Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Rikecije"

Pregled historije
[nepregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
m Vraćene izmjene korisnika Milos Radovanovic (razgovor) na posljednju izmjenu koju je napravio EdinBot
Red 1:
{{Nedostaju izvori}}
'''Rikecije''' su nepokretne, anaerobne, Gram negativne, asporogene intraćelijski smještene bakterije. Razmnožavaju se dvojnom diobom. Nakon uboda zaraženog člankonošca rikecije ulaze u endotelne ćelije malih krvnih žila nakon čega te žile propadaju. Do oštećenja dolazi i na žilama mozga, srca i drugih organa. Najčešće bolesti sus epidemični pegavipjegavi tifus i pegavapjegava groznica. PrimeriPrimjeri su [[krpelji]], štakorske buvebuhe, pretene uši. ▼
<nowiki>{{ПФ032015}}</nowiki>
{{Commonscat|Rickettsia}}
 
| Naziv = ''Rickettsia''
 
<nowiki> </nowiki>| Familija = Rickettsiaceae
 
| Klasa = Alphaproteobacteria
 
| Otkrivač bakterije = Howard Taylor Ricketts, 1871 – 1910
 
| Slika = http://www.stetoskop.info/pics/4/1904/thumbnails/150x150/bg8223.jpg
 
'''Rikecije '''su nepokretne, anaerobne (nije im neophodan kiseonik za preživljavanje), gram negativne, asporogene intraćelijski smeštene bakterije. Po nekim klasifikacijama su prelazni oblik između bakterija i virusa jer su davno svrstavani u viruse zbog pojedinih osobina tipičnih za viruse. Pripadaju porodici rikeciacea (Rickettsiacea) zajedno sa rodovima rohalimea (Rohalimea) i koksiela (Coxiella). Neosporno je ustanovljeno da je reč o prokariotkim mikroorganizmima koji se razmnožavaju prostom deobom, poseduju ćelijski zid, RNK i DNK i vlastite enzime zbog čega ih danas ubrajaju u bakterije.
 
▲Nakon uboda zaraženog člankonošca rikecije ulaze u endotelne ćelije malih krvnih žila nakon čega te žile propadaju. Do oštećenja dolazi i na žilama mozga, srca i drugih organa. Najčešće bolesti su epidemični pegavi tifus i pegava groznica. Primeri su [[krpelji]], štakorske buve, pretene uši.
 
Prirodni rezervoar rikecija je digestivni trakt različitih insekata ( buve, vaši). Čovek oboli samo kada slučajno uđe u lanac pacov - buva, krpelj - ovca. Izuzetak čini R. prowazeki, jer je čovek njen jedini domaćin, a oboljenje se prenosi u zatvorenom krugu čovek - vaš - čovek. Ulazno mesto za većinu rikecioza predstavljaju mikrolezije kože, dok kod Q groznice put ulaska može biti respiratorni trakt. {{Commonscat|Rickettsia}}Sadržaj:
* Naziv
* Podela
* Patološki (medicinski) značaj
* Osobine bakterije
* Toksičnost i patogenost
* Mikrobiološka dijagnostika
* Klinička slika
* Simptomi
* Lečenje
 
Naziv
 
Ime su dobile u čast američkog istraživača Rikeca (Howard Taylor Ricketts, 1871 – 1910), koji ih je otkrio 1909. godine i koji se tokom istraživanja tifusa inficirao i podlegao infekciji.
 
Podela
:* ''Rickettsia rickettsii'' 
 
:* ''Rickettsia akari'' (Sjedinjene američke države)
 
:* ''Rickettsia conorii'' (Zemlje mediterana, Afrika, odredjeni delovi Azijskog kontinenta, Indija)
 
:* ''Rickettsia sibirica'' (Sibir, Mongolija, severni delovi Kine)
 
:* ''Rickettsia australis'' (Australia)
 
:* ''Rickettsia felis'' (Severna i južna Amerika, južni delovi Evrope, Australija)
 
:* ''Rickettsia japonica'' (Japan)
 
:* ''Rickettsia africae'' (južni delovi Afrike)
 
:* ''Rickettsia hoogstraalii'' (Hrvatska, Španija, Sjedinjene američke države)
 
=== <nowiki>''Typhus grupa''</nowiki> ===
:* ''Rickettsia prowazekii'' (u svim delovima sveta)
 
