubiti vojnu važnost. Tokom [[Dugi turski rat|dugog rata protiv Austrije]] (1593. - 1606.) stvorena je potreba za većim brojem pješadije koja je opremljena vatrenim oružjem. To je rezultiralo popuštanjem politike regrutovanja i značajnim rastom [[Janjičari|janičarskih]] korpusa. Ovo rješenje je donijelo probleme oko nediscipline, nedostatak učinkovitosti i otvorene pobune unutar korpusa, s kojima se vlada borila ali ih nikada nije u potpunosti riješila. Razvojem [[Piket|piketa]] i [[Puška|puške]] došlo je do povećanja upotrebe vatrenog oružja od strane evropljana, što se pokazalo smrtonosnim protiv nagomilane pješadije koju su koristile osmanlije. Regrutovanje snajperista (sekbana) natjeralo je hajduke na [[Dželali pobuna|Dželali pobunu]] (1595. - 1610.) koja je dovela do anarhije u Anadoliji krajem 16. i početkom 17. stoljeća. Kako je broj stanovnika u carstvu dostigao 30.000.000 ljudi, nedostatak zemljišta je predstavljao dodatni pritisak na vladu.
 
Međutim, 17. stoljeće nije bilo samo doba stagnacije i pada moći, već i ključni period u kome su se osmanlijskoOsmanlijsko carstvoCarstvo i njene institucije počele prilagođavati novim pritiscima i novoj realnosti. [[Ženski sultanat]] (1648. - 1656.) je bio period u kojem je politički uticaj [[Carski harem|carskog harema]] bio dominantan, jer su majke mladih sultana vršile vlast u ime svojih sinova. Ovaj period je značajan i po [[Koprulska era|Koprulskoj eri]] (1656. - 1703.) u kojoj su kontrolu nad carstvom imali mnogi [[Vezir|veliki veziri]] iz porodice Koprulu. Osamdesetogodišnji [[Mehmed-paša Koprulu]] je 15. septembra 1566. godine prihvatio sultanov pečat uz garancije sultanije [[Turhan Hatidže sultanija|Turhan Hatidže]] da mu se niko neće miješati i da ima potpunu slobodu. Žestokom konzervativnom disciplinom, on je uspješno povratio centralnu vlast i vojni zamah carstva. Njegov sin i nasljednik [[Fazil Ahmed Koprulu]] je ponovo uspostavio vlast u [[Transilvanija|Transilvaniji]], osvojio [[Kreta|Kretu]] 1669. godine i proširio carstvo do današnje južne Ukrajine zauzimajući utvrđenja [[Hotin]] i [[Podolija|Podoliju]].
 
Ovaj period obnovljenog samopouzdanja je imao razoran kraj, kada je veliki vezir [[Kara Mustafa-paša]] u maju 1683. godine izvršio drugu osmanlijsku opsadu Beča tokom [[Veliki turski rat|Velikog turskog rata]] (1683. - 1687.). Tokom konačnog napada, osmanlijske snage su zbrisane od strane habsburških, njemačkih i poljskih snaga koje je predvodio poljski kralj [[Ivan III, kralj Poljske|Ivan III]]. Nakon poraza od [[Sveta liga|Svete lige]] kod Beča, Veliki turski rat je okončan potpisivanjem epohalnog [[Karlovački mir|sporazuma u Sremskim Karlovcima]] 26. januara 1699. godine.  Po prvi put, Osmanlijsko carstvoCarstvo je predalo kontrolu nad značajnim evropskim teritorijima, uključujući i cijelu Mađarsku. Tada je carstvo dostiglo kraj svoje sposobnosti sprovođenja efikasne, samopouzdane i ekspanzionističke politike i od tog trenutka je bilo prisiljeno da donosi suštinske odbrambene strategije. U ovom periodu su samo dva sultana imali snažnu vojnu i političku kontrolu nad carstvom; energični [[Murat IV]] (1612. - 1640.) koji je ponovo zauzeo [[Erevan|Jerevan]] i [[Bagdad]] od [[Safavidsko carstvo|Safavidskog carstva]] i [[Mustafa II]] (1695. - 1703.) koji je predvodio osmanlijski kontranapad protiv habsburgovaca kako bi poništio katastrofalan [[Bitka kod Sente|poraz kod Sente]] 1697. godine.
 
