Aram Hačaturjan
Aram Hačaturjan (armenski: Արամ Խաչատրյան; ruski: Арам Ильич Хачатурян; Tbilisi, 6. juna 1903 — Moskva, 1. maja 1978) bio je sovjetsko-armenski kompozitor na čija je dela često uticala armenska i gruzijska narodna muzika, te muzika Kavkaza. Odabir njegovih djela proglašen je Svjetskom dokumentarnom baštinom UNESCO-a 2013. godine.[1]
Aram Hačaturjan | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Арам Ильич Хачатурян | |||||||
 | |||||||
| Rođenje | Aram Iljič Hačaturjan 6. juni 1903. | ||||||
| Smrt | 1. maj 1978 (74 godine) | ||||||
| Alma mater | Institut Gnesin u Moskvi Moskovski konzervatorijum | ||||||
| Zanimanje | kompozitor | ||||||
| Godine aktivnosti | 1926-1978 | ||||||
| Politička stranka | Komunistička partija Sovjetskog Saveza | ||||||
| Supružnik/ci | Nina Makarova | ||||||
| Djeca | 2 | ||||||
| Nagrade |
| ||||||
| Potpis | |||||||
 | |||||||
Biografija uredi
Aram Hačaturjan odrastao je u Tbilisiju kao sin armenske knjigoveške obitelji i od ranog djetinjstva bio je fasciniran armenskom, gruzijskom i azerbajdžanskom muzikom u svom kraju. Tokom školskih dana svirao je tenor rog. Naučio je ruski jezik i otišao u Moskvu 1922. na studij biologije. Nakon samo nekoliko mjeseci, međutim, prebacio se na Glazbeno-pedagoški institut Gnesin i tamo upisao svirati violončelo. Nakon tri godine prelazi u klasu kompozicije, a 1926. već je tiskana njegova prva skladba. Zatim je prešao na Moskovski konzervatorij, gdje je studirao kod Nikolaja Mjaskovskog i Mihaila Gnesina. Godine 1933. završio je studij u dobi od 30 godina i oženio svoju studijsku kolegicu Ninu Makarovu. Njegovi nećaci Karen Hačaturjan i Emin Hačaturjan također su bili kompozitori.
Muzika uredi
Prvo veće djelo bio mu je diplomski rad Prva simfonija iz 1934. godine. Počeo je stjecati međunarodnu slavu svojim Koncertom za klavir i orkestar iz 1936, koja se povećala njegovim Violinskim koncertom iz 1940, koji je napisao za Davida Ojstraha. Uz skladateljski rad, od 1950. koncertirao je u Njemačkoj i inozemstvu, uglavnom s vlastitim djelima. Godine 1951. imenovan je profesorom kompozicije na Moskovskom konzervatoriju, kao i na Glazbeno-pedagoškom institutu Gnesin. Bio je i dugogodišnji član organizacijskog odbora kompozitora Sovjetskog Saveza.
