Razlika između verzija stranice "6. vijek"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot uklanja: tt:6. yöz (deleted) |
sa sh wiki |
||
Red 1:
{{Vijek|6}}
'''6. vijek''' je razdoblje koje je trajalo od [[501]]. do [[600]]. godine. U Evropi se tradicionalno smatra dijelom [[rani srednji vijek|ranog]] [[srednji vijek|srednjeg vijeka]], a ponekad i završnim periodom tzv. [[kasna antika|kasne antike]].
[[Datoteka:The world in 500 CE.PNG|thumb|Svijet na početku 6. vijeka]]
== Pregled ==
Za istočnu hemisferu u 5. vijeku je karakteristični pokušaji da se ukloni politički vakuum nastao raspadom velikih carstava u prethodnim vijekovima, i to njihovom obnovom; u tome su različite države na različitim dijelovima kontinenta imale različitog uspjeha. Na krajnjem zapadu Eurazije se nedavna propast [[Zapadno Rimsko Carstvo|Zapadnog Rimskog Carstva]] je stvorila politički, a sa njime i religijski i kulturni jaz [[Zapadna Evropa|Zapadne Evrope]] kojom su vladali heterogeni i uglavnom [[Arijanstvo|arijanski]] [[Germani|germanski]] vladari sa [[Istočno Rimsko Carstvo|Istočnim Rimskim Carstvom]] čiji su vladari nastojali svoj autoritet očuvati i kroz nametanje stroge kršćanske [[ortodoksija|ortodoksije]]; pod carem [[Justinijan]]om su ti procesi za posljedicu imali zatvaranje posljednjih škola [[antička filozofija|antičke filozofije]] te se 5. vijek zbog toga ponekad smatra pravim završetkom [[antika|antike]]. Justinijanovo nastojanje da se taj jaz prebrodi kroz obnovu Rimskog Carstva se pretvorio u niz ambicioznih vojnih pohoda s ciljem da se nekadašnje zapadne teritorije pripoje njegovom carstvu; oni su imali različite rezultate - [[Vandalsko Kraljevstvo|Vandalsko]] i [[Ostrogotsko Kraljevstvo]] su tako uništeni i pripojeni Carstvu; potonje je međutim pružalo žestok otpor u ratu koji je temeljito opustošio [[Italija|Italiju]] i uništio mnoge elemente tamošnje civilizacije. Izbijanje [[Justinijanova kuga|Justinijanove kuge]] kao i oportunistički napadi [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]] na istočnorimske granice su potpuno iscrpili Carstvo; ono se zbog toga u drugoj polovici 6. vijeka više nije moglo opirati tzv. drugom valu [[Velika seoba naroda|Velike seobe naroda]], odnosno invaziji [[Langobardi|Langobarda]] koji su zauzeli najveći dio Italije te prodorima [[Obri|Avara]] i [[Slaveni|Slavena]] na [[Balkan]]. Istočnorimska slabost, kao i zauzetost susjednih [[Franci|Franaka]] u bratoubilačkom dinastijskom ratu [[Merovinzi|Merovinga]] je omogućila [[Vizigotsko Kraljevstvo|Vizigotskom Kraljevstvu]] da postigne mir, stabilnost i relativni prosperitet.
Na Dalekom istoku je relativna stabilnost podijeljene [[Kina|Kine]] u periodu [[Južne i Sjeverne dinastije|Južnih i Sjevernih dinastija]] okončana kada su sredinom vijeka niz seljačkih ustanaka, vojničkih pobuna i dinastijskih sukoba doveli do pada [[Južne dinastije]] [[dinastija Liang|dinastije Liang]], odnosno cijepanja sjeverne Kine pod dinastijom [[Sjeverni Wei]] na dvije države - [[Zapadni Wei]] i [[Istočni Wei]]. Razdoblje razdvojenosti Kine na tri velika entiteta, međutim, nije dugo potrajalo; sjeverozapadna kineska država, kojom je zavladala dinastija [[Sjeverni Zhou]] je već nakon jedne generacije ponovno ujedinila sjevernu Kinu. Nju je ubrzo nakon toga svrgnula nova [[dinastija Sui]] čiji je vladar isto tako brzo pokrenuo pohod kojim je pokorena [[dinastija Chen]], posljednja od Južnih dinastija, i ponovno uspostavljeno političko jedinstvo [[carska Kina|carske Kine]] nakon gotovo četiri vijeka. Tim je procesima prilično pomoglo dalje jačanje [[budizam|budizma]] u Kini koga su vladari nastojali iskoristiti kao ideološko opravdanje procesa centralizacije vlasti. Iz Kine se budizam nastavljao širiti na druga područja; tu se posebno ističe [[Koreja]] gdje je u državi [[Baekje]] proglašen državnom religijom, ali i [[Japan]] gdje je u tzv. [[Asuka period|Asuka periodu]] došlo do stvaranja japanske države u modernom smislu.
== Glavni događaji i razvoji ==
* [[502]] - [[Historija Kine|Kinesku]] [[dinastije u kineskoj historiji|dinastiju]] [[Južni Qi]] smjenjuje [[dinastija Liang]].
* Perzijski filozof [[Mazdak]] proglašava privatno vlasništvo izvorom svega [[zlo|zla]].
* [[507]] - [[Bitka kod Vouillea]] nakon koje [[Franačka|franački]] kralj [[Klodvig I]] protjeruje [[Vizigoti|Vizigote]] iz najvećeg dijela današnje južne Francuske.
* [[509]] - Franačko Kraljevstvo postaje prva država nakon Rimskog Carstva u kojoj je [[katoličanstvo]] proglašeno [[državna religija|državnom religijom]].