== Stagnacija i reforme (1683. - 1827.) ==
{{Glavni|Stagnacija i reforme Osmanlijskog carstvaCarstva}}Tokom ovog perioda najveća prijetnja Osmanlijskom carstvuCarstvu je dopirala od tradicionalnog neprijatelja [[Habsburška monarhija|Habsburške monarhije]], kao i novog neprijatelja rastućeg [[Rusko carstvo|Ruskog carstva]]. Nakon mnogih ratova, Osmanlije su Habsburškoj monarhiji ustupile mnoge teritorije na Balkanu. Osmanlijska područja u Africi, poput [[Egipat|Egipta]] i [[Alžir|Alžira]], su se osamostalile, ali su kasnije došla pod uticaj [[Kraljevina Velika Britanija|Velike Britanije]] i Francuske. U 18. stoljeću je centralna vlast Osmanlijskog carstvaCarstva dala određen stepen autonomije lokalnim guvernerima i vođama.
 
Osmanlijskom carstvuCarstvu je rusko proširenje predstavljalo veliku i rastuću prijetnju. Zbog toga je švedski kralj [[Karlo XII, kralj Švedske|Karlo XII]] postao saveznik Osmanlijskog carstvaCarstva poslije poraza od Rusije u [[Bitka kod Poltave|bici kod Poltave]] 1709. godine. On je nagovorio sultana [[Ahmed III|Ahmeda III]] da objavi rat Rusiji, koji je završen osmanlijskom [[Osmanlijsko-ruski rat (1710 - 1711)|pobjedom kod rijeke Prut]] 1711. godine. Nakon potpisivanja [[Požarevački mir|mirovnog sporazuma u Požarevcu]] 21. jula 1718. godine nastupio je period mira.
 
Tokom [[Tulipanska era|Tulipanske ere]] (1718. - 1730.), koja je nazvana zbog ljubavi sultana Ahmeda III prema cvijetu [[Tulipan|tulipanu]] i njegovoj upotrebi kao simbola njegove mirne vladavine, politika carstva u Evropi je doživjela pomak. Osmanlijsko carstvoCarstvo je započelo gradnju utvrđenja u balkanskim gradovima koji su služili za odbranu od evropskog ekspanzionizma. Tokom ovog perioda cvjetali su kulturni radovi, likovna umjetnost i arhitektura koja je bila pod uticajem [[Barok|baroknog]] i [[rokoko]] stila. Klasičan primjer je [[fontana sultana Ahmeda III]] koja se nalazi ispred [[Topkapi saraj|Topkapi palače]]. Čuveni francuski slikar [[Jean-Baptiste van Mour]] je posjetio Osmanlijsko carstvoCarstvo tokom Tulipanske ere i izgradio neka od najpoznatijih umjetničkih djela koja prikazuju scene svakodnevnog života u Osmanlijskom carstvuCarstvu i carskom dvorcu.
 
Nakon smrti [[Petar I, car Rusije|Petra Velikog]] 1725. godine, njegova supruga [[Katarina I, carica Rusije|Katarina]] je naslijedila prijestolje ruskog carstva i zajedno sa Austrijom objavila rat Osmanlijskom carstvuCarstvu 1735. godine. [[Beogradski mir|Mirovnim sporazumom u Beogradu]] 18. septembra 1739. godine, Osmanlijsko carstvoCarstvo je izgubilo Malu Vlašku od Austrije i luku Azov od Rusije. Međutim, nakon sporazuma u Beogradu, Osmanlijsko carstvoCarstvo je živjelo u miru jer su Austrija i Rusija bili prisiljeni na odbranu svojih granica zbog uspona [[Pruska|Pruske]] tokom vladavine [[Fridrik II, kralj Pruske|Fridrika Velikog]].
 
