Razlika između verzija stranice "Telur"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
No edit summary |
||
Red 1:
{{Infokutija Hemijski element
| Hemijski element = Telur
Line 288 ⟶ 287:
:<math>\mathrm{Te\ +\ O_2 \longrightarrow\ TeO_2}</math>
Sa [[halogeni elementi|halogenim elementima]] telur spontano reagira dajući halogenide. Pri tome je zanimljivo da, za razliku od lakših homologa selena i [[sumpor]]a, telur gradi termodinamički stabilne jodide, između ostalih telurjodid, TeI sa oksidacijskim stanjem +1. Sa neplemenitim metalima, naprimjer [[cink]]om, telur reagira vrlo burno dajući odgovarajuće teluride.
== Izotopi ==
Poznati su [[izotop]]i telura sa [[maseni broj|masenim brojevima]] između 105 i 142.<ref name="audig"/> Prirodni telur je izotopska smjesa sastavljena iz osam izotopa, od čega je pet (<sup>122</sup>Te, <sup>123</sup>Te, <sup>124</sup>Te, <sup>125</sup>Te, <sup>126</sup>Te) stabilno. Izotop <sup>123</sup>Te bi se teoretski trebao raspadati na <sup>123</sup>[[Antimon|Sb]] putem [[elektronski zahvat|elektronskog zahvata]]. Međutim, ovaj raspad nije potvrđen u eksperimentima. Smatra se da je donja granica njegovog [[vrijeme poluraspada|vremena poluraspada]] iznosi oko 9,2 · 10<sup>16</sup> godina (92 bilijarde). Izotop <sup>120</sup>Te putem [[dvostruki elektronski zahvat|dvostrukog elektronskog zahvata]] direktno prelazi u izotop kalaja <sup>120</sup>Sn. Izotopi <sup>128</sup>Te i <sup>130</sup>Te putem emisije [[Beta-zraci|beta-zraka]] (dvostruki beta-raspad) prelaze u <sup>128</sup>[[Ksenon|Xe]] i <sup>130</sup>Xe, respektivno.
Najveći udio u prirodnom telura oko jedne trećine sačinjava izotop <sup>130</sup>Te koji ima pretpostavljeno [[vrijeme poluraspada]] od 7,9 · 10<sup>20</sup> godina, a slijedi ga izotop <sup>128</sup>Te. Prosječna [[atomska masa]] prirodne smjese izotopa iznosi 127,6 te je tako veća od sljedećeg (monoizotopskog) elementa u periodnom sistemu, [[jod]]a, koji ima 126,9. <sup>128</sup>Te se smatra za izotop sa najsporijim raspadom među svim nestabilnim sličnim elementima. Ovaj posebno spori raspad sa vremenom poluraspada od 7,2 · 10<sup>24</sup> godina (7,2 kvadriliona godina tj. u 1 kg se svakih 18 mjeseci raspadne jedan atom)<ref name="Karlsruher Nuklidkarte"/> može se dokazati samo na osnovu detekcije proizvoda raspada (<sup>128</sup>Xe) u nekim izuzetno starim uzorcima prirodnog telura.<ref name="labss"/>
Od ostalih izotopa, ima i [[nuklearni izomer]] <sup>121m</sup>Te koji sa 154 dana ima najduže vrijeme poluraspada. I kod izotopa <sup>127</sup>Te i <sup>129</sup>Te vremena poluraspada izomera prelaze ona kod njihovih osnovnih stanja. Kao traser u [[nuklearna medicina|nuklearnoj medicini]] najčešće se koristi izotop <sup>127</sup>Te, a slijedi ga <sup>121</sup>Te. Izotopi <sup>127</sup>Te i <sup>129</sup>Te se javljaju kao proizvodi cijepanja jezgara u [[nuklearni reaktor|atomskim reaktorima]].
== Reference ==
{{refspisak|2|refs=
<ref name="Karlsruher Nuklidkarte">''[http://www.nucleonica.net/index.aspx Karlsruher Nuklidkarte].'' korigirano 6. izdanje. 1998.</ref>
<ref name="labss">Laboratory for Space Science: {{Cite web | url=https://web.archive.org/web/20110928143717/http://presolar.wustl.edu/work/noblegas.html |title=Noble Gas Research|archivedate=28. 9. 2011}}</ref>
<ref name="audig">G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot, A.H. Wapstra: [http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf ''The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties.''] u: ''Nuclear Physics.'' vol. A 729, 2003, str. 3–128 (PDF).</ref>
<ref name="Ardenis">C. Ardenis, V. Langer, O. Lindqvist: ''Reinvestigation of the Structure of Tellurium.'' Acta Crystallographica, C 45, 1989, str. 941–942.</ref>
<ref name="wmp59">[http://www.bgs.ac.uk/downloads/start.cfm?id=1987 British Geological Survey: ''World Mineral Production 2005–2009''. 2011, str. 95. (pdf)].</ref>
| |||