|
[[Datoteka:Tire tread.jpg|mini|Automobilska guma]]
Proizvodi od gumenog granulata su dobri termo i zvučni izolatori, kao i izolatori od magnetnih i drugih zračenja. Usled elastičnosti i mogućnosti kontrolisane tvrdoće, smanjuju opterećenje koštanog sklopa i zglobova, te su preporučljivi za izradu podloga u prostorima u kojima se igraju deca, borave stare i hendikepirane osobe, za sale u kojima se trenira ples ili odvijaju sportske aktivnosti
'''Guma''' je elastični produkt, koji se dobije prevođenjem prirodnog ili sintetskog kaučuka u umreženu strukturu. To je materijal koji se može reverzibilno deformisati u širokom temperaturnom intervalu. Povezivanje [[makromolekula]] kaučuka se naziva [[vulkanizacija]].
[[Datoteka:Isoprene-Structure.png|mini|lijevo|Struktura izoprena]]
Guma je, kao materijal u svom osnovnom obliku, pronađena još u XVIII veku. Kao takva nije imala veću praktičnu primenu, ali već tada su uočene neke njene pozitivne karakteristike kojima se nije odlikovao ni jedan drugi materijal. Neprekidnim radom i usavršavanjem nastala je gumena mešavina od koje su se, specifičnim tehnološkim procesom, mogli dobiti proizvodi široke praktične primene.
==Prirodni kaučuk==
Gumena mešavina, u svom osnovnom obliku, nastaje umešavanjem nekog od polimera, punila, omekšivača, umreživača ... U zavisnosti od namene, u gumenu mešavinu dodaju se i drugi ingredijenti, kao što su recimo klizna sredstva, komduktivi, ulja, parafini… Proizvodi od različitih gumenih mešavina imaju specifične karakteristike: tvrdoću, elastičnost, rastegljivost, otpornost na habanje, trajnost i UMESTO DA BUDE VELIKI PROBLEM, GUMENI OTPAD MOŽE DA DOBIJE NOVI ŽIVOT Idealna dečja i sportska igrališta Proizvodi od gumenog granulata su dobri termo i zvučni izolatori, kao i izolatori od magnetnih i drugih zračenja. Usled elastičnosti i mogućnosti kontrolisane tvrdoće, smanjuju opterećenje koštanog sklopa i zglobova, te su preporučljivi za izradu podloga u prostorima u kojima se igraju deca, borave stare i hendikepirane osobe, za sale u kojima se trenira ples ili odvijaju sportske aktivnosti Autor: Smiljana Stojanović
Prirodni kaučuk je lančani [[polimer]] [[izopren]]a (2-metil-1,3-butadiena). Sumarna formula kaučuka je (C<sub>5</sub>H<sub>8</sub>)<sub>n</sub> sa srednjom [[molekularna masa|molekularnom masom]] oko 2 000 000.
slično. Jedno od zanimljivijih svojstava gumenih mešavina je i mogućnost da se dobrim izborom ingredijenata, receptorno-režimskom kartom i pravilnim odabirom procesa vulkanizacije, svaka od navedenih karakteristika može dobiti u vrlo širokom spektru, čime se i obezbeđuje nezamenjivost gume kao materijala i njeno prisustvo u svim aspektima savremenog života. Procentualno učešće proizvoda od gume, danas je najveće u prehrambenoj i autoindustriji, industriji kablova, rudarstvu, poljoprivredi itd.
Guma kao otpad
==Sintetski kaučuk==
Kao što to biva i sa svim drugim materijalima i proizvodima, tako i proizvodi od gume nakon izvesnog vremena eksploatacije gube funkcionalnu vrednost, stare i na kraju postaju otpad. Guma kao materijal nije deklarisana kao opasna po životnu okolinu i zdravlje ljudi, ali s druge strane, kao otpad posredno predstavlja veliki problem. Proizvodi od gume su uglavnom velikih gabarita (auto gume, kamionske gume, transportne trake, noseći i vučni valjci...), te zauzimaju velike prostore pri skladištenju. Najčešće se događa da se gumeni otpad odlaže na deponije, a vrlo često se u sredinama sa nerazvijenom svešću o životnom okruženju, baca pored puta, njiva i reka, odnosno odlaže se nekontrolisano i nenamenski. Guma i proizvodi od gume nisu biorazgradivi, te se time povećava problem upravljanja ovom vrstom otpada. Gumeni otpad nabacan na gomilu, u šupljinama zadržava izvesnu količinu atmosferskih voda i predstavlja topao, ušuškan prostor, pogodan za razvoj insekata (najviše komaraca), gljivica i glodara,čime postaje izuzetno opasan po životnu okolinu i zdravlje ljudi.
