Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Transport"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
Red 124:
{{Glavni|Historija transporta}}
[[Datoteka:Bullock team.jpg|thumb|Krdo volova prevozi vunu u Australiji.]]
Prvi ljudski načini transporta bili su hodanje i plivanje. Pripitomljavanje životinja uvodi novi način da leži teret transporta na snažnijim stvorenjima, omogućavajući teža opterećenja da se vuku, ili da ljudi jašu životinje radi veće brzine i dužine trajanja. Izumi kao što su točak i saonice pomogli su da se prijevoz životinja efikasnije iskoristi kroz uvođenje vozila. Također vodeni transport, uključujući vesla i plovila, datiraju unazad od pamtivijeka, i bila su jedini efikasan način za transport velikih količina preko velikih udaljenosti prije Industrijske revolucije.
Humans' first means of transport were walking and swimming. The [[domestication]] of animals introduces a new way to lay the burden of transport on more powerful creatures, allowing heavier loads to be hauled, or humans to ride the animals for higher speed and duration. Inventions such as the wheel and sled helped make animal transport more efficient through the introduction of vehicles. Also water transport, including rowed and sailed vessels, dates back to [[time immemorial]], and was the only efficient way to transport large quantities or over large distances prior to the [[Industrial Revolution]].
 
Prvi oblici cestovnog transporta bili su konji, volovi ili čak ljudi nose robu preko prljavih staza koje su često praćene stazama igre. Asfaltirani putevi su izgrađeni od strane mnogih ranih civilizacija, uključujući Mezopotamiju i dolinu civilizacije Inda. Perzijska i Rimska imperija pravile su ceste od kamenih ploča da dopusti vojskama da putuju veoma brzo. Duboki trupovi puta lomljenog kamena ispod osiguravaju da su putevi stalno suhi. Srednjovjekovni halifat je kasnije pravio katranski-asfaltirane puteve. Prvi plovni objekti su kanui napravljeni od balvana. Rani vodeni transport bio je ostvarivan pomoću brodova koji su bilo sa veslima ili su koristili vjetar za pogon, li kombinacija ovo dvoje. Važnost vode je vodila prema većini gradova, koji su rasli kao mjesta za trgovinu, a bili locirani na rijekama ili blizu mora, često na sjecištu dva vodena tijela. Sve do Industrijske revolucije, transport je ostao spor i skup, te proizvodnja i korištenje su bili locirani što bliže jedno drugom kao izvodivo.
The first forms of [[road transport]] were [[horse]]s, [[ox]]en or even humans carrying goods over [[dirt]] tracks that often followed [[game (food)|game]] [[trail]]s. Paved roads were built by many early civilizations, including [[Mesopotamia]] and the [[Indus Valley Civilization]]. The [[Persian Empire|Persian]] and [[Roman Empire|Roman]] empires built stone-paved roads to allow armies to travel quickly. Deep roadbeds of crushed stone underneath ensured that the roads kept dry. The medieval [[Caliphate]] later built [[Tarmac|tar-paved]] roads. The first watercraft were [[canoe]]s cut out from [[tree trunk]]s. Early water transport was accomplished with ships that were either rowed or used the [[wind]] for propulsion, or a combination of the two. The importance of water has led to most cities, that grew up as sites for trading, being located on rivers or at sea, often at the intersection of two bodies of water. Until the Industrial Revolution, transport remained slow and costly, and production and consumption were located as close to each other as feasible.
 
[[Datoteka:First flight2.jpg|thumb|Prvi let [[Braća Wright|braće Wright]] tokom 1903.]]
Industrijska revolucija u 19. vijeku vidjela je veliki broj izuma koji su fundamentalno izmijenili transport. Sa telegrafijom, komunikacija je postala trenutna i nezavisna od transporta. Izum parne mašine, blisko praćene svojom primjenom u željezničkom transportu, napravio je transport nezavsnim od ljudskog ili životinjskog pogona. I brzina i kapacitet su se brzo povećali, dopuštajući specijalizaciju kroz proizvodnju koja je bila locirana nezavisno od prirodnih resursa. Devetnaesti vijek također je dočekao razvoj [[parobrod|parobroda]], koji je ubrzao globalni transport.
The [[Industrial Revolution]] in the 19th century saw a number of inventions fundamentally change transport. With [[telegraphy]], communication became instant and independent of transport. The invention of the [[steam engine]], closely followed by its application in rail transport, made land transport independent of human or animal muscles. Both speed and capacity increased rapidly, allowing specialization through manufacturing being located independent of natural resources. The 19th century also saw the development of the [[steam ship]], that sped up global transport.
 
