Razlika između verzija stranice "Šumadija i zapadna Srbija"
| [nepregledana izmjena] | [nepregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nova stranica: {{Izmjena u toku}} '''Šumadija i zapadna Srbija''' je jedan od četiri statističkih regiona Srbije. Najveći je po broju stanovnika (2.031.697 prema popisu stanovništva iz 2011.... |
No edit summary |
||
Red 1:
{{Izmjena u toku}}
'''Šumadija i zapadna Srbija''' je jedan od četiri statističkih regiona Srbije. Najveći je po broju stanovnika (2.031.697 prema popisu stanovništva iz 2011. godine), površini (26.483 km<sup>2</sup>) i broju naseljenih mjesta (2.111). Na sjeverozapadu graniči sa [[Vojvodina|Vojvodinom]], koja ima status autonomne pokrajine, na sjeveru sa [[Beograd|Beogradskom regijom]], na sjeveroistoku i istoku sa [[Južna i istočna Srbija|Južnom i istočnom Srbijom]], dok na jugozapadu graniči sa [[Kosovo|Republikom Kosovo]] te na zapadu sa [[Crna Gora|Crnom Gorom]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosnom i Hercegovinom]]. Najveći grad u regionu je [[Kragujevac]].
== Formiranje ==
U julu 2009. godine, skupština Srbije usvojila je zakon kojim je Srbija podeljena na sedam statističkih regiona. [http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2009&mm=07&dd=08&nav_category=11&nav_id=370168 <nowiki>[1]</nowiki>] Prvobitno je bilo predviđeno da područje statističkog regiona Šumadija i zapadna Srbija čine dva statistička regiona - Zapadni region i Centralni region. Početkom 2010. godine preovladala je ideja o smanjenju broja statističkih regiona, a razlog za to je neravnomernost u broju stanovnika u regionima na osnovu prvog predloga. Prema novom predlogu, Srbija se
== Historija ==
U rimsko doba, ovo područje je prvobitno bilo u sastavu provincija [[Mezija|Mezije]], [[Dalmacija (rimska provincija)|Dalmacije]] i [[Panonija|Panonije]]. Usitnjavanjem provincija i promenom njihovih granica, celokupno područje regiona ulazi u sastav provincije [[Gornja Mezija (rimska provincija)|Gornja Mezija]]. Stanovništvo ove provincije su uglavnom činila [[Kelti|keltska]] i [[Iliri|ilirska]] plemena. Kasnije, podelom [[Rimsko carstvo|Rimskog carstva]], cela oblast je uključena u [[Bizantijsko carstvo|Vizantiju]].
Krajem 5. i početkom 6. veka, na ove prostore se masovno doseljavaju [[Slaveni|slavenska]] plemena. Tokom ranog srednjeg veka, sjeveroistočnim djelovima ove oblasti su uglavnom dominirale [[Bugarska]] i Vizantija, dok su se jugozapadni djelovi oblasti nalazili u sastavu [[Raška|Raške]]. Na sjeveru regije, u [[Mačva|Mačvi]], širi se [[Ugarska (čvor)|srednjovjekovna ugarska država]], koja na ovom području formira pokrajinu [[Mačvanska banovina]].
1282. godine, nakon sabora u [[Deževo|Deževu,]] sjeverni djelovi oblasti ulaze u sastav Srijemske kraljevine, pod vlašću [[Stefan Dragutin|kralja Dragutina]], a sredinom 14. veka, cela oblast je u sastavu [[Stefan Dušan|Dušanovog]] srpskog carstva. Posle propasti [[Srpsko carstvo|Srpskog carstva]], regija postaje središte države [[Nikola Altomanović|Nikole Altomanovića]], a zatim i središte [[Moravska Srbija|Moravske Srbije]] (u 14. vijeku) i [[Srpska despotovina|Srpske despotovine]] (u 15. vijeku).
Padom Srpske despotovine (1459. godine) cjelokupno područje regiona dolazi pod [[Osmanlijsko carstvo|tursku]] vlast. U kratkom periodu, između 1718. i 1739. godine, sjeverni deo oblasti ulazi u sastav [[Austro-Ugarska|Austrijske]] [[Kraljevina Srbija|Kraljevine Srbije]]. 1804. godine region postaje središte [[Srpska revolucija|Srpske revolucije]] i [[Pijemont]] moderne Srbije. Prvi srpski ustanak podigao je [[Karađorđe Petrović]] u mjestu [[Orašac (Aranđelovac)|Orašac]] 15. februara 1804. godine, a [[Drugi srpski ustanak]] pod vođstvom [[Miloš Obrenović|Miloša Obrenovića]] podignut je u mjestu [[Takovo]] 24. aprila 1815. godine.