Politički stav uredi
Hačaturjan je bio član Vrhovnog sovjeta Armenske SSR prvog saziva. Tokom petog saziva bio je član Vrhovnog sovjeta SSSR-a.[2]
Djela uredi
Baleti uredi
Orkestarska uredi
- Simfonije
- Simfonija br. 1 (1934)
- Simfonija br. 2 (dvije verzije: 1943, 1944)
- Simfonija br. 3 (1947)
- Svita igre (1933)
- Svita iz Gajane br. 1 (1943)
- Svita iz Gajane br. 2 (1943)
- Svita iz Gajane br. 3 (1943)
- Državna himna Armenske SSR (1944)
- Ruska fantazija (1944)
- Svita iz Maskarade (1944)
- Oda u sećanju Vladimira Iljiča Lenjina (1948)
- Svita iz Staljingradske bitke (1949)
- Trijumfalna pesma, svečana pesma (1950)
- Svita iz Valensijanske udovice (1952)
- Svita iz Spartaka br. 1 (1955)
- Svita iz Spartaka br. 2 (1955)
- Svita iz Spartaka br. 3 (1955)
- Simfonijske slike iz Spartaka (1955)
- Pozdravna uvertira (1958)
- Svita iz Ljermontova (1959)
Vokalna orkestarska uredi
- Pjesma o Staljinu (1938)
- Tri arije (Pjesma, Legenda, Ditiramb), za vokal visokog tona i orkestar (1946)
- Oda radosti, balada za solistkinje, hor, violine, harfe i orkestar (1956)
- Balada o domovini, za soliste i simfonijski orkestar (1961)
Koncertna uredi
- Koncert za klavir (1936)
- Koncert za violinu (1940), takođe postoji i kao verzija koncerta za flautu
- Koncert za violončelo (1946)
- Koncertna rapsodija za violinu i orkestar (1961)
- Koncertna rapsodija za violončelo i orkestar (1963)
- Koncertna rapsodija za klavir i orkestar (1968)
Kamerna uredi
- Gudački kvartet (1931)
- Trio za klarinet, violinu i klavir (1932)
Instrumentalna uredi
- Pjesma lutajućeg Ašuga za violončelo i klavir (1925)
- Elegija za violončelo i klavir (1925)
- Komad za violončelo i klavir (1926)
- Igra br. 1 za violinu i klavir (1926)
- San za violončelo i klavir (1927)
- Pantomima za obou i klavir (1927)
- Alegreto za violinu i klavir (1929)
- Pjesma-poema (u čast Ašuzima) za violinu i klavir (1929)
- Grupna igra za bajan (1932)
- Sonata za violinu (1932)
- Nokturno iz Maskarade za violinu i klavir (1941)
- Sonata za solo violončelo (1974)
- Sonata-pesma za solo violinu (1976)
Klavirska uredi
- Pjesma (1925)
- Pjesma (1926)
- Valcer-etida (1926)
- Andantino (1926)
- Varijacije na temu „Solfeđo“ (1928)
- Sedam recitacija i fuga (1928, 1966)
- Svita (Tokata, Valcer-Kapričo, Igra) (1932)
- Igra br. 3 (1933)
- Marš br. 3 (1934)
- Budenovka, grupna igra (nedatirano)
- Koreografski valcer (1944)
- Tri komada (Ostinato, Romansa, Fantastični valcer) (1945)
- Album za djecu br. 1, 10 komada (1947)
- Valcer iz Maskarade (1952)
- Sonatina za klavir (1959)
- Sonata za klavir (1961)
- Album za djecu br. 2 (1965)
- Tokata (1932)
Scenska muzika uredi
- Ujak Bagdasar (1927)
- Katabala (1928)
- Orijentalni zubar (1928)
- Dug časti (1931)
- Magbet (1933)
- Razrušen dom (1935)
- Divan dan (1937)
- Baku (1937)
- Valensijanska udovica (1940)
- Maskarada (1941)
- Zvonjava iz Kremlja (1942)
- Zvučni izviđač (1943)
- Poslednji dan (1945)
- Južni nevolja (1947)
- Priča o istini (1947)
- Ilja Golovin (1949)
- Proljećna struja (1953)
- Anđeo čuvar iz Nebraske (1953)
- Ljermontov (1954)
- Magbet (1955)
- Kralj Lir (1958)
- Limeni orkestar
- Borbeni marš br. 1
- Borbeni marš br. 2 (1930)
- Muzika za igru (na temu jedne armenske pesme) (1932)
- Marš br. 3 (Uzbekistanski marš) (1932)
- Igra (na temu jedne armenske pesme) (1932)
- Herojima patriotskog rata, (1942)
- Marš milicije moskovske crvene zastave (1973)
Nagrade uredi
- Orden Lenjina: 1939, 1963, 1973.
- Orden Oktobarske revolucije: 1971.
Reference uredi
- ^ "Memory of the World". unesco.org (jezik: engleski). UNESCO. Pristupljeno 15. 3. 2023. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Sovjetska armenska enciklopedija (jezik: armenski). str. 18. Pristupljeno 14. 5. 2023. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
Vanjski linkovi uredi
| Commons ima datoteke na temu: Aram Hačaturjan |