Sa razvojem motora s unutrašnjim sagorijevanjem i automobilom na prekretnici u 20. vijek, cestovni promet je postao više održiv, dopuštajući uvođenje mehaničkog privatnog transporta. Prve autoceste su konstruirane tokom 19. vijeka makadamski. Kasnije, asfalt i beton postali su dominantni materijali za popločavanje. Godine 1903, prvi upravljani avion je predstavljen, a nakon Prvog svjetskog rata, to je postalo brz način za transport ljudi i brzih dobara na velike udaljenosti.<ref>Bardi, Coyle and Novack, 2006: 158</ref>
With the development of the [[Internal combustion engine|combustion engine]] and the automobile at the turn into the 20th century, road transport became more viable, allowing the introduction of mechanical private transport. The first highways were constructed during the 19th century with [[macadam]]. Later, [[tarmac]] and [[concrete]] became the dominant paving material. In 1903, the first controllable [[airplane]] was demonstrated, and after World War I, it became a fast way to transport people and express goods over long distances.<ref>Bardi, Coyle and Novack, 2006: 158</ref>
 
AfterNakon WorldDrugog Warsvjetskog IIrata, theautomobili automobilei andzračne airlineslinije tookuzeli highersu sharesveće ofudjele transportu transportu, reducingsmanjujući railželjeznički andi watervodeni totransport freightna andprebacivaje short-haultereta i kraća putovanja passengerputnika.<ref name=cooper277>Cooper ''et al.'', 1998: 277</ref> ScientificNaučni spaceflightsvemirski waslet launchedje inpokrenut the 1950s1950-tih, withsa rapidbrzim growthrastom untildo the 1970s1970-tih, whenkada interestje dwindledinteres opao. InU the 1950s1950-tim, thepredstavljanje introductionkontejnerizacije ofdalo [[containerization]]je gavemasivno massivepovećanje efficiencyefikasnosti gainsu interetnom freight transportsaobraćaju, permittingdozvoljavajući [[globalization]]globalizaciju.<ref name=bcn21114>Bardi, Coyle and Novack, 2006: 211–14</ref> InternationalMeđunarodno airputovanje travelzrakom becamepostalo muchje morejoš accessibleviše inpristupačno theu 1960s1960-tim, withsa thekomercijalizacijom commercializationmlaznog of the [[jet engine]]motora. AlongZajedno withsa therastom growthu incestama automobilesi and motorwaysputevima, thisovo introducedje adovelo declinedo forsmanjenja railza andželjezničkim wateri transportvodenim transportom. After the introduction ofNakon thepredstavljanja [[Shinkansen|Shinkansena]] inu 1964. godini, high-speedvisokobrzinska railželjeznica inu AsiaAiziji andi EuropeEvropi startedpočela takingje passengersuzimati onputnike long-haulna dugolinijske rute routessa fromzračnih airlineslinija.<ref name=cooper277 />
 
EarlyRanije inu [[U.S.historiji history]]SAD-a, mostvećina [[Navigable aqueduct|aqueducts]]akvdukata, [[bridge]]smostova, [[canals]]kanala, [[railroads]]željeznica, [[roads]],cesti andi [[tunnels]]tunela werebili ownedsu byu [[privatelyposjedu heldprivatnih company|private]]dioničkih [[joint-stock]] [[corporations]]korporacija. MostVećina suchtakve transportationindrastrukture infrastructuretransporta camedošla underje governmentpod controlkontrolu invlade theu latekasnom 19th19. andi earlyranom 20th20. centuriesvijeku, culminatingkulminirajući inu thenacionalizaciju [[nationalization]]međugradskih ofputnika inter-city passenger rail service withželjezničkog theservisa creationsa ofkreiranjem [[Amtrak|Amtraka]]. RecentlyNedavno, howeveripak, a movementpokret toza privatizeprivatizaciju roadscesta andi otherostale infrastructureinfrastrukture hasdobila gainedje somenešto groundprizemljenja andi adherentspristalica.<ref>Clifford Winston, ''Last Exit: Privatization and Deregulation of the U.S. Transportation System'' (Washington, D.C.: Brookings Institution, 2010).</ref>
{{further2|[[Timeline of transportation technology]]}}
 
== Utjecaj ==
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Transport"