Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Jadviga, kraljica Poljske"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
m r2.6.4) (robot mijenja: la:Hedvigis (regina Poloniae)
No edit summary
Red 6:
| Slika =[[Datoteka:Lesseur-Jadwiga.jpg|200px]]
| Opis slike =
| Vladavina =[[13821384]] - [[17. juli]] [[1399]]
| Krunidba =[[16. novembar]] [[1384]].
| Prethodnik =[[Ludovik I, kralj Ugarske|Ludovik I]]
| Nasljednik =[[Vladislav II, kralj Poljske|JageloVladislav II]]
| Supružnik =[[Vladislav II, kralj Poljske]]
| Dinastija =[[Anžuvinci|AnžujAnjou]]
| Otac =[[Ludovik I, kralj Ugarske|Ludovik I, kralj Poljske]]
| Majka =[[Elizabeta Kotromanić]]
| Datum rođenja =[[1373]]/[[1374]]
| Mjesto rođenja =
| Datum smrti =[[17. juli]] [[1399]].
| Mjesto smrti =
| Mjesto sahrane =
Red 25:
== Mladost ==
 
Jadviga je bila najmlađa kćerka ugarsko-poljskog kralja [[Ludovik I Anžuvinski|Ludovika I AnžuvinskogVelikog]] i [[Elizabeta Kotromanić|Elizabete Kotromanić]], kćerke bosanskog bana [[Stjepan I Kotromanić|Stjepana I]]. Njen pradedopradjed je bio poljski kralj [[Vladislav I, Kratkikralj Poljske|Vladislav I]], koji je [[1320]]. godine ponovo ujedinio Poljsku. Jadviga je odrasla na kraljevskom dvoru u Budi i [[Višegrad]]u.
 
U [[1378]]. godini zaručena je, još kao dijete, za Vilima Austrijskog i provela je godinu dana na dvoru u [[Beč]]u. Jadvigina starija sestra, [[Marija, Anžuvinskakraljica Ugarske|Marija]], zaručena je i udata za [[Žigmund, car Svetog Rimskog LuksemburškiCarstva|Žigmunda Luksemburškog]]. Ludovik je prvobitno planirao ostaviti poljsku krunu Mariji i njenom suprugu jer je on sam držao nasljedno pravo na nju, a pored toga bio je nasljednik Bradenburga koji je bio bliži Poljskoj nego Ugarskoj. Jadviga se trebala udati za austrijskog vojvodu Vilima[[Vilim, Austrijskogvojvoda Austrije|Vilima]] i živjeti kao njegova pratiljasupruga na bečkom dvoru, te je njoj više odgovorala Ugarska.
 
== Vladavina ==
 
Ludovik I je umro [[1382]]. godine, pa prijestolje naslijedila njegova najstarija preživela kćerka, Jadvigina starija sestra Marija, a [[regent]]om je proglašena njena majka Elizabeta. U Poljskoj plemstvo nije željelo da se nastavi [[personalna unija]] sa Ugarskom, a nisu željeli ni Marijinog zaručnika za suvladara. Protjerali su Mariju i Žigmunda iz Poljske, a za vladaricu su odabrali Jadvigu. Elizabeta Kotromanić, koja je bila Marijin regent, nije prihvatala zahtjeve poljskog plemstva. Nakon dugih pregovora i građanskog rata [[1383]]. godine u Velikoj Poljskoj, Elizabeta je popustila i dopustila je desetogodišnjoj Jadvigi da ode u Poljsku. Jedini rođak kojeg je Jadviga imala u Poljskoj bio je njen dajdža, Vladislav Kujavski, dok je ostatak porodice ostao u Ugarskoj.
[[Datoteka:Matejko Jadwiga.jpg|thumb|200px|lijevo|Jan Matejko je ekshumirao lubanju kraljice Jadvige da bi naslikao ovaj portret.]]
Jadviga je krunisana u Krakovu [[16. novembar|16. novembra]] [[1384]]. godine kao kralj Poljske ([[latinski jezik|latinski]]: ''Hedvig Rex Poloniæ''), a ne kao kraljica. (štoOvim bi na [[latinski jezik|latinskom]] bilo ''Hedvig Regina Poloniæ''). Ovimepotezom se htjelo naglasiti da je Jadviga bila [[monarh]]inja sa vladarskim ovlastima, a ne samo žena monarha.
 