Sintetski kaučuk je najprije podrazumijevao produkte koji su hemijski slični prirodnom kaučuku. Kasnije su se u tu kategoriju uvrstili i spojevi koji nemaju sličnosti po hemijskoj građi sa prirodnim kaučukom. Homolozi izoprena se mogu polimerizirati u produkte slične kaučuku. Kao monomeri najbolje odgovaraju [[dieni]] sa konjugovanim vezama. Prisustvo dvostrukih veza omogućava naknadnu vulkanizaciju.
Reciklaža – kako i koliko
S obzirom da se problemu otpada u svetu, pa i kod nas, pristupa sve ozbiljnije, nedavno je u Srbiji doneta zakonska regulativa koja obavezuje na uklanjanje gumenog otpada i upravljanje gumenim otpadom na svrsishodan i ekološki prihvatljiv način. U gumenom otpadu (pogotovo u odbačenim pneumaticima, kablovima i transportnim trakama), osim gume postoje i znatne količine drugih materijala
– čelika, bakra, tekstila. Svi navedeni materijali predstavljaju vredne sekundarne sirovine čijim se razdvajanjem i ponovnom upotrebom ostvaruju velike uštede. Da bi se mogli razdvojiti materijali koji ulaze u sastav gumenog otpada, neophodno ga je reciklirati. Reciklaža je proces u kome se određenim tehnološkim postupkom menja fizički oblik materijala, pri čemu se zadržavaju njegove fizičkomehaničke
karakteristike i to umanjene za jedan stepen u odnosu na prvobitnu funkcionalnu namenu. U novije vreme, najčešće se koriste sledeći načini recikliranja gumenog otpada:
1. Reciklaža hladnim postupkom – gumeni otpad se seče i sitni u veoma moćnim mašinama, na normalnim temperaturama. U ovom procesu dolazi do odvajanja:
- čelika - oslobođenog od gume i tekstila, pomoću trakastih magneta
- tekstila - oslobođenog od gume i čelika, pomoću vibracionih sita i pneumatskog transporta
- gume - oslobođene od čelika i tekstila, pomoću vibracionih transportera.
2. Reciklaža kriogenim postupkom – gumeni otpad se prethodno zamrzava u tečnom azotu, a potom se proces nastavlja slično kao i pri hladnom postupku, s tim što je utrošak električne energije drastično smanjen.
3. Piroliza – kao jedan od novijih načina reciklaže, pri kome se u anaerobnim uslovima, određenim tehnološkim postupkom, od gumenog otpada kao proizvodi dobijaju: mazut, čađ, aktivni ugalj i čelik. U procesu pirolize odvaja se i velika količina gasova koji se koriste u samom procesu pirolize kao energenti, tako da je utrošak drugih energenata sveden na minimum, tačnije ovaj proces je potpuno autonoman.
Primena gumenog reciklata
Gumeni reciklat je u obliku granula različitog granulometrijskog sastava i ima veoma široku primenu u putnoj privredi, poljoprivredi, građevinarstvu, prehrambenoj industriji i svim aspektima savremenog urbanog života. Dodavanjem 6 do 16% gumenog granulata u smeše asfalta, poboljšavaju se njegove otpornosti na razmekšavanje u letnjim uslovima, otpornost na habanje i aksialno nabiranje.
Dodatkom 30 do 40% gumenog granulata u šljaku na stazama hipodroma u velikoj meri se smanjuje mogućnost podbijanja, odnosno povreda kopita kod konja. Tereni saveštačkom travom se takođe do 3/4 svoje visine pune gumenim granulatom. Najplemenitiji i najlepši vid primene gumenog granulata je njegova upotreba u izradi novih proizvoda. Ovi proizvodi su funkcionalni, lako zamenjuju proizvode od drugih materijala, zadržavaju izvorne karakteristike gume, dobri su termo i zvučni zolatori, kao i izolatori od magnetnih i drugih zračenja. Usled svoje elastičnosti i mogućnosti kontrolisane tvrdoće, smanjuju opterećenje koštanog sklopa i zglobova, te su naročito preporučljivi za izradu podloga u prostorima u kojima se igraju deca, borave stare i hendikepirane osobe, za sale u kojima se trenira ples ili
odvijaju sportske aktivnosti. S obzirom na to da su podloge od gumenog granulata istovremeno i vodootporne i vodopropusne, tereni sa ovakvim podlogama nikada nisu mokri. Ovi proizvodi su i topli i elastični, te su pogodni zaizradu:
[[Kategorija:Guma]]
|