:* ''Rickettsia typhi'' (u svim delovima sveta)
::
:: Patološki značaj
:: Pegavac (typhus exanthematicus) - uzrokuje ga Rickettsia prowazeki, prenosi se isključivo belim vašima. Nakon inkubacije koja traje 10 - 14 dana dolazi do pojave ospe i teškog tifoznog stanja. Bolest počinje naglo sa jezom, drhtavicom, glavoboljom, pojavom mučnine i povraćanjem. Javlja se bol u svim mišićima i zglobovima, temperatura dostiže 39 - 40 stepeni, bolesnik je upadljivo crvenog lica i očiju, koža je topla, suva, crvena, jezik je suv, ispucao. Zatim nastaje drugi, tifozni stadijum koje se karakteriše tifoznim stanjem - bolesnik bunca, uznemiren je, razdražljiv, agresivan, sa epizodama depresije. Javalja se ospa, koja se gubi na pritisak, a nema je na licu, dlanovima i tabanima, Uvećane su jetra i slezina. Ovaj stadijum traje 12 - 14 dana, a oporavak koji sledi 20-30 dana.
 
Brill - Zinsserova bolest (obnovljeni pegavac) - uzročnik je isti, javlja se kod ljudi koji su već preležali pegavac. Bolest počinje naglo sa visokom temperaturom, bolovima u mišićima i zglobovima, jakom glavoboljom i nesanicom. Sve ove tegobe traju 5 - 6 dana i za to vreme se u predelu mišića javlja ospa koja se širi na grudi i leđa, ali ne i na donje ekstremitete. Bolesnik je miran i komunikativan jer se na razvija tifozni stadijum.
 
Q groznica - uzročnik je rikecija Coxiella burnetii. Inkubacija traje 2 - 3 nedelje, a zatim naglo raste temperatura praćena jezom, groznicom, bolovima u mišićima i zglobovima i jakom glavoboljom. Bolesnik se žali na umor, preznojavanje i mučninu. Tek krajem prve nedelje se javljaju simptomi od strane respiratornog trakta, u vidu suvog nadražajnog kašlja, oskudnog iskašljavanja koje može biti i sukrvičavo. Intersticijalna pneumonija (zapaljenje pluća) koja se javlja kod polovine obolelih može biti praćena oštećenjem jetre sa povišenim vrednostima aminotransferaza. 
 
Kod jednog broja inficiranih bolest može da protekne sa slikom oštećenja srca, u vidu perikarditisa (zapaljenje srčane kese), miokarditisa (zapaljenje srčanog mišića)  koji imaju progresivan tok i lošu prognozu; zatim sa slikom gripa, meningitisa, encefalitisa, tromboflebitisa.
:: Osobine bakterije
:: Morfološke osobine. - Rikecije su sitni gram-negativni bacili dužine 0,8-2 μm. Nemaju kapsulu i ne stvaraju sporu,  kokidnog ili štapićastog oblika . Takođe su nepokretne jer ne poseduju flagele.
 
Kulturelne osobine. – Striktni su intracelularni paraziti i ne mogu se kultivisati na bakteriološkim hranljivim podlogama. Najbolje se kultivišu u ćelijama oplođenih kokošijih jaja. Dobro se razmnožavaju i u nekim ćelijskim kulturama (mišji limfoblasti, ćelije majmunskog bubrega).
 
Biohemijske osobine. – Ne odlikuju se značajnom biohemijskom aktivnošću. Imaju enzime za razgradnju glutamata. Sintetišu neke lipide i proteine.
 
Otpornost. – Ne preživljavaju dugo van ćelije domaćina, a prenose ih beskičmenjaci (vektori) koji se hrane krvlju. Rikecije su osetljive na uticaje spoljašnje sredine, jer na soboj temperaturi bivaju uništene za nekoliko časova, na temperaturi od 4 °C za 24 sata. Međutim, pri povoljnim uslovima temperature i vlažnostri u izmetu vaši mogu opstati i do godinu dana i pri tome sačuvati svoju virulenciju. Veoma su osetljiva na brojne fizičke i hemijske agense. Osetljive su takođe na tetracikline i hloramfenikol.  Lako se inaktivišu sušenjem, dejstvom ultraljubičastih zraka i dezifijentnim sredstvima.
:: Toksičnost i patogenost
:: Toksičnost. – Rikecije imaju jednu snažnu toksičnu supsatnciju čiji je efekat otkriven na eksperimentalno inficiranom mišu i jednu supstanciju sa hemolitičnim dejstvom na eritrocite nekih životinja.
 
