Razlika između verzija stranice "Budžet"

'''Budžet''' (od [[francuski jezik|starofran.]] ''bougette'' - mala kožna torba) '''se''' općenito '''smatra kao spisak svih planiranih [[prihod]]a i [[rashod]]a. Koncept budžeta je od izuzetne važnosti u [[mikroekonomija|mikroekonomiji]],''' koja upotrebljava ''budžetsku liniju'' da ilustruje razmjenu između dva ili više ekonomska dobra. Drugim riječima, budžet je organizacioni plan izražen [[novac|monetarnim]] terminima.

[[Država|'''Državni''']]''' budžet je sumarni plan potencijalnih prihoda i rashoda vlade. U [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], svi nivoi vlasti imaju svoje budžete, koje donosi [[zakonodavna vlast]]. U Federaciji BiH budžet je regulisan u skladu sa Zakonom o budžetima FBiH.<ref>[http://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/zakoni/2006/zakoni/13bos.htm Zakon o budžetima FBiH ("Službene novine FBiH", br.19/06)]</ref>, a u Republici Srpskoj Zakonom o budžetskom sistemu RS.<ref>[http://www.slivrijekebosne.com/Citaonica/Zakoni%20u%20BiH/ZAKON%20O%20BUDŽETSKOM%20SISTEMU%20REPUBLIKE%20SRPSKE%20sr.doc Zakon o budžetskom sistemu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 96/03, 14/04, 67/05 i 34/06)]</ref> U SAD-u federalni budžet donosi Ministarstvo menadžmenta i budžeta te ga podnosi [[Kongres]]u na razmatranje.''' Po pravilu, zakonodavna vlast (Parlament, Kongres) vrši izmjene i korekcije prijedloga budžeta, te ga na kraju usvaja glasanjem. '''Budžet obično vrijedi za jednu [[fiskalna godina|fiskalnu godinu]].'''<ref>P. Samuelson, W.Nordhaus: ''Economics'', 14. izdanje, McGraw-Hill, New York City, 1992, str.620-622., ISBN 920729026</ref> U posljednje vrijeme, donose se budžeti za duži vremenski period, obično za 3-5 godina, ali koji nisu toliko detaljni kao jednogodišnji budžet. '''U većini [[Evropa|evropskih zemalja]], kao i u Bosni i Hercegovini, fiskalna godina se poklapa sa kalendarskom godinom (od 1. januara do 31. decembra)''', međutim u SAD-u budžet se donosi za period od 1. oktobra tekuće do 30. septembra naredne godine. Po američkim zakonima, svi niži nivoi vlasti moraju imati uravnotežen budžet, jedino federalni budžet smije iskazati [[deficit]]. '''U [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]] budžet priprema ministar financija (''Chancellor of the Exchequer''), drugi najvažniji čovjek u vladi, te ga podnosi parlamentu, koji ga rijetko mijenja.'''

'''Budžet firme se također izrađuje [[godina|godišnje]]. Sačinjavanje budžeta '''gotovo uvijek zahtjeva posebno zalaganje, te '''se smatra [[financijski plan|financijskim planom]] za novu poslovnu godinu. Tradicionalno, financijski odjeli su donosili budžete u većini firmi, dok danas uz pomoć [[informaciona tehnologija|IT tehnologije]] gotovo svi odjeli mogu doprinositi kreiranju svog dijela budžeta.''' Ukoliko izvršenje plana tokom poslovne godine bude otprilike odgovoralo brojkama prikazanim u budžetu, smatra se da je firma uspješno ispunila svoje financijske planove i postigla zadane ciljeve. Na drugoj strani, ukoliko bude značajnih odstupanja od budžeta, to bi moglo dati signale upozorenja investitorima, te bi rezultat bilo smanjenje cijene [[dionica]] firme.

# '''''Princip potpunosti:''''' Svi '''prihodi i rashodi''' se trebaju prikazati u budžetu. Globalno, '''ne smiju se''' na osnovu povećanih prihoda, '''''izmišljati'' '''nepostojeći rashodi.

# '''''Princip jasnoće''':'' Budžet '''mora biti jasno iskazan'''. Mora postojati podjela po osnovu funkcionalnosti, ekonomskih kodova, budžetskih korisnika i slično.

# '''''Princip jedinstvenosti''':'' Svi '''prihodi i rashodi se moraju prikazati na jedinstven način'''.

# '''''Princip tačnosti''':'' '''Prihodi i rashodi moraju tačno odgovarati predviđenim vrijednostima'''. Da bi se isključile manipulacije, prikupljaju se informacije sa terena, od poreskih ispostava, zavoda za [[statistika|statistiku]] i dr.

# '''''Princip prethodnosti''':'' Budžet se '''mora donijeti prije nastupanja perioda za koji se donosi'''. '''Ukoliko se to ne desi''', mora postojati rezervni plan ('''privremeno financiranje''') koji će vrijediti dok se ne usvoji budžet. Po zakonu, '''u BiH se svi budžeti moraju donijeti najkasnije do [[31. mart]]a tekuće godine'''.

# '''''Princip otvorenosti''':'' '''Sve debate i diskusije oko donošenja budžeta moraju biti javne'''.

Najkraće, '''smisao budžetiranja je''' da:

# '''Omogući predviđanje prihoda i rashoda''', to jest, da konstruira model financiranja poslovanja pravnog lica i pokaže mogućnosti provođenja određenih strategija, događaja i planova.

# '''Omogući poređenje stvarno napravljenih rashoda i prihoda''', te ih izmjeri u odnosu na predviđanja.