|
| karta_raspon_opis =
}}
[[Datoteka:Genoma Drosophila melanogaster.png|300px|thumb|Idiogram [[hromosomska garnitura|hromosomske garniture]] ''D. melanogaster'']]
[[File:EyeColors.jpg|thumb|right|'''[[Divlji tip]]''' i mutanti ''D. melanogaster'':<br>U smjeru kazaljke na satu: smeđe oči sa crnim tijelom, cinober oči, sepija oči, vermilion oči, bijele oči i divlji tip, sa cigrasto-crvenim očima i žutim tijelom]]
[[File:Fruit flies.jpg|thumb|left|Parenje vinske mušice: <br>Povećavanjem slike, kod mužjaka uočiti češalj za prihvatanje na prednjem paru nogu.]]
[[File:Drosophila egg.png|frame|left|[[Jaje]] ''D. melanogaster'']]
[[File:Drosophila 2nd instar larva.jpg|168px|thumb|right|[[Larva]] ''D. melanogaster'']]
'''Vinska mušica''' ili '''[[voćna mušica]]''', u [[Bosna|Bosni]] poznata i kao '''[[komarica]]''' i odomaćeno kao '''[[drozofila]]''' ([[latinski jezik|lat.]] ''[[Drosophila|Drosophila melanogaster]]'') je [[insekt]] reda [[Diptera|dvokrilaca]] (''Diptera''), porodica ''Drosophilidae''.<ref>Jones E., Hartl D. L. (1998): Genetics: principles and analysis. Jones and Bartlett Publishers. Boston, ISBN 0-7637-0489-X.</ref><ref>Hadžiselimović R. (1972): Eksperimentalno ukrštanje sojeva vinske mušice (Drosophila melanogaster). 1. Šta treba znati i imati za organizovanje eksperimentalnog ukrštanja dva soja vinske mušice. Biološki list, 20 (7): 108-111.</ref><ref>Hadžiselimović R. (1972): 2. Eksperimentalno dihibridno ukrštanje dva soja vinske mušice. Biološki list, 20 (8): 122-125.</ref>
==Opis==
Voćna mušica je neugledni, sitni dvokrilni insekt, koji obično živi na trulećem voću, povrću i ostalim podlogama u kojima se odvijaju procesi alkoholnog[[Alkoholna vrenjafermentacija|alkoholne fermentacije]]. Hrani se živim ćelijama kvasca. U prirodnim populacijama, tijelo joj je žućkasto do svijetlosmeđe, a oči ciglaste. Duga je 3-5 mm. Za samo petnaestak dana, na sobnoj temperaturi, odvija se proces potpune [[metamorfoza|metamorfoze]]: [[jaje]] – [[larva]] – [[lutka (insekt)|lutka]] – odrasla [[jedinka]].
Osim obične, postoji i mnogo drugih vrsta voćnih mušica, ali vinska je daleko najpoznatija, jer se često, kao modelni organizam, koristi u laboratorijskim istraživanjima, od [[molekulska genetika|molekulske]] do [[evolucijska genetika|evolucijske genetike]].
Među 8.500 jedinki koje su svojevremeno prikupljene iz buradi sa komom ili džibrom za proizvodnju [[vino|vina]] i [[rakija|rakije]], u 16 naseljenih mjesta širom [[BiH|Bosne i Hercegovine]], registrirano šest vrsta roda ''Drosophila'': ''D. melanogaster'', ''D. busckii'', ''D. funebris'', ''D. hydei'', ''D. immigrans'' i ''D. simulans''.<ref>Kekić V., Hadžiselimović R., Šmit Ž. (1985): Faunističko-ekološka istraživanja voćnih mušica (Drosophila) ljudskih naselja u Bosni i Hercegovini (Jugoslavija). Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, 24: 137-151.</ref><ref>Hadžiselimović R., Maslić E., Pavlović B. (1971): Varijabilnost veličine tijela Drosophila melanogaster u prirodnim populacijama Bosne i Hercegovine. Genetika, 3 (1): 157-166.</ref>
==Razviće==
Na temperaturi od 20<sup>0</sup>C, od polaganja jaja do izlijetanja odraslih prođe oko 15 dana, a na 25<sup>0</sup>C, svega 10 dana. Na temperaturama od 5-6<sup>0</sup>C samo stupanja [[larva|larve]] traje oko 60 dana, a na 0<sup>0</sup>C – proces razvića se zaustavlja. Temperature više od optimalnih, međutim, djeluju na sposobnost razmnožavanja. Tako već na 33<sup>0</sup>C mužjaci gube plodnost.
