Razlika između verzija stranice "Dioklecijan"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Uklanjanje Link FA/FL/GA |
No edit summary |
||
Red 1:
{{Nedostaju izvori}}
{{Infokutija vladar
[[Datoteka:Istanbul - Museo archeol. - Diocleziano (284-305 d.C.) - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006.jpg|mini|desno|180px|Statua Dioklecijana]]▼
| Ime = Dioklecijan
▲
| Nasljeđivanje = [[Spisak rimskih careva|Car Rimskog carstva]]
| Vladavina = 20. novembar 284. - 1. maj 305.
| Prethodnik = [[Karin]]
| Nasljednik = [[Konstancije I]]
| Datum rođenja = 22. decembar 244.
| Mjesto rođenja = [[Salona]] (današnji [[Solin]]), [[Rimsko carstvo]]
| Datum smrti = 3. decembar 311. (u 66. godini)
| Mjesto smrti = [[Split|Aspalathos]] (današnji [[Split]]), [[Rimsko carstvo]]
| Mjesto sahrane = [[Katedrala svetog Duje]], [[Split]]
| Supružnik = [[Prisca]]
| Djeca = [[Galerija Valerija]]
}}
'''Dioklecijan''' (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus; 22. decembar 244. - 3. decembar 311.) je bio [[Spisak rimskih careva|rimski car]] od 284. do 305. godine. Rođen je u porodici nižeg društvenog statusa u rimskoj provinciji [[Dalmacija (rimska provincija)|Dalmaciji]]. Tokom vladavine cara [[Kar|Kara]] bio je komandant konjice. Nakon smrti cara Kara i njegovog sina [[Numerijan|Numerijana]] tokom kampanje u Perziji, Dioklecijan je proglašen carem. Pošto je ovu titulu imao i mlađi sin preminulog cara [[Karin]], Dioklecijan ga je porazio u [[Bitka kod Margusa|bici kod Margusa]]. Dioklecijanova vladavina je stabilizovala carstvo i označila kraj [[Kriza trećeg stoljeća|Krize trećeg stoljeća]].
Kako bi imao potpunu kontrolu nad [[Rimsko carstvo|Rimskim carstvom]], Dioklecijan je 1. marta 293. godine imenovao [[Galerije|Galerija]] i [[Konstancije I|Konstancija]] za [[Cezar (titula)|Cezare]]. Tokom perioda [[Tetrarhija|tetrarhije]], svaki car je vladao trećinom carstva. Nakon toga je osigurao granice carstva i uništio svaku prijetnju svojoj moći. Tokom mnogih ratova između 285. i 299. godine porazio je [[Sarmati|Sarmate]], [[Karpijci|Karpijce]], [[Alemani|Alemane]] i uzurpatore [[Egipat (rimska provincija)|Egipta]]. Nakon toga je Galerije, uz pomoć Dioklecijana, vodio uspješan rat protiv [[Sasanidsko carstvo|Sasanidskog carstva]], tradicionalnog rimskog neprijatelja. Nakon što je 299. godine zauzeo njihov glavni grad [[Ktesifon]], Dioklecijan je naknadnim pregovorima postigao dugotrajan i povoljan mir.
Dioklecijan je razdvojio i proširio civilnu i vojnu službu i reorganizirao provincijsku podjelu carstva uspostavljajući najveću birokratsku vladu u historiji Rimskog carstva. Nakon toga, osnovao je nove administrativne centre u [[Nikomedija|Nikomediji]], [[Mediolanum|Mediolanumu]], [[Antiohija|Antiohiji]] i [[Trier|Trieru]]. Birokratski i vojni rast, stalni ratovi i građevinski projekti su povećali rashode carstva, što je zahtijevalo sveobuhvatnu poresku reformu. Međutim, svi njegovi planovi nisu bili uspješni. Pokušaj obuzdavanja [[Inflacija|inflacije]] preko kontrole cijena je bilo kontraproduktivno i zanemarivo. Iako je bio djelotvoran, Dioklecijanov tetrarhijski sistem je propao nakon njegove abdikacije nakon navoda [[Maksencije|Maksencija]] i [[Konstantin Veliki|Konstantina]], sinova Maksimijana i Kostancija. [[Dioklecijanovi progoni]] (303. - 311.) su bili posljednji veliki i najkrvaviji zvanični progoni hrišćana; hrišćanstvo je 324. godine postalo glavna religija carstva tokom vladavine prvog hrišćanskog cara [[Konstantin Veliki|Konstantina]].
Uprkos neuspjesima i raznim izazovima, Dioklecijanove reforme su fundamentalno promijenile strukturu carske vlasti i ekonomski i vojno stabilizirale carstvo, omogućavajući mu da ostane netaknuto još sto godina. Oslabljen bolešću, Dioklecijan je abdicirao 1. maja 305. godine čime je postao prvi car Rimskog carstva koji je dobrovoljno abdicirao. Ostatak života je proveo u [[Dioklecijanova palača|svojoj palači na dalmatinskoj obali]]. Njegova palača je na kraju postala jezgro današnjeg grada [[Split|Splita]].
== Biografija ==
| |||