Ovaj dugi period osmanlijskog mira je bio period neuspješnih reformi. U drugom dijelu ovog perioda je došlo do [[Nauka i tehnologija Osmanlijskog carstvaCarstva|obrazovnih i tehnoloških reformi]], uključujući i osnivanje visokoškolskih ustanova, kao što je [[Tehnički univerzitet u Istanbulu]]. Osmanlijska nauka i tehnologija je tokom srednjeg vijeka bila visoko cijenjena, zbog rezultata osmanlijskih naučnika u sintezi klasičnog učenja sa islamskom filozofijom i matematikom i poznavanja kineskih dostignuća u tehnologiji kao što su barut i magnetni kompas. Godine 1734. osnovana je artiljerijska škola u kojoj su francuski nastavnici širili zapadne metode artiljerijskog ratovanja, dok su se islamski naučnici uspješno usprotivili temeljima [[Teodiceja|Teodiceje]]. U ovom periodu se pojavila [[Johannes Gutenberg|Gutenbergova]] [[štamparska mašina]] i u početku su je koristili samo [[Sefardi]] koji su migrirali iz Španije 1493. godine. Kasnije je [[Ibrahim Muteferika]] uvjerio velikog vezira [[Nevsehirli Damat Ibrahim-paša|Nevsehirli Damat Ibrahim-pašu]] i velikog muftiju na efikasnost štamparije i oni su mu dali dozvolu da objavljuje ne-vjerske knjige, uprkos protivljenju nekih [[Islamska kaligrafija|kaligrafa]] i vjerskih vođa. Muteferika je odštampao prvu knjigu 1729. godine, a do 1743. godine je izdao 17 knjiga i svaka je štampana između 500 i 1.000 primjeraka.
 
Nakon dugog perioda mira, Rusija je 1768. godine ponovo započela svoju ekspanzionističku politiku. Pod izgovorom traganja za poljskim revolucionarnim bjeguncima, ruske trupe su ušle u grad [[Balta|Baltu]] na granici [[Besarabija|Besarabije]] i izmasakrirali građane i spalili ga do temelja. To je izazvalo [[Prvi rusko-turski rat]] (1768. - 1774.). [[Kučukkainardžijski mir|Kučukkainardžijskim mirom]] 1774. godine hrišćanskim građanima u Vlaškoj i Moldaviji data je potpuna vjerska sloboda.
Red 65:
Tokom vladavine [[Selim III|Selima III]] (1789. - 1807.) započeta je [[Osmanlijske vojne reforme|vojna reforma]] i prvi veliki pokušaj modernizacije vojske. Ovi napori su, međutim, bili otežani zbog neslaganja janjičara koji su željeli sačuvati svoje privilegije. Zbog toga su izazvali [[Janjičari|janjičarsku pobunu]] koja je sultana Selima III koštala prijestolja i života. Ovu pobunu je njegov nasljednik [[Mahmud II]] riješio na efektan i krvav način u kojem je uništio janjičarske korpuse 1826. godine.
 
[[Srpska revolucija]] (1804. - 1815.) je označila početak ere [[Nacionalni identitet|nacionalnog buđenja]] na Balkanu nazvanog [[Istočno pitanje]]. Suverenitet [[Kneževina Srbija|Srbije]] kao nasljedne monarhije je priznat 1830. godine. Godine 1821. [[Osmanlijska Grčka|Grci]] su [[Grčki rat za nezavisnost|objavili rat]] sultanu. Pobuna koja je nastala u Moldaviji kao diverzija je izazvala glavnu revoluciju na [[Peloponez|Peloponezu]], koji je zajedno sa sjevernim dijelom [[Korintski zaljev|Korintskog zaljeva]], postigao nezavisnost 1829. godine. Do sredine 19. stoljeća, Osmanlijsko carstvoCarstvo je nazvano "bolesnik" Evrope. Nakon ovih uspjeha, tokom 1860.-ih i 1870.-ih nezavisnost su dobile i Vlaška, Moldavija i [[Kneževina Crna Gora|Crna Gora]].
 
== Opadanje moći i modernizacija (1828. - 1908.) ==
{{Glavni|Pad Osmanlijskog carstvaCarstva}}Tokom ovog perioda, Osmanlijsko carstvoCarstvo se suočilo sa brojnim izazovima u odbrani carstva od strane invazije i okupacije. Carstvo je prestalo da ulazi samo u konflikte uspostavljajući saveze sa mnogim evropskim državama kao što su Francuska, Holandija, Velika Britanija i Rusija. Na primjer, u [[Krimski rat|Krimskom ratu]] 1853. godine, Osmanlijsko carstvoCarstvo je zajedno sa Velikom Britanijom, [[Drugo Francusko carstvo|Francuskom]] i [[Kraljevina Sardinija|Kraljevinom Sardinijom]] vodilo rat protiv [[Rusko carstvo|Rusije]].
 
