Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Genetičko inženjerstvo"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
Red 1:
'''Genetičko inženjerstvo''' je skup [[biohemija|biohemijskih]] postupaka kojima se izrezuju cijeli [[gen]]i, njihovi dijelovi ili grupe gena iz [[DNK]] jednog [[organizam|organizma]] i ugrađuju u prethodno određeno mjesto u DNK sekvenci drugog organizma (najčešće takvog koji ima jednostavne genetičke postavke i koji se može uzgojiti u neograničenim količinama).<ref name= "Kapur Pojskić">{{cite book|author=Kapur Pojskić L.|title=Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|year=2014|isbn=978-9958-9344-8-3}}</ref><ref name="Bajrović">{{Cite book |author=Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds.|title=Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju|publisher=Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo|year=2005|isbn= 9958-9344-1-8}}</ref>
{{Nedostaju izvori}}
'''Genetičko inženjerstvo''' je skup [[biohemija|biohemijskih]] postupaka kojima se izrezuju cijeli [[gen]]i, njihovi dijelovi ili grupe gena iz [[DNK]] jednog [[organizam|organizma]] i njihovo umetanje u prethodno određeno mjesto u DNK drugog organizma (najčešće takvog koji ima jednostavne genetičke postavke i koji se može uzgojiti u neograničenim količinama).
 
Razvoj tih postupaka omogućio je upoznavanje građe i organizacije velikog broja gena različitih organizama, uključujući i [[čovjek]]a,<ref name=“Hadžiselimović-Pojskić“>{{cite book |author=Hadžiselimović R., Pojskić N. |year=2005|title= Uvod u humanu imunogenetiku.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-3-4}}</ref><ref name=“Hadži-selimović“>{{cite book |author=Hadžiselimović R.|year=2005 |title=Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka.|publisher= Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo|isbn=9958-9344-2-6}}</ref> te mogućnost [[industrija|industrijske]] proizvodnje [[bjelančevine|bjelančevina]] pomoću [[mikroorganizmi|mikroorganizama]] u koje su ugrađeni sintetičkisintetski ili prirodni geni [[virus (biologija)|virusa]], [[bakterije|bakterija]], [[gljive|gljiva]] i viših organizama, uključujući i čovjeka. Danas je moguće sintetizirati bjelančevine [[eukarioti|eukariota]] u [[prokarioti|prokariotskim]] ćelijama. Te [[ćelijaćelije (biologija)|ćelije]] proizvode [[inzulininsulin]], [[interferon]], [[interlukin]]e i [[somatotropin|hormon rasta]], te rekombinantnarekombinantne [[cjepivovakcina|cjepivavakcine]]. Postupci koji se primjenjuju u genetičkom inženjerstvu uglavnom su [[enzimi|enzimski]] i molekularno[[molekulska biologija|molekulsko-biološki]] te klasični postupci mikrobne [[genetika|genetike]].<ref name="Bajrović"/>
 
== Proces ==
Jedna od dviju DNK mora biti [[plazmidi|plazmidskog]] ili [[virus (biologija)|virusnog]] porijekla i mora posjedovati gene koji će joj datidaju sposobnost da se autonomno replicira u odgovarajućim ćelijama. Ova DNK, koju nazivamo [[vektor (genetika)|vektorom]], služi za [[replikacija DNK|repliciranje druge DNK]]. Druga DNK, koja je zapravo predmet proučavanja i kojukoja se želimoželi razmnožiti, naziva se stranom, jer u pravilu nije srodna niti s vektorskom DNK, niti sa ćelijom u koju će ući nakon spajanja s vektorom.<ref name=“biologija2“>{{cite book|author=Sofradžija A., Berberović Lj., Hadžiselimović R. |year=2003|title= Biologija za 2.|publisher=Svjetlost, Sarajevo|isbn=9958-10-581-0}}</ref>
 
Za reakciju spajanja vektorske i strane DNK upotrebljava se naziv rekombinacija ''in vitro'', dok se proizvod reakcije naziva [[rekombinantna DNK|rekombinantnom DNK]]. Da bi se [[molekule]] rekombinantne DNK autonomno replicirale, treba ih unijeti u bakterijske ili kakve druge, za to prikladne, ćelije. Unošenje rekombinantne DNK u ćelije naziva se [[transformacija|transformacijom]] ili [[transfekcija|transfekcijom]], u zavisnosti od toga služi li kao vektor plazmidska ili viralna DNK.
 
Autonomna replikacija jedne molekule rekombinantne DNK počinje u jednoj ćeliji, a nastavlja se u potomcima te ćelije ili u susjednim ćelijama. Pritom od svake pojedine molekule nastaje mnoštvo njoj identičnih molekula. Takav način razmnožavanja rekombinantne DNK i stranih gena, koje rekombinantna DNK u sebi nosi, naziva se [[kloniranje DNK]] ili kloniranjem gena. Strana DNK prelomi se na tačno određenim mjestima pomoću [[restriktivni enzim|restriktivnog enzima]]. Pomoću istog enzima napravi se jedan lom na određenom mjestu u cirkularnoj molekuli plazmidskog vektora.<ref name=<"Alberts">{{cite book|author=Alberts B. et al.|year=2002|title= Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.|publisher= Garland Science|isbn=0-8153-4072-9}}</ref>
 
Krajevi jednog od fragmenata strane DNK spoje se s pomoću enzima DNK ligaze s krajevima vektorske DNK i na taj način dobije se cirkularna rekombinantna DNK. Rekombintna DNK unosi se u bakterijske ćelije, koje su prethodno obrađene tako da postanu propusne za DNK. Nakon unošenja, rekombinantna DNK se replicira u bakterijskoj [[citoplazma|citoplazmi]], dok se bakterije istovremeno množe. Tako nastaje [[klon]] rekombinantne DNK i unutar njega, klon stranih gena.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Genetičko_inženjerstvo"