Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Milankovićevi ciklusi"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Red 19:
{{double image|Right|Eccentricity zero.svg|234|Eccentricity half.svg|200|Circular orbit, no eccentricity.|Orbit with 0.5 eccentricity.}}
==Milankovićeci ciklusi i glcijacije==
Na Milankovićevim proračunima pomenutih astronomskih ciklusa, uspostavljena je teorijska rekonstrukcija odgovarajućih astronornskih fenornena i njihovih mogućih veza sa prirodom stvarnih klimatskih promjena tokom [[geologija|geološke]] prošlosti. Po tome je ovaj metod datiranja poznat pod nazivom [[astronomija|astronomski]], [[glacijacija|glaciološki]], [[klimatologija|klirnatološki]] itd. [[metod]].
 
Raniji [[astronomija|astronomski]] proračuni apsolutne geohronologije polaze od teorijskih konstanti za prosječnu dužinu karakterističnih perioda u:
*(1) nagnutosti Zemljine [[ekliptika|ekliptike]] (42.000 godina),
*(2) ekscentričnosti [[Orbita|Orbite]] (92.000 godina) i
*(3) longitude [[perihel]]a (21.000 godina).<br>
Na osnovu tih elenienata moguće je, između ostalog, [[matematika|matematički]] rekonstruirati minula i prognozirati buduća kolebanja u intenzitetu insoliranosti Zemljine [[atmosfera|atmosfere]]. Proračune ovih promjena na [[geografija|geografskim]] širinama 55°, 60° i 65°, tokom posljednjeg miliona godina, [[klima]]tolozi dovode u vezu sa sukcesijorn i dinamikoin [[pleistocen]]skih (inter)gia-cijacija u tom području. Ovi materijalizirani klimatski orijentiri pormenutih [[astronomija|astronomskih]] fenomena, međutim, u [[literatura|lìteraturi]] se ponekad primarno objašnjavaju kao posljedice djelovanja nekih drugih šinilaca (razvoj [[geomorfologija|geomorfoloških]] prilika u polarnirn područjima, promjene u koncentraciji atmosferskog CO<sub>2</sub>, na primjer). Zbog toga, rezultate primjene [[klimatologija|klimatološkog]] (glaciološkog) metoda datiranja [[paleoantropologija]] i [[prahistorija]] još uvijek često prihvataju kao pokazatelje relativne geohronologije. Ipak, polazeći od logične pretpostavke da je kolebanje intenziteta insolacije (i u kompleksu sa ostalim rnogućim [[klima]]tskim faktorirna) moglo da bude jedan od izrazito djelotvornih deterrninatora pojave [[glečer]]a i glacijalne aktivnosti, postaje nedvojbeno da astronomsko-klimatološko apsolutno datiranje [[pleistocen]]skih naslaga i nalaza (i pored svih ograničenja) ima izuzetan i samosvojni i komplernentarni značaj.
Kada je riječ o Sjevernoj hemisferi, u sukcesiji krupnih klimatskih promjena tokom [[kvartar]]a, općprihvaćena literatura obično razlikuje četiri velika ledena (oledbe, glacijacije) i tri međuledena (međuoledbe, interglacijacije) doba.'''Glaciološko-astronomski metod''' datiranja zasniva se na teorijskoj rekonstrukciji odgovarajućih astronornskih fenornena i njihovih mogućih veza sa prirodom stvarnih klimatskih promjena tokom [[geologija|geološke]] prošlosti, po čemu je poznat pod nazivom [[astronomija|astronomski]], [[glacijacija|glaciološki]], [[klimatologija|klirnatološki]] itd. [[metod]]. Astronomski proračuni apsolutne geohronologije polaze od teorijskih konstanti za prosječnu dužinu karakterističnih perioda u:
*(1) nagnutosti Zemljine [[ekliptika|ekliptike]] (42.000 godina),
*(2) ekscentričnosti [[Orbita|Orbite]] (92.000 godina) i
*(3) longitude [[perihel]]a (21.000 godina).<br>
Na osnovu tih elenienata moguće je, između ostalog, [[matematika|matematički]] rekonstruirati minula i prognozirati buduća kolebanja u intenzitetu insoliranosti Zemljine [[atmosfera|atmosfere]]. Proračune ovih promjena na [[geografija|geografskim]] širinama 55°, 60° i 65°, tokom posljednjeg miliona godina, [[klima]]tolozi dovode u vezu sa sukcesijorn i dinamikoin [[pleistocen]]skih (inter)gia-cijacija u tom području. Ovi materijalizirani klimatski orijentiri pormenutih [[astronomija|astronomskih]] fenomena, međutim, u [[literatura|lìteraturi]] se ponekad primarno objašnjavaju kao posljedice djelovanja nekih drugih šinilaca (razvoj [[geomorfologija|geomorfoloških]] prilika u polarnirn područjima, promjene u koncentraciji atmosferskog CO<sub>2</sub>, na primjer). Zbog toga, rezultate primjene [[klimatologija|klimatološkog]] (glaciološkog) metoda datiranja [[paleoantropologija]] i [[prahistorija]] još uvijek često prihvataju kao pokazatelje relativne geohronologije. Ipak, polazeći od logične pretpostavke da je kolebanje intenziteta insolacije (i u kompleksu sa ostalim rnogućim [[klima]]tskim faktorirna) moglo da bude jedan od izrazito djelotvornih deterrninatora pojave [[glečer]]a i glacijalne aktivnosti, postaje nedvojbeno da astronomsko-klimatološko apsolutno datiranje [[pleistocen]]skih naslaga i nalaza (i pored svih ograničenja) ima izuzetan i samosvojni i komplernentarni značaj.
Kada je riječ o Sjevernoj hemisferi, u sukcesiji krupnih klimatskih promjena tokom [[kvartar]]a, općprihvaćena literatura obično razlikuje četiri velika ledena (oledbe, glacijacije) i tri međuledena (međuoledbe, interglacijacije) doba.
 