[[Litvanija]] je potpisala sa Poljskom [[1385]]. godine savez iz Kreva. Po tom sporazumu Litvanija i Poljska se ujedinjuju pod zajedničkom krunom tako što veliki knez Litvanije, [[Vladislav II, Jagelovićkralj Poljske|Jagelo]], ženi Jadvigu i postaje katolik. Vjenčali su se u maju [[1385]]. godine, nakon čega je Jagelo proglašen ''jure[[iure uxoris]]'' (po pravu žene) kraljem Poljske. Jadviga zadržala svoja vladarska prava, te je par vladao zajednički.
 
Tokom [[1386]]. godine Jadvigina sestra Marija i njihova majka Elizabeta bile su otete. Vjeruje se da je otmicu naredio Marijin suprug, Žigmund Luksemburški. U januaru [[1387]]. godine Elizabeta je zadavljena, a Marija je puštena u julu iste godine na inzistiranje Frankopana i kralja [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtka I Kotromanića]].
 
Kao vladarica Jadviga je imala malo udjela u pravoj vlasti iako je bila angažovana u političkom, diplomatskom i kulturnom životu. Vodila je diplomatsku korespodenciju sa Teutonskim vitezovima. Uspješno je organizovala povratak dijelova Galicije [[1387]]. godine, koji su prilikom diobe ostali u mađarskim rukama. Kako je bila izuzetno dobro obrazovana i naučila nekoliko jezika, prevela je mnoge knjige sa latinskog na poljski. Osnovala je mnogo bolnica. Osnovala je i biskupiju u Vilniusu. Svojim donacijama, skupljenim od prodaje vlastitog nakita i kraljevskih obilježja, je mnogo pomogla Univerzitetu u Krakovu, koji se od tada naziva Jagelonski univerzitet u čast nje i njenog supruga Jagela.
Line 43 ⟶ 41:
== Smrt i nasljeđivanje ==
 
Jadviga je [[22. juni|22. juna]] [[1399]]. rodila djevojčicu, nazvanu Elizabeta Bonifacija po Jadviginoj ubijenoj majci i papi [[Bonifacije IX|Bonifaciju IX]], ali u roku od mjesec dana obje su umrle zbog komplikacija tokom porođaja. Pozicija njenog supruga kao sada samostalnog vladara bila je ugrožena njenom smrću, jer on je postao kralj po njenom pravu. Jagelo je ipak ostao kralj Poljske sve do svoje smrti, 35 godina kasnije, a svoje vladarsko pravo pojačao je oženivši Jadviginu rodicu, [[Ana Celjska|Anu Celjsku]]. Nasljedili su ga sinovi rođeni od njegove treće supruge, koji nisu bili potomci nijednog prethodnog poljskog vladara. Polsjkom je tako zavladala nova dinastija - [[Jagelovići]].
 
Od trenutka smrti smatrala se sveticom, oko čega su stvorene legende. Zvanično je proglašena sveticom [[8. august]]a [[1986]]. godine tokom pontifikata pape [[papa Ivan Pavao II|pape Ivana Pavla II]], koji je porijeklom bio Poljak.▼
 
{{Početak redoslijedne kutije}}
▲Od trenutka smrti smatrala se sveticom, oko čega su stvorene legende. Zvanično je proglašena sveticom [[8. august]]a [[1986]]. godine tokom pontifikata [[papa Ivan Pavao II|pape Ivana Pavla II]], koji je porijeklom bio Poljak.
{{Redoslijedna kutija 1 na 1
|titula=[[Spisak poljskih vladara|Kralj Poljske]]<br><small>s [[Vladislav II, kralj Poljske|Vladislavom II]]
|godine=[[1384]]–[[1399]]
|prethodnik=[[Ludovik I, kralj Poljske|Ludovik]]
|nasljednik=[[Vladislav II, kralj Poljske|Vladislav II]]
}}
{{Kraj redoslijedne kutije}}
 
[[Kategorija:Poljski vladari]]
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Jadviga,_kraljica_Poljske"