Sudeći po starim legendama, Efes su osnovale žene ratnice, poznate kao [[Amazonke]]. Za ime grada se smatra da potiče od reči ''apas'' ime grada u "Kraljevstvu Arzava", što u prevodu znači "Grad Majke Boginje". Efes je naseljen još od kraja [[bronzano doba|bronzanog doba]], ali je svoju lokaciju mijenjao nekoliko puta tokom svoje historije u saglasnosti sa običajima i potrebama. NajverovatnijeNajvjerovatnije je da su Karijani i Leležani bili među prvim stanovnicima grada. Misli se da su Jonske migracije počele oko [[1200. p. n. e.]] Po predanju, grad je osnovan po drugi put od strane Androkla, sina Kodra, kralja [[Atina|Atine]], na obali mjesta gdegdje se Kajster uliva u [[more]]. Jonski gradovi koji su nastali početkom jonskih migracija ujedinili su se u konfederaciju pod vođstvom Efesa. Region je uništen za vreme invazije Cimeriana početkom [[7. vijek p. n. e.|7. vijeka p. n. e.]] Pod vladavinom lidijskih kraljeva, Efes je postao jedan od najbogatijih gradova u [[mediteran]]skom svijetu. Poraz lidijskog kralja Kreza [[546. p. n. e.]], od [[Kir Veliki|Kira Velikog]], kralja Perzije, otvorio je put za persijsku vladavinu duž cijelog priobalskog regiona Egeja. Početkom [[5. vijek p. n. e.|5. vijeka p. n. e.]], kada su se jonski gradovi pobunili protiv Perzije, Efes se brzo odvojio od ostalih gradova, i tako uspio izbjeći uništenje.
Efes je ostao pod persijskom vladavinom sve do dolaska [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] [[334. p. n. e.]], koji je ušao u Efes poslije 50 godina mirnog vremena. Lizimah, koji je bio jedan od dvanaest Aleksandrovih generala i koji je postao vladar regiona poslije njegove smrti, riješio je da obnovi i razvije grad, koji je nazvao Arsineja, po njegovoj ženi Arsinoe. Izgradio je novu luku i odbrambene zidove na planinama Panajir i Bulbul, pomerajućipomijerajući ciocijeli grad jugozapadno. Uvidjevši, međutim, da Efešani nerado napuštaju svoj stari grad, blokirao je sistem za navodnjavanje za vrijeme jedne velike oluje uništavajući kuće i tjerajući stanovnike da se presele. [[281. p. n. e.]] grad je ponovo osnovan pod imenom Efes i postao jedan od najvažnijih trgovačkih luka na Mediteranu.