=== Modernizacija ===
Tokom perioda [[Tanzimat|Tanzimata]] (1839. - 1876.), mnoge ustavne reforme su dovele do uspostavljanja moderne vojske, reforme bankarskog sistema, zamjene vjerskih prava sa sekularnim zakonom i izgradnje modernih fabrika. [[Hatišerif|Hatišerifom]] iz 1856. godine, sultan je obećao jednakost svim osmanlijskim građanima bez obzira na njihovu etničku i vjersku pripadnost. Generalno, reforme tokom perioda tanzimata su imale dalekosežne efekte. Uspostavljene su obrazovne škole u kojima su znanje stekli mnogi budući progresivni lideri i mislioci Republike Turske, Balkana, Bliskog istoka i sjeverne Afrike. Kako bi se izvršila modernizacija, Osmanlijsko carstvoCarstvo je 1840. godine uvelo prvi osmanlijski papirni novac, prvu poštu, sistem finansiranja po francuskom modelu i građanski i krivični zakon.
 
Nakon toga, došlo je do uspostave medžlis-i Maarifi Umumiye (1841. godine), koji je bio prototip prvog osmanlijskog parlamenta (1876. godine); reorganizacije vojske i metode redovne regrutacije (1844. godine); usvajanja osmanlijske nacionalne himne i osmanlijske nacionalne zastave (1844. godine); prvog nacionalnog osmanlijskog popisa stanovništva (1844. godine); uspostavljanja institucije Vijeća javnih instrukcija (1845. godine) i ministarstva prosvjete (Mekatib-i Umumiye Nezareti; 1847. godine) koji je kasnije postao Maarif Nezareti (1857. godine); osnivanja prvog modernog univerziteta i akademije (1848. godine); osnivanja ministarstva zdravlja (Tıbbiye Nezareti, 1850. godine); osnivanja ministarstva za trgovinu (1850. godine); osnivanja Akademije nauka (Encümen-i Daniş, 1851. godine); osnivanja sudova u evropskom stilu (Medžlis-i Ahkam-ı Adliye, 1853. godine); osnivanja vrhovnog pravosudnog vijeća (Medžlis-i Ali-yi Tanzimat, 1853. godine); uspostavljanja modernog grada Istanbula (Şehremaneti, 1854. godine); uspostavljanja gradskog vijeća za prostorno uređenje (İntizam-ı Şehir Komisyonu, 1855. godine); ukidanja poreza za nemuslimane (1856. godine); osnivanja prve telegrafske mreže (1855. godine); osnivanja prve željeznice (1856. godine); osnivanja Osmanlijske Centralne banke (Bank-ı Osmanî-i Şahane, 1863. godine); osnivanja osmanlijske berze (Dersaadet Tahvilat Borsası, 1866. godine); osnivanja prve štamparije (Serbesti-i Kürşad Nizamnamesi, 1857. godine) i osnivanja škole ekonomskih i političkih nauka (Mekteb-i Mülkiye, 1859. godine).
Red 78:
 
=== Krimski rat ===
{{Glavni|Krimski rat}}[[Krimski rat]] (1853. - 1856.) je bio dio dugotrajnog takmičenja između velikih evropskih sila za uticaj nad teritorijama [[Pad Osmanlijskog carstvaCarstva|opadajućeg Osmanlijskog carstvaCarstva]]. U ovom ratu Britanija i Francuska su uspješno branile Osmanlijsko carstvoCarstvo od Rusije. Većina borbi su vođene na [[Krim|Krimu]], dok su manje borbe vođene u [[Anadolija|Anadoliji]], [[Kavkaz (regija)|Kavkazu]], [[Baltičko more|Baltičkom moru]], [[Tihi okean|Tihom okeanu]] i [[Bijelo more|Bijelom moru]]. To je bio jedan od prvih "modernih" ratova, jer su uvedene nove tehnologije kao što je prva taktička upotreba željeznice i telegrafa. Kasnijim [[Sporazum u Parizu 1856|sporazumom u Parizu]] 1856. godine osigurana je osmanlijska kontrola nad [[Balkan|Balkanom]] i [[Crno more|crnomorskim slivom]]. Međutim, to je trajalo do osmanlijskog poraza u [[Rusko-turski rat (1877 - 1878)|Rusko-turskom ratu]] (1877. - 1878.).
 
