Razlika između verzija stranice "Mekka"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
nastavit će se |
No edit summary |
||
Red 42:
== Geografija ==
[[Datoteka:Makkah-Panorama-2011.jpg|lijevo|thumb|200px|Pogled na Mekku sa vrha hotela Abradž al-Bejt]]
Mekka se nalazi na 277 metara [[nadmorska visina|iznad nivoa mora]] te oko 80 km udaljena od obale [[Crveno more|Crvenog mora]].<ref name="world-13">[[#iw|''Islamic World'']], str. 13</ref> Središte grada nalazi se u uskom ''koridoru'' između planina, koji se često naziva i Mekanska udolina (šupljina). Područje grada sadrži i doline Al-Tanim, Bakkah i Abkar.<ref name="EIE" /><ref name="EIModern" /> Njen planinski položaj u mnogim aspektima definira i njeno današnje širenje. Središte grada se smatra područjem oko [[Mesdžid-ul-Haram]]a, a ono je smješteno na nešto nižoj nadmorskoj visini od ostatka grada. Područje oko džamije pripada starom gradu. Glavne gradske avenije su ''El-Mudda'ah'' i ''Sūk al-Lejl'' sjeverno od džamije, te ''As-Sūk Assagir'' južno. Saudijci su znatno proširili Veliku džamiju u centru grada, gdje su nekada bile stotine kuća te ih zamijenili sa širokim ulicama i trgovima. Tradicionalne kuće u Mekki građene su od lokalnog kamena i pretežno su dvospratne ili trospratne. Danas cjelokupno područje grada prostire se na preko 1200 km<sup>2</sup>.<ref name="holly" />
Line 52 ⟶ 53:
== Historija ==
[[Datoteka:PLAN OF MEKKA (1814).jpg|desno|thumb|Karta Mekke oko 1814. godine]]
[[Datoteka:Panel tile Mecca Louvre MAO3919-2-242.jpg|desno|thumb|Slika Mekke, napravljeno u 18. vijeku u Turskoj]]
Rana historija Mekke nije u potpunosti poznata. Sigurno je samo da se i u predislamsko vrijeme ovdje nalazilo svetište koje je bilo cilj hodočašća. Po islamskoj tradiciji, naseljavanje Mekke je počelo kada je praotac [[Abraham (prorok)|Ibrahim]] (po kršćanskoj tradiciji Abraham) i njegova žena Hadžera (Hagar) ovdje došli zajedno sa svojim sinom Ismailom (Ismaelom). Po dolasku tamo, Ibrahim je molio Boga da opskrbi njegovu porodicu, dok je on odsutan. Kako se navodi u 14. Kur'anskoj suri "Ibrahim", kada im je ponestalo [[voda|vode]], njegova žena Hadžera je počela trčati između dva brda (Saffa i Merva) ukupno sedam puta da bi pronašla vodu. Nakon što se vratila u svoj šator, pored svog sina Ismaila ugledala je izvor vode, koji postoji i danas, a poznat je kao [[Zem-Zem]] (staroarapski: ''stani, stani''). Otprilike u isto vrijeme u Mekku su doselila dva plemena iz [[Jemen]]a, Džurhum i Katura. Kasnije je Ismail oženio jednu djevojku iz plemena Džurhum. Kada se Ibrahim vratio u Mekku, zajedno sa Ismailom je sagradio [[Kaba|Kabu]]. Po islamskom vjerovanju, davno prije njega [[Adem]] je sagradio Kabu kao mjesto za molitvu, ali je tokom vremena propala i pala u zaborav sve dok je Ibrahim nije ponovno pronašao. Kasnije je pleme Džurhum preuzelo kontrolu i održavanje Kabe.
Početkom 6. vijeka, kontrolu nad gradom Mekkom preuzima pleme [[Kurejš]]. Oni su se uspjeli učvrstiti pomoću uspješne trgovine, te su sa drugim arapskim plemenima uspjeli napraviti jedan sistem savezništva. Među najvažnijim vezama bila je ona sa plemenom Benu-Sulajm, koji su uglavnom naseljavali područje između Mekke i [[Medina|Medine]].<ref name="lecker" /> Međutim, u unutrašnjoj organizaciji plemena Kurejš postojali su mnogi rivaliteti između pojedinih porodica. U tom vremenu, Kaba je već značajno vjersko svetište koje su redovno posjećivala arapska plemena, u čast paganskog božanstva Hubala. U predislamskom periodu kult Kabe je pored slavljenja Allaha (dž.š.) uključivalo i štovanje brojnih staroarapskih božanstava poput al-Lata, Manata i Uza. Političko i društveno središte grada bila je Dar al-Nadva, vijećnica u kojoj je zasijedalo vijeće plemena Kurejš i gdje su se proslavljale najznačajnije proslave ili ustoličenja.