Istovremeno, [[Južna hemisfera]] je bila zahvaćena odgovarajućim brojem pluvijalnih (kišnih) i interpluvijalnih (međukišnih, sušnih) perioda. Pouzdano je, naime, dokazano da je, nakon (najmanje) 100 miliona godina blage klime, tokom proteklih milion godina [[Sjeverna hemisfera]] doživje1a devet velikih glacijalnih udara, koji se (na osnovu karakterističnog hronološkog grupiranja) svrstavaju u ćetiri pomenute [[pleistocen]]ske oledbe. Prva tri ledena doba su imala po dva, a četvrto — tri jača zahlaðenja (stadijala), razdvojena kratkotrajnim razdobljima slabljenja glacijalne aktivnosti (interstadijalima). Prema sasvim grubim kriterijumima, u srednjoevropskim prilikama, glacijacijom se označava onaj period u kome se današnja granica "vjeóitog snijega i leda" na vertikalnom profilu (oko 3.000 m nad razinom mora) spuštala za oko 600 m; na podruëju bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]], međutim, ta granica se pomjerala čak i za 1.800 m. Prosječna temperatura je bila niža za oko 10-12 C°, a razina mora — za preko 100 m. Četiri velike [[Evropa|srednjoevropske]] oledbe, svoje tipične odraze su imale u području gornjeg dijela [[Dunav]]skog sliva; oznake
*(I) '''Günz''',
*(II) '''Mindel'''
*(III) '''Riss''' i
*(IV) '''Würm''',
dobile su po abecednom slijedu desnih pritoka Dunava. Tri manje (pret)pleistocenske hladne pulsacije, koje su se javile oko 500 hiljada godina prije Günza, označavaju se zajedničkim irnenom − Dunav.
 
Istovremeno, [[Južna hemisfera]] je bila zahvaćena odgovarajućim brojem pluvijalnih (kišnih) i interpluvijalnih (međukišnih, sušnih) perioda. Pouzdano je, naime, dokazano da je, nakon (najmanje) 100 miliona godina blage klime, tokom proteklih milion godina [[Sjeverna hemisfera]] doživje1a devet velikih glacijalnih udara, koji se (na osnovu karakterističnog hronološkog grupiranja) svrstavaju u ćetiri pomenute [[pleistocen]]ske oledbe. Prva tri ledena doba su imala po dva, a četvrto — tri jača zahlaðenja (stadijala), razdvojena kratkotrajnim razdobljima slabljenja glacijalne aktivnosti (interstadijalima). Prema sasvim grubim kriterijumima, u srednjoevropskim prilikama, glacijacijom se označava onaj period u kome se današnja granica "vjeóitog snijega i leda" na vertikalnom profilu (oko 3.000 m nad razinom mora) spuštala za oko 600 m; na podruëju bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]], međutim, ta granica se pomjerala čak i za 1.800 m. Prosječna temperatura je bila niža za oko 10-12 C°, a razina mora — za preko 100 m. Četiri velike [[Evropa|srednjoevropske]] oledbe, svoje tipične odraze su imale u području gornjeg dijela [[Dunav]]skog sliva; oznake
*(I) '''Günz''',
*(II) '''Mindel'''
*(III) '''Riss''' i
*(IV) '''Würm''',
dobile su po abecednom slijedu desnih pritoka Dunava. Tri manje (pret)pleistocenske hladne pulsacije, koje su se javile oko 500 hiljada godina prije Günza, označavaju se zajedničkim irnenom − Dunav.
 
==Reference==
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Milankovićevi_ciklusi"