'''[[Jaje|Jaja]]''' ženka polaže već nakod dva sata iza oplodnje. Svaka ženka prosječno dnevno položi 50-70 bijelih jaja, maksimalno 500 tokom prvih 10 dana. Kasnije broj dnevno položenih jaja opada, tako da u toku života (najviše 35-40 dana) ženka ih položi do 1.000 komada. Jaja su mala (duga do 5 mm), ovalna, sa dva filamenta. U vrijeme polaganja razviće je već u toku.
Jaja su mala (duga do 5 mm), ovalna, sa dva filamenta. U vrijeme polaganja razviće je već u toku.
'''[[Larva]]''' je u početku bijela, a kasnije požuti. Izražena joj je regionalna segmentiranost na glavu (jedan segment), grudi (tri segmenta) i abdimen (8 segmenata). Larva raste, presvlači se tri puta, a pred zakukuljenje doseže dužinu do 5 mm.
*generacijsko vrijeme, tj. period od polaganja jaja do [[spol]]ne zrelosti, na sobnoj temperaturi od oko 22<sup>0</sup> '''C''', traje oko 14 dana, u poređenju sa čovjekom kod kojeg prosječno efektivno generacijsko vrijeme traje oko 20 godina, iako realnu spolnu zrelost dostiže mnogo ranije.
Svaka [[ženka]] vinske mušice, u povoljnim uvjetima, može proizvesti par hiljada potomaka. Postoje proračini da bi potomstvo jednog para vinske mušice, ukoliko bi preživjele sve jedinke, svih sukcesivnih genetacija, tokom jedne kalendarske odine, pokrilo površinju [[Zemlja|zemaljske]] kugle.
Podobnost eksperimentalnog uzgoja vinske mušice je i u:
*lakom održavanju u laboratorijskim uvjetima, i
*jednostavnom razlikovanju mužjaka i ženki. [[Mužjak]] ima crno polje na leđnoj strani završetka zatka (koji je zaobljen), dok ženka na istoj poziciji ima uske tamne pojase i jače razvijen zadak, sa zašiljenim krajem.
*Pored toga, svi predstavnici roda ''Drosophila'', u [[ploidija|diploidnoj]] [[hromosomska garnitura|hromosomskoj garnituri]] Imaju po osam [[hromosom]]a (2n = 8).
U [[Pljuvačna žlijezda|pjuvačnim žlijezdama]] vinske mušice nalaze se neobičajeno veliki tzv. džinovski ili politeni, [[hromosom]]i. Nakon specifičnog bojenja, dobro su vidljivi pod svjetlosnim [[mikroskop]]om, a naziru se čak i pod običnom [[lupa|lupom]]. Zbog toga je voćna mušica gotovo idealna za [[genetika|genetička]] istraživanja, osobito za proučavanje [[mutacija]] i [[interakcija gena|interakcije gena]]. Danas postoji na hiljade prirodnih i laboratorijskik [[mutant (genetika)|mutanata]] vinskih mušica. Naprimjer, mutirana vinska mušica, umjesto normalnih krila, može imati samo patrljke (vestigijalna krila) ili nesimetrična, umjesto normalnih krila, tamno tijelo umjesto žuto-smeđeg, i bijele [[oči]], ciglaste cinober, „kardinal“ ili smeđe, umjesto crveno-ciglastih očiju.
Charles W. Woodworth se smatra prvim uzgajivačem vinske mušice za potrebe naučnih istraživanja. Time se ozbiljnije počeo baviti [[Thomas Hunt Morgan]] [[1910]]. godine, a nakon toga praktično cijeli istraživački vijek proveo istražujući različite aspekte genetike ovog dvokrilca. Za vrijeme boravka na ''University of Columbia'', Morgan je uspio pokazati kako se [[gen]]i prenose na [[hromosom]]ima i da su oni mehanička osnova [[genetika|nasljeđivanja]]. Time je postavio osnove za razvoj moderne genetike, za koje je [[1933]]. dobio [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|Nobelovu nagradu za fiziologiju i medicinu]].
==Reference==
|