* [[519]] - Nakon tri decenija okončana [[Akakijeva šizma]] i uspostavljeno jedinstvo rimske ([[Zapadno kršćanstvo|zapadne]]) i bizantske ([[Istočno kršćanstvo|istočne]]) crkve.
* [[522]] - [[Boetije]] prvi u zapadnu muziku uvodi praksu grčkih [[note|notnih]] zapisa.
* [[527]] - [[Silla]], jedno od [[Tri kraljevstva Koreje]], uvodi [[budizam]] kao državnu religiju.
* [[529]] - Justinijan zabranjuje [[paganstvo|paganima]] da drže bilo kakve obrazovne funkcije te naređuje zatvaranje Platonove akademije u [[Atena|Ateni]], što su događaji koji tradicionalno označavaju konačni završetak [[antička filozofija|antičke filozofije]] i [[antika|antičke]] kulture uopće.
* [[529]] - Osnovan [[Benediktinci|benediktinski]] red.
* [[11.1.]] [[532]] - [[Nika neredi]] u [[Konstantinopol]]u.
* [[532]] - U Rimu se u službene potrebe prvi put koristi era [[Anno Domini]].
* [[7.4.]] [[529]]. - [[16.12.]] [[533]] - Izrađen ''[[Corpus iuris civilis]]'', [[zakonik]] u kome je [[vizantijsko Carstvo|bizantski]] car [[Justinijan I]] kodificirao [[rimsko pravo]], a koji predstavlja temelj sistema [[civilno pravo|civilnog]] prava u današnjem svijetu.
* [[534]] - Predajom kralja [[Gelimer]]a bizantskom generalu [[Belizar]]u završava [[Vandalski rat]], a s njime i [[Vandalsko Kraljevtsvo]]; Bizant pod svoju vlast stavlja nekadašnja rimska područja Sjeverne Afrike.
* [[534]] - Nestaje drugo Burgundsko Kraljevstvo, koje zauzimaju [[Franačka|Franci]].
* [[535]] - [[553]] - [[Bizantsko-gotski rat]] u kome Bizant pod carem Justinijanom uspijeva uništiti [[Ostrogotsko Kraljevstvo]] i anektirati [[Italija|Italiju]], ali tek nakon višegodišnjih iscrpljujućih borbi u kojima je Italija potpuno opustošena.
* [[535]] - Raspadom dinastije [[Sjeverni Wei]] na dva suparnička ogranka Sjeverna Kina podijeljena na države [[Zapadni Wei]] i [[Istočni Wei]].
* [[539]] - [[Car Kimmei]] dolazi na vlast u [[Japan]]u.
* [[541]] - U [[egipat]]skoj luci [[Peluzijum]] prvi put zabilježeni slučajevi smrtonosne zarazne bolesti koja će se brzo proširiti [[Mediteran]]om i [[Evropa|Evropom]] i biti poznata kao [[Justinijanova kuga]].
* [[544]] - Nastaje trajna [[šizma]] između [[Sirijska pravoslavna crkva|Sirijske]] i drugih [[pravoslavlje|pravoslavnih]] crkava.
* [[561]] - Smrt kralja [[Klotar I|Klotara I]] donosi novu podjelu [[Franačka|franačke]] države na četiri dijela, kojima će upravljati njegovi sinovi.
* [[567]] - [[Eurazijski Avari|Avari]] pokoravaju [[Gepidi|Gepide]].
* [[568]] - [[Langobardi]] započinju veliku invaziju [[Italija|Italije]].
* [[578]] - Država [[Sjeverni Zhou]] okupira državu [[Sjeverni Qi]] čime je sjeverna Kina ponovno ujedinjena.
* [[581]] - [[Car Wen od Suija|Yang Jian]], regent sjevernokineske države [[Sjeverni Zhou]], preuzima prijestolje pod imenom car Wen, te osniva [[dinastija Sui|dinastiju Sui]].
* [[589]] - [[Vizigotsko Kraljevstvo|Vizigotski]] kralj [[Reccared]], koji se dvije godine ranije s [[arijanstvo|arijanstva]] preobratio na "pravovjerno" [[nikejsko vjerovanje|nikejsko]] kršćanstvo ([[katoličanstvo]] organizira [[Treći sabor u Toledu]] u kome je isto preobraćenje nametnuto njegovim podanicima.
* [[589]] - Trupe [[Car Wen od Suija|cara Wena]], vladara sjeverne [[dinastija Sui|dinastije Sui]] zauzimaju [[Nanjing|Jiankang]], prijestolnicu [[Južne dinastije|južne]] dinastije [[Dinastija Chen|dinastije Chen]] i zarobljavaju njenog vladara [[Chen Shubao]]a, poslije čega je Kina nakon nepuna tri vijeka ponovno ujedinjena.
* [[595]] - [[Papa Grgur I]] na poziv kralja [[Aethelbert od Kenta|Aethelberta od Kenta]] u [[Britanija (otok)|Britaniju]] šalje redovnika [[Augustin od Canterburyja|Augustina]] koji započinje sa [[pokrštavanje]]m [[Anglosaksonci|Anglosaksonaca]].
== Važnije osobe ==
* [[Justinijan I.]], car [[Bizant|Istočnog rimskog Carstva]]
* [[Papa]] [[Grgur I.]] (uvodi naziv ''papa'' za sve rimske biskupe)
* [[Sveti Benedikt]]
== Izumi i otkrića ==
* Uvedena era [[Anno domini]], koja služi za brojanje godina u većini današnjih zemalja.
* [[toaletni papir]] (u Kini; prvi spomen u literaturi; vjeruje se da je bio korišten vijekovima prije)
* [[svila]] (u Bizantu; dovedena iz Kine)
[[af:6de eeu]]
| |||