Posle Drugog srpskog ustanka, veći dio regiona je u sastavu Srbije. Proširenjem granica Srbije 1833. godine, u sastav Srbije ulaze još neki južni i zapadni delovi regiona, dok pod turskom vlašću ostaje samo područje [[Sandžak|Sandžaka]], koje će takođe ući u sastav Srbije 1912. godine. Posle formiranja [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca]] 1918. godine, područje regiona je bilo podeljeno na nekoliko okruga (1918-1922) i oblasti (1922-1929). Sa formiranjem banovina 1929. godine, područje regiona je podeljeno između [[Drinska banovina|Drinske]], [[Dunavska banovina|Dunavske]], [[Moravska banovina|Moravske]] i [[Zetska banovina|Zetske]] banovine.
Tokom okupacije [[Jugoslavija|Jugoslavije]] od strane [[Sile Osovine|sila Osovine]] u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]], ovo područje je uglavnom bilo u sastavu [[Nedićeva Srbije|Nedićeve Srbije]], dok se dio Sandžaka nalazio u sastavu Crne Gore. U toku narodnooslobodilačke borbe protiv okupatora, na zapadu regiona je 1941. godine formirana [[Užička republika]]. Posle oslobođenja, region ulazi u sastav [[Socijalistička republika Srbija|SR Srbije]] u okviru nove [[Socijalistička federativna republika Jugoslavija|socijalističke Jugoslavije]]. Na sjeveru i jugu SR Srbije nalazile su se autonomne pokrajine [[Vojvodina]] i [[Autonomna pokrajina Kosvo|Kosovo]], dok je centralno područje republike koje se nije nalazilo u sastavu autonomnih pokrajina bilo poznato pod imenom Uža Srbija (kasnije [[Centralna Srbija]]) i funkcionisalo je kao neka vrsta statističkog regiona, koji, za razliku od drugih djelova Jugoslavije, nije imao sopstvene organe vlasti, ali su statistički podaci iskazivani u okviru njegovih granica.
Tokom 2009. godine, područje Centralne Srbije podeljeno je na 5 statističkih regiona (Beograd, Zapadni region, Centralni region, Istočni Region, Južni region), da bi 2010. godine, spajanjem regiona, ovaj broj bio smanjen na 3 (Beograd, Šumadija i zapadna Srbija, Južna i istočna Srbija).
== Geografija ==
Na području regiona nalazi se nekoliko prostorno-geografskih celina, od kojih su značajnije: [[Šumadija]], [[Sandžak]], [[Stari Vlah]], [[Mačva]], [[Podrinje]], [[Pešter]], [[Posavina]], [[Pomoravlje]], [[Zlatibor]], itd.
== Okruzi ==
Statistički region Šumadija i zapadna Srbija obuhvata ukupno osam upravnih okruga.
{| class="wikitable"
!Ime
!Položaj
!Broj stanovnika (2011)
!Glavni grad
|-
|[[Kolubarski upravni okrug|Kolubarski okrug]]
|[[Datoteka:Kolubara in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|174.228
|[[Valjevo]]
|-
|[[Mačvanski upravni okrug|Mačvanski okrug]]
|[[Datoteka:Macva in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|298.931
|[[Šabac]]
|-
|[[Moravički upravni okrug|Moravički okrug]]
|[[Datoteka:Moravica in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|212.603
|[[Čačak]]
|-
|[[Pomoravski upravni okrug|Pomoravski okrug]]
|[[Datoteka:Pomoravlje in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|214.536
|[[Jagodina]]
|-
|[[Rasinski upravni okrug|Rasinski okrug]]
|[[Datoteka:Rasina in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|240.463
|[[Kruševac]]
|-
|[[Raški upravni okrug|Raški okrug]]
|[[Datoteka:Raska in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|309.258
|[[Kraljevo]]
|-
|[[Šumadijski upravni okrug|Šumadijski okrug]]
|[[Datoteka:Sumadija in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|293.308
|[[Kragujevac]]
|-
|[[Zlatiborski upravni okrug|Zlatiborski okrug]]
|[[Datoteka:Zlatibor in Serbia (Kosovo independent).svg|bez_okvira|103x103piksel]]
|286.549
|[[Užice]]
|}
== Gradovi ==
Veći gradovi regiona su (sa okvirnim brojem stanovnika 2011. godine):
* Kragujevac (179.000)
* Čačak (73.000)
* Kruševac (73.000)
* [[Novi Pazar]] (66.000)
* Kraljevo (64.000)
* Valjevo (59.000)
* Šabac (54.000)
* Užice (52.000)
* Jagodina (37.000)
* [[Paraćin]] (25.000)
* [[Aranđelovac]] (25.000)
* [[Gornji Milanovac]] (24.000)
* [[Loznica (Mačva)|Loznica]] (19.000)
* [[Ćuprija]] (19.000)
== Demografija ==
| |||