Razlika između verzija stranice "Iterbij"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
No edit summary |
||
Red 1:
{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Iterbij
Line 165 ⟶ 164:
[[Radioaktivnost|Radioaktivni]] izotop <sup>169</sup>Yb sa [[vrijeme poluraspada|vremenom poluraspada]] od 32 dana, nastaje zajedno sa kratkoživućim <sup>175</sup>Yb (vrijeme poluraspada 4,2 dana) putem aktiviranja neutronima prilikom izlaganja iterbija radijaciji u nuklearnim reaktorima. On se može koristiti i kao izvor gama-zračenja, naprimjer u [[nuklearna medicina|nuklearnoj medicini]] i [[radiografija|radiografiji]].<ref name="Halmshaw"/><ref name="Römpp"/>
== Upotreba ==
Iterbij i njegovi spojevi komercijalno se koriste u vrlo ograničenom obimu. Kao legirni metal, poboljšava čvrstoću, smanjuje zrna kristala i neke mehaničke osobine nehrđajućeg [[čelik]]a. U toku su istraživanja o upotrebi legura iterbija u [[stomatologija|stomatologiji]].<ref name="Emsley"/>
Kao i drugi lantanoidi, iterbij se također koristi kao sredstvo za dopiranje [[itrij-aluminij-granat]]skih [[laser]]a ([[Yb:YAG laser]]). Prednosti ovog lasera nad [[Nd:YAG laser]]ima je u većem mogućem maksimalnom dopiranju, dužem vijeku korištenja na višim energetskim nivoima te širim rasponima apsorpcije.<ref name="Butterworth"/> Iterbij je također važno sredstvo za dopiranje fiber-lasera, na zbog sličnih prednosti kao i kod YAG lasera, može se koristiti i za fiber-lasere visokih performansi. Tu se također ubraja i visoka moć dopiranja, širi raspon apsorpcije između 850 i 1070 nm te također širi raspon emisije između 970 i 1200 nm.<ref name="Digonnet"/>
Eksperimentalno se istražuje korištenje ovog metala kao alternativa za [[cezij]] za pokretanje [[atomski sat|atomskih satova]]. U testovima je izmjerena četiri puta veći stepen tačnosti od atomskih satova na bazi cezija.<ref name="lemken"/> Iterbij se također ispituje kao zamjena za [[magnezij]] u kinematičkim IC mamcima za borbene avione. Pri tome iterbij(III)-oksida pokazuje znatno viši stepen emisije u infracrvenom spektru u odnosu na magnezij-oksid te bolju performansu zračenja od uobičajenih sličnih materijala na bazi MTV-a (magnezij-teflon-viton).<ref name="Pyrolants"/>
== Reference ==
{{refspisak|2|refs=
<ref name="lemken">N. Lemke, A. Ludlow, Z. Barber, T. Fortier, S. Diddams, Y. Jiang, S. Jefferts, T. Heavner, T. Parker, C. Oates: ''Spin-1/2 Optical Lattice Clock.'' u: ''Physical Review Letters.'' 103, 2009, str. 063001–063004, {{doi|10.1103/PhysRevLett.103.063001}}</ref>
<ref name="Digonnet">Michel J. F. Digonnet: ''[https://books.google.ba/books?id=cogRJ6Lr-1gC&lpg=PP1&pg=PA169 Rare-Earth-Doped Fiber Lasers and Amplifiers].'' 2. izd. CRC Press, 2001, ISBN 0-8247-4164-1, str. 167–170.</ref>
<ref name="Butterworth">John C. Ion: ''[https://books.google.ba/books?id=eV7o7F2MYUUC&lpg=PP1&pg=PA97 Laser processing of engineering materials: principles, procedure and industrial application].'' Butterworth-Heinemann, 2005, ISBN 0-7506-6079-1, str. 97.</ref>
<ref name="Emsley">John Emsley: ''[https://books.google.ba/books?id=Yhi5X7OwuGkC&lpg=PP1&pg=PA492 Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements].'' Oxford University Press, 2001, ISBN 0-19-850341-5, str. 492–494.</ref>
<ref name="Halmshaw">R. Halmshaw: ''[https://books.google.ba/books?id=wJqBSA1exqoC&lpg=PP1&pg=PA60 Industrial radiology: theory and practice].'' 2. izd. Springer, 1995, ISBN 0-412-62780-9, str. 60–61.</ref>
<ref name="nubase">G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot, A. H. Wapstra: ''[http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties].'' u: ''Nuclear Physics.'' vol. A 729, 2003, str. 3–128.</ref>
<ref name="Römpp">''[https://roempp.thieme.de/roempp4.0/do/data/RD-25-00061 Ytterbium]''. u: ''Römpp Online''. Georg Thieme Verlag, pristupljeno dana 20. februara 2012.</ref>
<ref name="Christian">Ernst-Christian Koch, Volker Weiser, Evelin Roth, Sebastian Knapp, Stefan Kelzenberg: ''Combustion of Ytterbium Metal.'' u: ''Propellants, Explosives, Pyrotechnics.'' 37, 2012, str. 9–11, {{doi|10.1002/prep.201100141}}</ref>
<ref name="Pyrolants">Ernst-Christian Koch, Arno Hahma: ''Metal-Fluorocarbon Pyrolants. XIV: High Density-High Performance Decoy Flare Compositions Based on Ytterbium/Polytetrafluoroethylene/Viton®.'' u: ''Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie.'' 2012, str. 721–724, {{doi|10.1002/zaac.201200036}}</ref>
<ref name="Chesnut">Gary Chesnut, Yogesh Vohra: ''Structural and Electronic Transitions in Ytterbium Metal to 202 GPa.'' u: ''Physical Review Letters.'' 82, 1999, str. 1712–1715, {{doi|10.1103/PhysRevLett.82.1712}}</ref>
<ref name="Bucher">E. Bucher, P. Schmidt, A. Jayaraman, K. Andres, J. Maita, K. Nassau, P. Dernier: ''New First-Order Phase Transition in High-Purity Ytterbium Metal.'' u: ''Physical Review B.'' 2, 1970, str. 3911–3917, {{doi|10.1103/PhysRevB.2.3911}}</ref>
Line 198 ⟶ 209:
<ref name="IUPAC">[http://www.iupac.org/news/news-detail/article/standard-atomic-weight-of-ytterbium-revised.html Revdirana standardna atomska težina], na iupac.org</ref>
}}
{{Commonscat|Ytterbium}}
{{PSE}}
| |||