Izogamija
Izogamija ili spolna konjugacija je oblik spolnog razmnožavanja u koje su uključeni gameti jednake ili slične morfologije (po obliku i veličini), općenito se razlikućuji u ekspresiji samo jednog parnjaka u jednom ili više tipova parenja.[1][2]
A - izogamija pokretnih ćelija:
B - izogamija nepokretnih ćelija;
C - konjugacija
A - anizogamija pokretnih ćelija;
B - oogamija (jajna ćelija i spermatozoid);
C - anizogamija nepokretnih ćelija (jajna ćelija i spermatozoid)
Pošto oba gameta izgledaju isto, oni se ne mogu svrstati kao "muški" ili "ženski". Umjesto toga, kaže se da izogamni organizmi imaju različite tipove parenja, najčešće označene kao "+" i "–" sojevi, iako u nekim vrstama postoje više od dva tipa parenja (koji se odrede brojevima ili slovima). Oplodnja se javlja kada se spolne ćelije dvije različite vrste parnjaka spoje i formiraju zigot.
Evolucija uredi
Izgleda da je isogamija prva faza razvoja seksualne reprodukcije. U nekoliko loza (biljake, životinje), ovaj oblik reprodukcije se samostalno razvio u anizogamne vrste sa gametima muške i ženske funkcije u oogamnih vrsta, kod kojih je ženski gameta mnogo veći od muških i nema mogućnosti da se kreće. Postoji dobar argument da je ovaj obrazac je usmjeravan fizičkim ograničenjima mehanizma kojima su, za spolno razmnožavanje, potrebna dva gameta.[3]
Kod gljiva askomiceta (Ascomycetales), anizogamija i spolnost su se razvili iz izogamije, ali prije tipova parenja.[4]
Biološki tipovi uredi
Postoji nekoliko oblika izogamije.
- Obje spolne ćelije mogu biti sa bičem i tako pokretljive. Ovaj tip se javlja, na primjer, u algi, kao što su Chlamydomonas i drugih biljaka.
- U drugoj formi, niti jedna od spolnih ćelija nema bič (flagelum). Takav je slučaj, na primjer pri parenju kvasca. Vrste parenja kvasca obično se navode kao "A" i "α" (alfa) umjesto "+" i "-".
- Drugi, složeniji oblik, je spolna konjugacija. To se događa kod nekih zelenih algi, na primer, u rodu Spirogyra. Ove alge rastu kao filamenti ćelija. Kada su dvije niti suprotstavljenih tipova parenja nađu blizu, ćelije između njih formiraju konjugacijske cijevi. Kada se cijevi se formiraju, jedna ćelija se pretvara u lopticu i puzi kroz cijev u drugu ćeliju da se s njom spoji, formirajući zigot.
Gljive i cilijate također vrše konjugaciju. Kod zigomiceta dvije hife suprotnih tipova parenja na mjestu dodira formiraju posebne strukture zvane gametangija. Gametangije se zatim spoje u zigosporangiju. Kod drugih gljiva, ćelije iz dviju hifa suprotnog spola spajaju samo citoplazmu (plazmogamija). Dva jedra ne spoje, što je dovodi do stvaranja dikarionske ćelije, od koje nastaje micelij koji se sastoji od dikariona. Kariogamija (spajanje jedara) javlja se u sporangiji i vodi ka stvaranja diploidnih ćelija (zigota) koji odmah ulaze u mejozu, nakon koje se formiraju spore.
U mnogim slučajevima, izogamnu oplodnju imaju organizmi koji se također mogu razmnožavati i bespolno, dvojnim dijeljenjem, pupovima ili bespolnim formiranjem spora. Prekidač za spolnu reprodukciju je često promjena povoljnih u nepovoljne uvjete rasta. Oza oplodnja često dolazi do formiranja debelih zidova zigota (spavajuća spora) da može izdržati teške uvjete i da proklija kada uvjeti opet budu povoljniji.[5]
Reference uredi
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Dusenbery D. B. (2009): Living at Micro Scale, Chapter 20. Harvard University Press, Cambridge, Mass., ISBN 978-0-674-03116-6.
- ^ Beukeboom L., Perrin N. (2014): The evolution of sex determination. Oxford University Press,[1]. Online resources, [2].
- ^ Bernstein H., Bernstein C., Michod R. E. (2011): Meiosis as an evolutionary adaptation for DNA repair. Chapter in DNA Repair, Kruman I. (Ed.), ISBN 978-953-307-697-3, InTech (Publisher). Raspoloživo onlajn: http://www.intechopen.com/books/dna-repair/meiosis-as-an-evolutionary-adaptation-for-dna-repair