Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Hromatografija"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Odbijena zadnja izmjena teksta (od strane 80.34.55.135) i vraćena revizija 2019680 od Addbot
m bosnizacija, replaced: ijum → ij (6)
Red 8:
== Historija ==
 
Prvu hromatografsku tehniku je pronašao [[Rusija|ruski]] botaničar [[Mihail Cvet]] [[1900]]. godine tokom svog istraživanja [[hlorofil]]a. Koristio je staklenu kolonu koja je sadržavala [[kalcijumkalcij karbonat]] da bi razdvojio biljne [[pigment]]e. Ovu metodu je opisao [[30. decembar|30. decembra]] [[1901]]. godine na 11. Kongresu naturalista i doktora ([[ruski jezik|rus.]] "''XI съезд естествоиспытателей и врачей''") u [[Sankt Petersburg]]u. Zanimljivo je da Mikhailovo prezime "''Tsvet''" na ruskom jeziku znači ''boja'', tako da je moguće da je hromatografiju nazvao po svom prezimenu.
Godine [[1952]]. britanski naučnici [[Archer John Porter Martin]] i [[Richard Laurence Millington Synge]] su dobili [[Nobelova nagrada|Nobelovu nagradu]] za hemiju za svoje otkriće particione hromatografije. Od tada, hromatografija se brzo razvija. Naučnici su ubrzo otkrili da se principi Tsvetove hromatografije mogu primijeniti na različite načine i varijante. U isto vrijeme, poboljšane su i unaprijeđene tehničke performanse hromatografije, omogućavajući razdvajanje veoma sličnih molekula.
 
Red 15:
* '''Analit''' je supstanca koja se razdvaja u hromatografiji.
* '''Analitička hromatografija''' se koristi za određivanje prisustva i koncentracije analita u uzorku.
[[Datoteka:Rt_5_12Rt 5 12.png|mini|lijevo|200px|Hromatogram]]
* '''Hromatogram''' je vizualni prikaz rezultata hromatografskog postupka. Svakoj supstanci odgovara određeni pik na hromatogramu.
* '''Hromatograf''' je [[instrument]] za hromatografiju.
Red 31:
=== Podjela prema fizičkom stanju faza ===
 
[[Datoteka:Chromatography_columnChromatography column.PNG|mini|Razdvajanje komponenata uzorka u koloni]]
 
* ''Tečna hromatografija:''
Red 64:
 
Gasna hromatografija (GC) je metoda razdvajanja i detekcije volatilnih organskih spojeva i nekih anorganskih gasova iz smjese. GC je nastala [[1950]]. godine i danas se razvila u jednu od primarnih tehnika u hemijskoj analizi.
U GC dolazi do particionisanja gasovitog uzorka između inertnog gasa kao mobilne faze i tečne ili čvrste stacionarne faze. Uređaj za GC se naziva gasni hromatograf. Kao mobilna faza (gas nosač) najčešće se upotrebljavaju [[helijumhelij]], [[Azot|nitrogen]], [[hidrogen]] ili smjesa [[Argon|argonaargon]]a i [[metan]]a. Izbor gasa zavisi od uzorka i detektora, a najviše se koristi helijumhelij. Uzorak se unosi pomoću injektora (manualni ili automatski) i nošen gasom prelazi u kolonu. Kolone za GC koje su se u početku koristile su tzv. pakovane kolone. Danas su u upotrebi kapilarne kolone, zbog bolje efikasnosti razdvajanja. Unutrašnji zidovi kapilarne kolone su prevučeni čvrstim poroznim materijalom ili viskoznom tečnošću. U GC se koristi više tipova detektora, čiji se izbor vrši na osnovu komponente koja se analizira.<ref name="Settle">Settle, F.A.: Handbook of instrumental techniques for analytical chemistry, Prentice Hall, 1997 ISBN 0-13-177338-0</ref>
 
[[Datoteka:HPLC.gif|mini|desno|Shema uređaja za tečnu hromatografiju: A-rezervoar mobilne faze;
Red 84:
{{Glavni|HPLC}}
 
Tečna hromatografija (LC) je razdvajanje supstanci na osnovu distribucije između čvrste stacionarne faze i tečne mobilne faze. Postoje dva tipa LC: klasična i LC visokih performansi ([[HPLC]]). Klasična LC koristi velike kolone, dužine i do 50 &nbsp;cm, pakovane poroznim materijalom, a mobilna faza prolazi gravitaciono, pa je stoga mali protok i metoda nije efikasna. HPLC je moderna analitička tehnika kod koje se mobilna faza dovodi pomoću [[pumpa|pumpe]]. Uzorak se ubacuje pomoću manualnog ili automatskog injektora. Kolone za HPLC su punjene [[silicijumsilicij dioksid|silikatnim]] ili [[polimer]]nim materijalom. Postoji više tipova detektora za HPLC. Najčešće se koristi UV-VIS detektor, a osim njega i fotodiodni, fluorescentni, elekrohemijski i drugi.
Na osnovu [[polarnost]]i razlikuje se LC na normalnim i obrnutim fazama. Razdvajanje na normalnim fazama podrazumijeva da je stacionarna faza polarna (npr. silikatna), a mobilna faza nepolarna (npr [[heksan]]). Kod razdvajanja na obrnutim fazama stacionarna faza je nepolarna (npr. C-18 [[ugljikovodici|hidrokarbon]]), a mobilna faza polarna (npr. [[voda]] i [[metanol]]).
<ref name="Meyers">Robert Meyers (Editor): ''Encyclopedia of physical science and technology'', Third edition, Ramtech Limited, Kalifornija, 2001 ISBN 0-12-227410-5</ref>
 
[[Datoteka:Tlc_sequenceTlc sequence.svg|mini|TLC razdvajanje]]
 
=== Tankoslojna hromatografija ===
Red 94:
{{Glavni|Tankoslojna hromatografija}}
 
Tankoslojna hromatografija (TLC) koristi tanki sloj (0.10 – 0.25 &nbsp;mm) [[adsorpcija|adsorbirajućeg]] materijala ([[silikagel]], [[aluminijumaluminij oksid]], [[celuloza]]) nanesen na čvrsti nosač od [[staklo|stakla]], [[aluminijumaluminij]]a ili [[plastika|plastike]]. Uzorak rastvoren u odgovarajućem [[otapalo|rastvaraču]] se nanosi u vidu mrlje na jednu stranu ploče, na udaljenosti 1 &nbsp;cm od ivice. Ploča se unosi u komoru na čijem dnu se nalazi rastvarač koji kapilarnim silama prolazi kroz adsorbens noseći sa sobom komponente uzorka, koje se kreću do određene udaljenosti na ploči. Zbog različitog afiniteta komponente se zaustavljaju na različitim mjestima na ploči, što omogućava njihovu identifikaciju (razvijanjem boje ili posmatranjem pod [[ultraljubičasto zračenje|UV]] lampom).<ref name=Rouessac/>
 
[[Datoteka:HPIC_WorkstationHPIC Workstation.jpg|mini|Uređaj za ionoizmjenjivačku hromatografiju]]
 
=== Ionoizmjenjivačka hromatografija ===
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Hromatografija"