Krimski rat je izazvao egzodus [[Krimski Tatari|Krimskih Tatara]]. Od ukupno 300.000 stanovnika Krima, oko 200.000 Krimskih Tatara se u talasu iseljavanja preselilo u Anadoliju. Pred kraj [[Kavkaski rat|Kavkaskog rata]], 90% prognanih [[Čerkezi|Čerkeza]] sa Kavkaza se nastanilo u Anadoliji. Osim njih, početkom 19. stoljeća je došlo do egzodusa velikog broja muslimanskog stanovništva sa Balkana, Kavkaza, Krima i [[Kreta|Krete]] na teritoriju Anadolije. Nakon pada Osmanlijskog carstvaCarstva 1922. godine, polovina gradskog stanovništva Turske je bila potomak muslimanskih izbjeglica. Krajem 19. stoljeća, Krimski Tatari su imali značajnu ulogu u modernizaciji turskog obrazovanja.
 
=== Etnički nacionalizam ===
{{Glavni|Uspon nacionalizma u Osmanlijskom carstvuCarstvu}}Nacionalizam je tokom 19. stoljeća, pored mnogih država, pogodio i razne teritorije Osmanlijskog carstvaCarstva. Rastuća nacionalna svijest, zajedno sa sve većim osjećajem [[Etnički nacionalizam|etničkog nacionalizma]], je uspostavila nacionalističku misao kao jednu od najznačajnijih zapadnih ideja u Osmanlijskom carstvuCarstvu. Veliki broj revolucionarnih političkih stranaka i ustanaka su imali dalekosežne posljedice u određivanju osmanlijske politike tokom 19. i početkom 20. stoljeća. Mnoge Osmanlije su smatrale da je politika carstva kriva za ovo stanje, dok su neki smatrali da je izvor [[Etnički sukob|etničkih sukoba]] bio vanjski faktor.
 
Etnički nacionalizam je toliko ojačao da je paralelno sa Napoleonovom invazijom 1804. godine, došlo do izbijanja [[Srpska revolucija|Srpske revolucije]] na Balkanu. Nakon njenog završetka, Srbija je dobila status [[Kneževina Srbija|samoupravne monarhije]] pod Osmanlijskim [[Suzerenstvo|suzerenstvom]]. Ohrabreni srpskim uspjehom, Grci su započeli [[Grčki rat za nezavisnost|rat za nezavisnost]] uspostavivši [[Prva Helenska republika|Prvu Helensku republiku]] 1821. godine. Ovu novu državu je [[Visoka porta|Porta]] priznala 1829. godine.
Red 91:
 
=== Berlinski kongres ===
[[Berlinski kongres]] (13. juni - 13. juli 1878.) je bio sastanak vodećih državnika velikih sila Evrope i Osmanlijskog carstvaCarstva. Nakon [[Rusko-turski rat (1877 - 1878)|Rusko-turskog rata]] (1877. - 1878.) koji je završen odlučujućom pobjedom Rusije i njenih pravoslavnih saveznika na [[Balkan|Balkanu]], stvorila se potreba za stabilizacijom i reorganizacijom Balkana i uspostave teritorije novih država. Njemački kancelar [[Otto von Bismarck]] je preuzeo obavezu da prilagodi granice kako bi se smanjio rizik od velikog rata. Kao rezultat toga, osmanlijske teritorije na Balkanu su se drastično smanjile. Osnovana je nova nezavisna [[Kneževina Bugarska]] unutar Osmanlijskog carstvaCarstva, koja nije mogla zadržati sve svoje ranije teritorije; izgubila je [[Istočna Rumelija|Istočnu Rumeliju]] i Makedoniju. [[Rumunija]] je ostvarila potpunu nezavisnost, ali je morala da preda dio [[Besarabija|Besarabije]] Rusiji. [[Kneževina Srbija|Srbija]] i [[Kneževina Crna Gora|Crna Gora]] su konačno stekli potpunu nezavisnost, ali sa manjom teritorijom.
 
[[Austro-Ugarska]] je 1878. godine jednostrano okupirala osmanlijsku pokrajinu [[Bosanski pašaluk|Bosnu i Hercegovinu]] i [[Novopazarski sandžak|Novi Pazar]], ali je Osmanlijsko carstvoCarstvo osporilo ovaj potez i održalo svoje trupe u obje pokrajine. Ova pat pozicija je trajala 30 godina do 1908. godine, kada su austrijanci iskoristili politička previranja u Osmanlijskom carstvuCarstvu koja su proizašla iz [[Mladoturska revolucija|Mladoturske revolucije]] i [[Aneksiona kriza|aneksije Bosne i Hercegovine]]. Kako bi postigli kompromis i izbjegli rat sa Osmanlijskim carstvom, Austro-Ugarska je povukla svoje trupe iz Novog Pazara.
 