Oko 610. poslanik [[islam]]a [[Muhammed]] (a.s.) počeo je u Mekki otvoreno pozivati ljude u tada novu, [[monoteizam|monoteističku]] religiju. Međutim, zbog vrlo snažnog protivljenja mnogih pripadnika plemena Kurejš protiv njega i njegovog pozivanja, u ljeto 622. njegovi sljedbenici i on sele se u grad Jesrib (danas poznat kao [[Medina]]), gdje su već mnogi pripadnici plemena Evs i [[Hazredž]] prihvatili islam. Iz Medine, Muhammed (a.s.) i muslimani započeli su borbu protiv neislamskih Mekkelija. Vojni sukobi između muslimana i višebožačkih Mekkelija mogu se podijeliti u četiri faze:<ref name="
* u prvoj fazi koja je trajala do 624. muslimanska vojska je presretala trgovačke karavane iz Mekke. U tim akcijama nije učestvovalo mnogo muslimanskih vojnika, a Mekkanski karavani bili su dobro zaštićeni, tako da su prepadi bili relativno neuspješni.<ref name="riddah" />
* druga faza je počela u martu 624. kada su počeli i otvoreni sukobi, a nakon zasjede na trgovački karavan koji je predvodio [[Ebu Sufjan ibn Harb]]. Mekkanska vojska veličine od 800 do 900 vojnika koja je požurila da zaštiti karavan poražena je kod mjesta Bedr (oko 130 km jugozapadno od Medine) od strane znatno manje muslimanske vojske. Mekkanska vojska navikla na pobjede, sa reputacijom jedne od najsnažnijih grupa u tadašnjoj Arabiji, nakon [[bitka na Bedru|bitke na Bedru]] došla je u podređen položaj. Nakon tog poraza, vlasti u Mekki tražili su osvetu. U martu 625. na brdu Uhud sjeverozapadno od Medine došlo je do [[Bitka kod Uhuda|bitke na Uhudu]], u kojoj je Mekkanska vojska porazila muslimane. Mekka nakon toga odlučuje sklopiti savez sa mnogim nomadskim plemenima kao i raznim jevrejima te sa 10 hiljada vojnika u martu 627. počinju opsadu Medine. Međutim, muslimani tada primjenjuju novu taktiku napravivši rov oko grada, pa u [[Bitka na Hendeku|bici na Hendeku]] Mekkanska vojska ne uspijeva ući u Medinu. Pored toga iz Mekkanskog saveza istupaju neka plemena, a ostatak Mekkanske vojske se vraća u Mekku.<ref name="riddah" />
* treća faza koja je trajala od marta 627. do kraja 629. bila je nešto mirnija. U martu 628. obje zaraćene strane potpisuju [[sporazum u el-Hudejbiji]] o desetogodišnjem primirju.<ref name="riddah" />
* četvrta relativno kratka faza na kraju koje je Mekka kapitulirala počela je napadom jednog od plemena u savezu sa Mekkom na muslimane. Došlo je do eskalacije sukoba a da bi se situacija smirila vođa Mekkanaca Ebu Sufjan ibn Harb, koji je od udaje njegove kćerke Ummu Habibe 627. godine sa Muhammedom (a.s.) bio u krvnom srodstvu, dolazi u Medinu kako bi obnovio mirovni sporazum sa muslimanima. Međutim, pregovori su bili bezuspješni. Kada je muslimanska vojska predvođena Muhammedom (a.s.) sa 10.000 vojnika krenula prema Mekki, Ebu Sufjan je ponovno pokušao pregovorima da ih zaustavi. Zauzvrat što je prešao na islam, muslimani su dali garancije da niko od stanovnika Mekke neće biti ugrožen ko ne bude pružao otpor. Takvim pristupom, muslimanska vojska je bez otpora ušla u Mekku.<ref name="riddah" />
U periodu ranog islamskog doba, Mekka je postala, i do danas ostala, mjesto hodočašća i godišnjeg okupljanja miliona muslimana ([[hadždž]]a). Godine 638. došlo je do obilnih kiša koje su poplavile grad, pa je tadašnji halifa [[Omer ibn el-Hattab]] u gornjem dijelu grada naredio gradnju nove brane koja je štitila džamiju od poplava. Nakon toga Mesdžid-ul-Haram je nekoliko puta proširivan, naročito u periodu abasidskog halife Mehdija (775-785.) kada je na vlasti u Mekki bio njegov namjesnik Džafar ibn Sulejman.<ref name="baladhuri" />
Od 1517. Mekka postaje dijelom Osmanlijskog carstva, sve do 1916. kada vlast preuzima veliki šerif Mekke Husein ibn Ali, kasnije on postaje kralj Hedžaza. Nedugo nakon toga, u oktobru 1924. sultan Abdul-Aziz ibn Saud preuzima Mekku, a kralj Husein bježi. Od januara 1926. sultan Abdul-Aziz se proglašava kraljem današnje Saudijske Arabije, te saziva svemuslimanski kongres u Mekki u ljeto 1926. na kojem su određeni uslovi i načini dolaska muslimana na hadždž.
=== Sveta mjesta ===
Najsvetije mjesto u samoj Meki je [[Mesdžid-ul-Haram]], sagrađen u sadašnjem obliku godine 1570. (978. godine po
== Vanjski linkovi ==
Line 71 ⟶ 78:
== Reference ==
{{Refspisak|2|refs=
<ref name="
<ref name="riddah">Elias Shoufany: ''Al-Riddah and the Muslim Conquest of Arabia''. Toronto: University of Toronto Press 1973. str. 15–27.</ref>
<ref name="lecker">Michael Lecker: ''The Banū Sulaym. A Contribution to the Study of Early Islam.'' Jerusalem 1989. str. 107–140.</ref>
<ref name="EIE">"Makka – The pre-Islamic and early Islamic periods", ''Encyclopaedia of Islam''</ref>
| |||