Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Vladimir Lenjin"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
No edit summary
Red 21:
}}
 
'''Vladimir Iljič Uljanov Lenjin''' ([[Uljanovsk|Simbirsk]], [[22. april]]a [[1870]] - Gorki kraj [[Moskva|Moskve]], [[21. januar]] [[1924]]), je bio ruski [[RusijaKomunizam|ruskikomunistički]] revolucionar, državnik,političar pisac;i utemeniteljpolitički ideologijeteoretičar. Bio je na čelu vlade [[lenjinizamRuska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|lenjinizmaRuske Sovjetske Federativne Socijalističke Republike]]; vođa1917. godine, i [[OktobarskaSavez revolucijasovjetskih socijalističkih republika|OktobarskeSovjetskog revolucijesaveza]] 1917od 1922. udo Rusiji;svoje osnivačsmrti. prvePod njegovom upravom [[KomunističkaRusko partija|Komunističke partijecarstvo]] je raspušteno i Kominterne;zamijenjeno utemeljiteljSovjetskim savezom, [[SSSRjednopartijska država|Sovjetskogjednopartijskom savezasocijalističkom državom]]; sva zemlja, prirodni resursi i totalitarnogindustrija su oduzeti i nacionalizovani. Ideološki [[komunizamMarksizam|komunističkogmarksista]], režimanjegove političke teorije su poznate kao [[lenjinizam]].
 
Rođen u porodici srednje klase u [[Uljanovsk|Simbirsku]], Lenjin je stekao interes za revolucionarnom ljevičarskom politikom. Nakon ubistva njegovog brata [[Aleksandar Uljanov|Aleksandra]] 1887. godine, izbačen je sa [[državni univerzitet Kazan|državnog univerziteta u Kazanu]] zbog sudjelovanja u anti-carskim protestima. Slijedeće godine postaje marksista, posvećujući se radikalnoj politici. Godine 1893. se preseljava u [[Sankt Peterburg]] i postaje ugledni član [[Socijaldemokratska radnička partija Rusije|ruske Socijaldemokratske radničke partije]] (RSDLP). Lenjin je uhvaćen zbog pobune i protjeran u [[Krasnojark]] na tri godine, tokom kojih je oženio [[Nadežda Krupskaya|Nadeždu Krupskayu]]. Nakon egzila, pobjegao je u Zapadnu Evropu, gdje je postao poznat kao istaknuti stranački teoretičar zahvaljujući svojim publikacijama. Godine 1903. imao je ključnu ulogu u raskolu RSDLP-a zbog ideoloških razlika, vodeći [[boljševizam|boljševičku]] struju protiv [[menjševizam|menjševica]] [[Julius Martov|Juliusa Martova]]. Na kratko se vraća u Rusiju za vrijeme propale [[ruska revolucija 1905. godine|revolucije 1905. godine]] kako bi ohrabrio pobunjenike. Kasnije je vodio kampanju da se poslije [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] održi revolucija, za koju je vjerovao da će dovesti do svrgavanja kapitalizma i njegove zamjene socijalizmom. Nakon [[Februarska revolucija|Februarske revolucije]] 1917. godine, svrgavanja cara i uspostavljanja privremene vlade, Lenjin se vratio u Rusiju kako bi vodio kampanju uklanjanja nove vlade i postavljanja boljševičke vlade [[Sovjet|Sovjeta]].
 
Lenjin je odigrao veliku ulogu u organizovanju [[Oktobarska revolucija|Oktobarske revolucije]] 1917. godine, u kojoj je boljševički državni udar izbacio Privremenu vladu prije nego što je uspostavila novu upravu. Stvoren je [[Savjet Narodnih komesara]] sa Lenjinom kao predsjednikom. Odmah je uveo radikalne zemljišne reforme i izdao dozvolu ne-ruskim narodima da stupe iz carstva, kako bi transformisao zemlju u [[Ruska Socijalistička Federativna Sovjetska Republika|Rusku Socijalističku Federativnu Sovjetsku Republiku]]. Lenjin je izabran na mjesto premijera od strane [[Ruski kongres Sovjeta|Ruskog kongresa Sovjeta]]. Žestoko protivljenje boljševičkoj vladavini dovelo je do [[Ruski građanski rat|Ruskog građanskog rata]] (1917. - 1922.), u kojem su boljševici izašli kao pobjednici, dijelom zbog korišćenja [[crveni teror|crvenog terora]]. Lenjin je podržao svjetsku revoluciju i neposredni mir sa [[Centralne sile|Centralnim silama]], pristajući na [[mir u Brest-Litovsku|kazneni sporazum]] kojim je predao značajan dio bivšeg Ruskog carstva Njemačkoj. Sporazum je poništen nakon što su saveznici dobili rat. Lenjin je 1921. godine predložio [[nova ekonomska politika|novu ekonomsku politiku]], [[mješoviti ekonomski sistem]] [[državni kapitalizam|državnog kapitalizma]] koji je pokrenuo proces industrijalizacije i oporavak od građanskog rata. Godine 1922., ruski SFSR se pridružuje Sovjetskom savezu, sa Lenjinom kao premijerom. Lenjin je, zbog lošeg zdravstvenog stanja, umro u svom domu u [[Gorki|Gorkom]].
 
Prepoznat kao jedan od najznačajnijih i najuticajnijih historijskih ličnosti 20. stoljeća, Lenjin ostaje kontroverzna i jaka ličnost koja je podijelila svijet. Njegovi obožavaoci vide ga kao čovjeka koji se borio za prava radnika i dobrobit ljudi, dok ga kritičari vide kao osnivača [[diktatura proletarijata|diktature]] odgovorne za građanski rat i masovno kršenje ljudskih prava. Iako je imao visoki ugled kao osnivač Sovjetskog saveza do [[Raspad Sovjetskog saveza|njenog raspada]] 1991. godine, on je i dalje ideološka figura [[marksizam-lenjinizam|marksizma-lenjinizma]] i ima istaknuti uticaj na međunarodni komunistički pokret.
 
== Djetinjstvo i mladost ==
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Lenjin"