U zamjenu za ponovno uspostavljanje Osmanlijske teritorije na Balkanu, Britanija je preuzela upravljanje nad [[Kipar|Kiprom]] 1878. godine, da bi kasnije poslala trupe u [[Egipat]] 1882. godine pod izgovorom da pomogne Osmanlijskoj vladi da uguši [[Urabi revolucija|Urabi revoluciju]]. Britanija je formalno anektirala osmanlijske teritorije Kipar i Egipat 5. novembra 1914. godine, kao odgovor na odluku Osmanlijskog carstvaCarstva na ulazak u [[Prvi svjetski rat]] na strani [[Centralne sile|Centralnih sila]].
 
Ovi rezultati su pohvaljeni kao veliko dostignuće izgradnje mira i stabilizacije. Međutim, većina učesnika nije bila u potpunosti zadovoljna. Srbija, Bugarska i Grčka su dobile samostalnost, ali sa daleko manjom teritorijom nego što su mislili. Osmanlijsko carstvoCarstvo, u tom trenutku nazvano "bolesnik Evrope", je bilo poniženo i znatno oslabljeno. Iako je Rusija bila pobjednik u ratu, ponižena je na Berlinskom kongresu. Austrija je stekla veliku teritoriju ali je razljutila Južne Slavene što je dovelo do decenijske napetosti u Bosni i Hercegovini, dok je Bismarck je postao meta mržnje ruskih nacionalista.
 
=== Egipat ===
{{Glavni|Egipatski kedivat}}Nakon sticanja autonomije tokom ranih 1800.-ih, Egipat je ušao u period političkih previranja. U aprilu 1882. godine, britanski i francuski ratni brodovi su stigli na obalu [[Aleksandrija|Aleksandrije]] kako bi podržali [[Teufik paša|Teufik pašu]] i spriječili da zemlja padne u ruke anti-evropskih nacionalista. U augustu 1882. godine, britanske snage su napale i okupirale Egipat pod izgovorom uvođenja reda. Zatim su obnovili stabilnost što je posebno bilo korisno za britanske i francuske finansijske interese. Egipat i Sudan su ostali osmanlijske provincije do 1914. godine, kada se Osmanlijsko carstvoCarstvo pridružilo Centralnim silama.
 
=== Ekonomija ===
Ekonomski, Osmanlijsko carstvoCarstvo je imalo problema u otplati osmanlijskog javnog duga evropskim bankama, što je dovelo do osnivanja [[Osmanlijska uprava za javni dug|Osmanlijske uprave za javni dug]]. Do kraja 19. stoljeća, glavni razlog očuvanja carstva od strane evropskih sila je bio njihov pokušaj zadržavanja [[Balans moći|balansa moći]] na tom području. Austrija i Rusija su željele povećati sferu uticaja i teritoriju na račun Osmanlijskog carstvaCarstva, ali su to pod kontrolom držali Britanci koji su strahovali od ruske dominacije nad istočnim Mediteranom.
 
== Raspad Osmanlijskog carstvaCarstva (1908. - 1922.) ==
{{Glavni| Raspad Osmanlijskog carstvaCarstva}}Osmanlijsko carstvoCarstvo je nakon niza balkanskih ratova proglašeno "[[Bolesnik Evrope|bolesnikom Evrope]]". Nakon [[Mladoturska revolucija|Mladoturske revolucije]] 1908. godine, započela je [[Druga ustavna era]] u kojoj je sultan obnovio Ustav iz 1876. godine i Osmanlijski parlament. To je označilo početak [[Raspad Osmanlijskog carstvaCarstva|raspada Osmanlijskog carstvaCarstva]]. Ovom erom je dominirala politika [[Stranka unije i napretka|stranke unije i napretka]] (CUP), a pokret je postao poznat kao [[Mladoturci]]. Iako je započela kao ujedinjena napredna stranka, stranka unije i napretka se raspala 1911. godine, pa su Mladoturci osnovali novu stranku [[Liberalna unija|Liberalnu uniju]]. Preostali članovi stranke unije i napretka su se borili za slobodu i napredak carstva što je dovelo do posebnog rukovodstva koje je bilo poznato kao [[tri paše]].
 