Patogenost. – Rikecije su uglavnom paraziti artropoda,a neke mogu inficirati čovjeka i izazvati bolest- osim za uzročnika pjegavog tifusa, čovjek je slučajni domaćin rikecije. Rikecije se u prirodi sa artropoda prenose i na kičmenjake u kojima također dovode do oboljena. Među artropodama se rikecije prenose transovarijatno.
:: Mikrobiološka dijagnostika
:: Rikecije je moguće izolovati iz krvi, isečaka tkiva, likvora, sputuma i urina, međutim izolovanje se ne vrši u rutinskoj dijagnostici zbog komplikovanih laboratorijskih postupaka i velike infektivnosti ovih agenasa, tako da serološke reakcije predstavljaju metod izbora (Weil -Welixova reakcija, RVK, reakcija aglutinacije, test indirektne imunoflorescencije). Dijagnoza rikecioza je teška, s obzirom da su mnoge bolesti manifestovane visokom temperaturom, glavoboljom i ospom. Ukoliko postoji sumnja, neophodno je uraditi specifične serološke analize. Dijagnozu olakšavaju endemski karakter bolesti i dobro uzeta epidemi­ološka anamneza.
::
:: Klinička slika
:: Veoma je heterogena mada se mogu izdvojiti neke zajedničke karakteristike: inkubacija je 10-30 dana, oboljenja traju jednu do nekoliko nedelja, počinju naglo praćena visokom temperaturom, glavobo­ljom, malaksalošću i prostracijom. Kod infekcija praćenih ospom ospa izbija oko 5. dana bolesti.
 
Bolest se završava krajem 2. nedelje litičnim ili kritičnim padom temperature. Nakon preležane bolesti imunitet zaostaje. Kod ovih rikecioza javl­jaju se antitela koja reaguju sa proteusom OX-19 (Weil-Felixova reakcija). Druga grupa rikecioza su bolesti u toku kojih se ne javljaju ni ospa ni antitela koja reaguju u Weil-Felixovoj reakciji (npr. Q groznica).
:: Simptomi
:: Simptomi počinju iznenada, 3-12 dana nakon ugriza krpelja. Što se pre nakon infekcije pojave simptomi (što je kraća inkubacija), to su simptomi teži. Pojavljuju se teška glavobolja, tresavica, iscrpljenost (prostracija) i bolovi u mišićima. Unutar nekoliko dana razvije se groznica od 39,4°C-40°C i u teškim slučajevima ostane visoka 15-20 dana. Ponekad tokom jutra temperatura može biti normalna. Razvija se suv kašalj.
 
Otprilike četvrtoga dana groznice, na ručnim zglobovima, gležnjevima, dlanovima, tabanima i podlakticama pojavljuje se osip i naglo se proširi na vrat, lice, pazuhe, stražnjicu i trup.
 
U početku osip je pljosnat i ružičast, ali kasnije postaje malo uzdignut i tamniji. Za otprilike 4 dana razviju se mala grimizna područja (petehije) zbog krvarenja u koži. Kada se takva područja stope u jedno može nastati rana (ulkus).
 
Zahvatanje krvnih žila u mozgu može dovesti do glavobolje, nemira, nesanice, delirija i kome. Jetra se može povećati, upala jetre može uzrokovati žuticu, premda je to retko. Može se razviti upala disajnih puteva (pneumonitis), te pneumonija (upala pluća) i oštećenje mozga i srca. Retko, u nekim slučajevima dolazi do niskog krvnog pritisaka pa čak i do iznenadne smrti.
::
:: Lečenje
:: Kauzalna terapija rikecioza se sastoji u primeni antibiotika i to pre svega tetraciklina i hloramfenikola jer su bakterije ove vrste veoma osetljive na antibiotike i njihovo dejstvo. U simptomatskoj terapiji pored nadoknade tečnosti i primene vitamina moguća je aplikacija kortikoida.
 
[[Kategorija:Mikrobiologija]]
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Rikecije"