Razlika između verzija stranice "Fosfor"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
No edit summary |
||
Red 193:
Obični crni fosfor se kristalizira [[Ortorompski kristalni sistem|ortorompski]]; pri pritisku od 80 hiljada bara ta rešetka nepovratno prelazi u romboedarsku dok pri 110.000 bara prelazi u [[Kubični kristalni sistem|kubičnu]] metalnu modifikaciju. Crni fosfor nastaje iz bijelog kada se on izloži visokom pritisku (12.000 bara) i povišenoj temperaturi (200 °C)<ref name="Holleman-Wiberg" /> a od njega se znatno razlikuje po svojoj boji. Izgled crnog fosfora podsjeća na izgled drveta, donekle je vlaknast, sjajan, crn sa blago sivom nijansom. Nedavno je dobijena i modifikacija crnog fosfora pod znatno nižim pritiskom.<ref name="Access" /><ref name="br" />
=== Crveni fosfor ===
Pod pojmom ''crveni fosfor'' obuhvata se cijeli niz amorfnih i kristalnih oblika sa varijacijama u gustoći između 2,0 i 2,4 g/cm<sup>3</sup> i tačkama topljenja između 585 °C i 610 °C. On je općenito amorfan, ali se putem rekristalizacije iz istopljenog [[olovo (element)|olova]] može prevesti u monoklinski ''Hittorfov (ljubičasti) fosfor'', koji gradi trodimenzionalno povezane polimerne oblike.
Crveni fosfor se dobija višesatnim zagrijavanjem bijelog na temperaturi od oko 260 °C bez prisustva zraka. Također, sporo pretvaranje se dešava i samim izlaganjem svjetlosti. Pretvaranje bijelog u crveni fosfor ubrzava (katalizira) prisustvo [[jod]]a. Razlike između kristalnih udjela u crvenom fosforu uzrokuju različite oblike istog. Tu do izražaja dolaze veličine zrna, način spajanja rešetke, nečistoće i različita zasićenja krajnjih (vršnih) grupa sa halogenidima, kisikom ili hidroksi funkcionalnim grupama. On se ne pali sam od sebe, ali se može dovesti do snažnog i burnog zapaljenja snažnim oksidacijskim sredstvima uz vrlo malo dodavanje energije (trenje, udar) a na isti način može doći i do eksplozije. Ljubičasti fosfor je mnogo sličniji crnom fosforu, sudeći po reaktivnosti, dok se takozvani ''Schenckov fosfor'' ("grimizni fosfor") ponaša znatno reaktivnije od "običnog" crvenog fosfora.<ref name="Corbridge" /> Za razliku od bijelog, crveni fosfor nije otrovan. Prvi opis crvenog fosfora načinio je [[Anton Schrötter von Kristelli]].
=== Nano-štapići ===
U augustu 2004. njemačkim istraživačima je uspjelo izolirati još dvije nove modifikacije ovog elementa te ih strukturalno karakterizirati: fosfor-[[Nanotehnologija|nanoštapiće]]. Kod obje ove modifikacije atomi fosfora nalaze se u obliku lančanih molekula (polimera). Nove modifikacije otkrili su Arno Pfitzner sa [[Univerzitet Regensburg|Univerziteta Regensburg]] i Hellmut Eckert sa Vestfalskog Wilhelmsovog univerziteta iz [[Münster]]a.<ref name="pfitzner2004" /> Crveno-smeđa vlakna, koja se značajno razlikuju od crvenih modifikacija, u suhom stanju su stabilna na zraku tokom nekoliko sedmica. Pod [[elektronski mikroskop|elektronskim mikroskopom]] ova crveno-smeđa forma fosfora ima izgled dugih, paralelno postavljenih [[nanocijev]]i sa približnim prečnikom od 0,34 nm odnosno 0,47 nm.
== Reference ==
{{refspisak|2|refs=
<ref name="pfitzner2004">Arno Pfitzner, Michael F. Bräu, Josef Zweck, Gunther Brunklaus, Hellmut Eckert: ''Phosphorus Nanorods – Two Allotropic Modifications of a Long-Known Element'', u: ''Angew. Chem. Int. Ed.'', '''2004''', ''43'', str. 4228–4231; {{doi|10.1002/anie.200460244}}.</ref>
<ref name="Corbridge">Corbridge, str. 103.</ref>
<ref name="br">G. Brauer (izd.): ''Handbook of Preparative Inorganic Chemistry'', 2. izd., Vol. 1, Academic Press 1963, str. 518–525.</ref>
<ref name="Access">Stefan Lange, Peer Schmidt, Tom Nilges: ''Au<sub>3</sub>SnP<sub>7</sub>@Black Phosphorus: An Easy Access to Black Phosphorus'', u: ''Inorg. Chem.'', '''2007''', ''46'' (10), str. 4028–4035; {{doi|10.1021/ic062192q}}.</ref>
| |||