Razlika između verzija stranice "Masne kiseline"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
(review)+Dopuna |
||
Red 10:
[[Datoteka:. Arahidonska formula representation.svg | palac | 300px | Arahidonska kiselina: zasićene masne kiseline]]
====Primjeri ====
{| class = "wikitable"
| + Primjeri zasićenih masnih kiselina
Line 35 ⟶ 36:
| [[Kerotinska kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>24</sub>COOH || 26: 0
|}
=== Nezasićene masne kiseline ===
''' Nezasićene masne kiseline ''' su sličnog oblika kao i zasićene, osim što unutar lanca imaju jednu ili više [[Alkeni|alkenskih]] funkcijskih skupina. gdje svaki alken zamjenjuje jednostruku ugljikovu vezu '''-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-''' u dijelu lanca s [[Kovalentna veza|dvostrukom vezom]] '''-CH=CH-''', što znači da je jedan atom ugljika dvostruko vezan s drugim atomom.
Takve dvostruke veze se formiraju u ''[[cis]]'' ili ''[[trans]]'' konfiguraciji.
; ''cis'' : ''Cis'' konfiguracija znači da su dva atoma vodika na istoj strani dvostruke veze. Krutost te veze zadržava njeno oblikovanje, a u ''cis'' formi izomera uzrokuje da se lanac presavija i ogranićava oblikovanje slobodne masne kiseline. Što je više dvostrukih veza u ''cis'' formi, manja je savitljivost lanca. Kada lanac ima mnogo ''cis'' veza, postaje izrazito zakrivljen u svim mogućim oblicima. Naprimjer, [[oleinska kiselina]], koja ima jednu dvostruku vezu, ima manji pregib u lancu nego[[linolna kiselina]] s dvije dvostruke veze. [[Linolenska kiselina]], sa tri dvostruke veze, sasvim je zavinuta u obliku kuke. Učinak svega toga je da u ograničenom okružju, kao kada su, naprimjer, masne kiseline dio [[Fosfolipidi|fosfolipida]] u lipidnoj dvostrukoj ovojnici ili [[triglicerid]]a u kapljici [[lipid]]a, ''cis'' veza ograničava sposobnost masne kiseline da se uskladišti u manjem prostoru. Na taj način utiče na [[Tačka vrelišta|tačku vrelišta]] membrane ili masnoće.
; ''trans'' : ''Trans'' konfiguracija, suprotno od gore opisane, označava da su dva susjedna atoma vodika vezana na suprotnim stranama dvostruke veze. Posljedica toga je da ne oblikuju ispresavijanilanac, pa je oblik sličan ravnolinijskom lancu kao što je u zasićenim masnim kiselinama.
Nezasićene masne kiseline, u prirodi se pojavljuju samo u ''cis'' formi. ''Trans'' oblik se javlja isključivo pod uticajem čovjeka i prerade masnoća (npr. [[Hidrogenizacija|hidrogenacijom]]). Hemijski procesi obično mijenjaju prirodnu ''cis'' strukturu masnih kiselina u formu ''trans'', koja je neprirodna i ljudski organizam je ne može preraditi.<ref>http://www.hcjz.hr/pr.php?id=13162&rnd=.</ref>
Geometrijske razlike između ''cis'' i ''trans'' oblika nezasićenih masnih kiselina, a i između zasićenih i nezasićenih masnih kiselina imaju vrlo značajnu ulogu u biološkim procesima, kao što su oni u ljudskom tijelu, a i u izgradnji bioloških struktura ([[ćelijska membrana|ćelijskih membrana]], npr. membrane).
Kod '''zasićenih masnih kiselina''' ne postoje dvostruke veze, a položaj dvostruke veze u '''nezasićenim masnim kiselinama''' je bitan za određivanje njihovih svojstava. Zbog toga se govori o početku i kraju lanca tih kiselina. Početak je mjesto na kojem se nalazi karboksilna grupa -COOH, dok je kraj gdje se u lancu nalaze tri atoma vodika, vezana na atom ugljika (CH<sub>3</sub>-). Kraj se naziva [[omega]] (ω), a prema mjestu prve dvostruke veze tog kraja označava se kao[[omega-3]], [[omega-6]], odnosno [[omega-9]] masna kiselina.
==== Primjeri====
{|
|-
|[[Miristoleinska kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>3</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH || C14:1 || C<sub>14</sub>H<sub>26</sub>O<sub>2</sub> || omega-5
|-
|[[Palmitoleinska kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>5</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH || C16:1 || C<sub>16</sub>H<sub>30</sub>O<sub>2</sub> || omega-7
|-
|[[Oleinska kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH or ''cis''-Δ<sup>9</sup> || C18:1 || C<sub>18</sub>H<sub>34</sub>O<sub>2</sub> || omega-9
|-
|[[Linolna kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>4</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH || C18:2 || C<sub>18</sub>H<sub>32</sub>O<sub>2</sub> || omega-6
|-
|[[Linolenska kiselina]] || CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH || C18:3 || C<sub>18</sub>H<sub>30</sub>O<sub>2</sub> || omega-3
|-
|[[Stearidonska kiselina]] || CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>4</sub>COOH || C18:4 || C<sub>18</sub>H<sub>28</sub>O<sub>2</sub> || omega-3
|-
|[[Arahidonska kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>4</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''CH<sub>2</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>3</sub>COOH || C20:4 || C<sub>20</sub>H<sub>32</sub>O<sub>2</sub> || omega 6
|-
|[[Eikosapentaenska kiselina]] || || C20:5 || C<sub>20</sub>H<sub>30</sub>O<sub>2</sub> || omega-3
|-
|[[Dokosaheksaenska kiselina]] || || C22:6 || C<sub>22</sub>H<sub>32</sub>O<sub>2</sub> || omega-3
|-
|[[Eruična kiselina]] || CH<sub>3</sub>(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>'''CH=CH'''(CH<sub>2</sub>)<sub>11</sub>COOH || C22:1 || C<sub>22</sub>H<sub>42</sub>O<sub>2</sub> || omega-9
|}
Prema tome , linolenska, eikosapentaenoična i dokosaheksaenoična kiselina pripadaju kategoriji omega-3 masnih kiselina. Linolna i arahidonska su omega-6, a oleinska i eručna kiselina su omega-9 masne kiseline.
Iako imaju isti broj atoma ugljika, razlika između zasićenih i nezasićenih kiselina je u dvostrukim vezama i, suglasno tome, u manjem broju atoma vodika za dva (npr. stearinska C<sub>18</sub>H<sub>36</sub>O<sub>2</sub> za razliku od oleinske C<sub>18</sub>H<sub>34</sub>O<sub>2</sub>).
== Značaj ==
| |||