Profitirajući od građanskog sukoba, [[Austro-Ugarska]] je izvršila [[Aneksiona kriza|aneksiju Bosne i Hercegovine]] 1908. godine, ali je kasnije povukla svoje snage iz [[Novopazarski sandžak|Novopazarskog sandžaka]] kako bi izbjegla rat sa Osmanlijskim carstvom. Tokom [[Italijansko-turski rat|Italijansko-turskog rata]] (1911. - 1912.) Osmanlijsko carstvoCarstvo je izgubilo [[Libija|Libiju]]. Uvidjevši slabost Osmanlijskog carstvaCarstva, [[Balkanski savez]] je objavio rat Osmanlijskom carstvuCarstvu (1912. - 1913.) u kojem je Osmanlijsko carstvoCarstvo izgubilo sve [[Balkan|balkanske]] teritorije osim [[Istočna Trakija|istočne Trakije]] i historijske Osmanlijske prijestolnice [[Edirne|Hadrijanopolja]]. U ovom ratu se više od 400.000 muslimana, strahujući od grčkih, bugarskih i srpskih zločina, preselilo u [[Anadolija|Anadoliju]].
 
=== Prvi svjetski rat (1914. - 1918.) ===
Mladoturska vlada je u augustu 1914. godine potpisala tajni sporazum sa Njemačkom uspostavivši [[Osmanlijsko-njemački savez]] čiji je cilj bio uništenje zajedničkog neprijatelja Rusije. Osmanlijsko carstvoCarstvo je ušlo u rat nakon [[Incident sa brodovima Goeben i Breslau|incidenta sa brodovima Goeben i Breslau]], u kojem je pružilo utočište njemačkim brodovima koji su bježali od britanskih brodova. Ovi brodovi su zajedno sa [[Osmanlijska mornarica|osmanlijskom mornaricom]] učestvovali u napadu na rusku luku u [[Sevastopolj|Sevastopolju]], čime je Osmanlijsko carstvoCarstvo jasno dalo do znanja da je stalo na stranu [[Centralne sile|Centralnih sila]]. Nakon nekoliko pobjeda, kao što su [[bitka kod Galipolja]] i [[opsada Kuta]], Osmanlijsko carstvoCarstvo je doživjelo katastrofalan poraz na [[Kavkaski front|Kavkaskom frontu]] protiv rusa. Nakon toga je [[ruska kavkaska armija]] uz pomoć [[Ermenske dobrovoljačke jedinice|ermenskih dobrovoljačkih jedinica]] počela napredovati prema istočnoj Anadoliji.
 
Početak [[Arapski ustanak|Arapskog ustanka]] 1916. godine je preokrenuo tok rata na Bliskoistočnom frontu. Nakon potpisivanja [[Primirje u Mudrosu|primirja u Mudrosu]] 30. oktobra 1918. godine, pod Osmanlijskom kontrolom su bili samo [[Jemen]], pokrajina [[Asir (pokrajina)|Asir]] i dijelovi sjeverne [[Sirija|Sirije]] i [[Irak|Iraka]]. Ove teritorije su nakon [[Sporazum u Sevresu|sporazuma u Sevresu]] bile predate britanskim snagama 23. januara 1919. godine. Osmanlije su bile prisiljene i da predaju teritorije koje su dobili izlaskom Rusije iz Prvog svjetskog rata 1917. godine (današnja [[Gruzija]], [[Ermenija]] i [[Azerbejdžan]]).
 
=== Turski rat za nezavisnost (1919. - 1922.) ===
{{Glavni|Turski rat za nezavisnost|Ukidanje Osmanlijskog sultanata}}Nakon [[Okupacija Carigrada|okupacije Carigrada]] i [[Okupacija Izmira|Izmira]] uspostavljen je [[turski nacionalni pokret]] pod vodstvom [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafe Kemala]]. Nakon [[Ukidanje osmanlijskog sultanata|ukidanja sultanata]] 1. novembra 1922. godine, posljednji sultan Osmanlijskog carstvaCarstva [[Mehmed VI]] (1918. - 1922.) je napustio zemlju. Međunarodno priznata [[Velika narodna skupština Turske]] je zvanično proglasila [[Turska|Republiku Tursku]] 29. oktobra 1923. godine. Nakon ukidanja [[Hilafet|halifata]] 3. marta 1924. godine, sultan i njegova porodica su proglašeni nepoželjnim osobama Turske.
 
== Reference ==
Red 125:
 
 
[[Kategorija:Historija Osmanlijskog carstvaCarstva]]
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Historija_Osmanlijskog_Carstva"