Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Aktinij"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
No edit summary
Red 7:
| Grupa = 3
| Perioda = 7
| Blok = fd
| Boja serije = Orchid
| CAS registarski broj = 7440-34-8
| Izgled = srebrenasti metal
| ZastupljenostIzgled = 6srebrenasti · 10metal<supbr>-18emitira plavičastu svjetlost<ref name="wallgreg"/sup><ref name="binderKirby" />
| Zastupljenost = 6 · 10<sup>-18</sup><ref name="binder"/>
| Atomska masa = 227,0278
| Atomski radijus = 195
Line 21 ⟶ 22:
| Energija ionizacije_1 = 499
| Energija ionizacije_2 = 1170
| Energija ionizacije_3 = 1900
| Agregatno stanje = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće =
Line 28 ⟶ 30:
| Tačka topljenja_K = 1323
| Tačka topljenja_C = 1050
| Tačka ključanja_K = 35733500±300<ref name=Kirby/>
| Tačka ključanja_C = 33003200±300
| Molarni volumen = 22,55 · 10<sup>-6</sup>
| Toplota isparavanja = 293400
| Toplota topljenja = 14
| Pritisak pare = 2,2 · 10<sup>-5</sup>
| Pritisak pare_K = 1323
| Brzina zvuka =
| Brzina zvuka_K =
Line 41 ⟶ 43:
| Toplotna provodljivost = 12
| Toplotna provodljivost_K =
| Oksidacioni broj = '''3''', 2
| Oksidi =
| Elektrodni potencijal = -2,13 [[Volt|V]] (Ac<sup>3+</sup> + 3e<sup>-</sup> → Ac)
| Elektronegativnost = 1,1
| Oznaka upozorenja = {{SigurnosniOznake simboliupozorenja|/}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|/}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|/}}
Line 100 ⟶ 102:
}}
|}}
'''Aktinij''' je [[hemijski element]] sa [[hemijski simbol|simbolom]] '''Ac''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 89. Po njemu je serija hemijskih elemenata dobila ime [[aktinoidi]], gdje spada grupa od petnaest vrlo sličnih elemenata u [[periodni sistem elemenata|periodnom sistemu]], počev od njega do [[lorensij]]a. Aktinij se također ponekad smatra i prvim prelaznim metalom 7. periode, mada se mnogo rjeđe lorensiju dodjeljuje ta pozicija. Aktinij je otkriven 1899. godine, a bio je prvi neprimordijalni radioaktivni element koji je izdvojen. Iako su [[polonij]], [[radij]] i [[radon]] otkriveni prije aktinija, oni nisu bili dobijeni u čistom obliku sve do 1902. godine.
'''Aktinij''' ('''Ac''', [[latinski jezik|latinski]] - ''actinium'') - je nepostajan [[aktinoidi|aktinoid]]. Ime je dobio po [[grčki jezik|grčkoj]] riječi ''aktinos'' koja označava snop, zračenje. [[Francuska|Francuski]] hemičar André L. Debierne je otkrio aktinij [[1899]]. na osnovu otkrivanja ionizujućeg zračenja. U isto vrijeme, kad i Debierne, taj element je otkrio i [[Njemačka|njemački]] hemičar Friedrich O. Giesel, koji je predlagao nepriznat naziv ''emanium'' ([[latinski jezik|latinski]] ''emanare'' znači širiti se, razlivati se). Od imena elementa aktinij izvodi se i naziv cijele grupe [[aktinoidi]], koja obuhvata radioaktivne elemente čije se [[atomska masa|atomske mase]] nalaze između 89 do 102, od kojih je prvi aktinij.
 
Aktinij je vrlo mehak, srebrenasto-svijetli [[radioaktivnost|radioaktivni]] [[metal (hemija)|metal]] koji vrlo burno reagira sa kisikom i vlagom iz zraka, gradeći bijeli pokrivni aktinij-oksid koji sprječava daljnju oksidaciju. Kao i većina lantanoida i mnogih aktinoida, on zadržava [[oksidacijsko stanje]] +3 u gotovo svim svojim spojevima. Ovaj metal se nalazi samo u tragovima unutar ruda [[uranij]]a i [[torij]]a u vidu [[izotop]]a <sup>227</sup>Ac, a koji se raspada tokom vremena poluraspada od 21,772 godine, pretežno emitirajući beta- a rjeđe i alfa-čestice. Također, postoji i izotop <sup>228</sup>Ac, koji je beta aktivan, ali mu je vrijeme poluraspada samo 6,15 sati. U jednoj toni prirodnog uranija u rudama sadržano je oko 0,2 miligrama aktinija-227, dok jedna tona prirodnog torija sadrži približno 5 nm aktinija-228. Zbog velike sličnosti u fizičkim i hemijskim osobinama aktinija i [[lantan]]a, odvajanje aktinija iz njegovih ruda nije praktično. Umjesto toga, ovaj element se u miligramskim količinama dobija zračenjem neutronima izotopa radija-226 u nuklearnim reaktorima. Zbog rijetkosti, visoke cijene dobijanja i radioaktivnosti, aktinij nema značajnijih primjena u industriji. Njegova upotreba svodi se na izvor [[neutron]]a te kao sredstvo u radioterapiji, kojim se zrače određene ćelije tumora u tijelu.
== Karakteristike ==
 
== Osobine ==
Aktinij je srebrenast, radioaktivni, metalni element. Hemijski znak mu je Ac, specifične mase 10,07 g/cm<sup>3</sup>. Zbog svoje [[radioaktivnost]]i, u mraku svijetli svijetlo-plavom svjetlošću. Nalazi se samo u tragovima u [[uranij|uranijevoj]] rudi kao <sup>227</sup>Ac. Od jedne tone uranija, moguće je dobiti samo deseti gram aktinija. Emituje α i β-čestice sa poluvremenom raspada od 21,773 godinu. Raspad aktinija je dvojak: dok veći dio putem emisije β-čestica prelazi u <sup>227</sup>[[torij|Th]], samo otprilike 1% prelazi u <sup>223</sup>[[francij|Fr]].
 
Line 110 ⟶ 114:
== Reference ==
{{refspisak|1|refs=
<ref name="wallgreg">{{cite web |url=http://pubs.acs.org/cen/80th/actinium.html |title=C&EN: It's Elemental: The Periodic Table - Actinium |author=Wall, Greg |datum=8. 9. 2003 |work=C&EN: It's Elemental: The Periodic Table |publisher=Chemical and Engineering News |pristupdatum=2. 6. 2011}}</ref>
<ref name="binder">Harry H. Binder: ''Lexikon der chemischen Elemente'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.</ref>▼
<ref name="Kirby">{{cite book |author=Kirby Harold W.; Morss Lester R. |title=The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements |pages=18 |year=2006 |doi=10.1007/1-4020-3598-5_2 |chapter=Actinium |isbn=978-1-4020-3555-5}}</ref>
▲<ref name="binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder: ''|title=Lexikon der chemischen Elemente'', |publisher=S. Hirzel Verlag, |location=Stuttgart |year=1999, ISBN |isbn=3-7776-0736-3.}}</ref>
}}
 
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Aktinij"