Portoriko

Slobodna država Portoriko (španski: Estado Libre Asociado de Puerto Rico; engleski: Commonwealth of Puerto Rico) jedno je od Američkih ostrvskih područja, ostrvska država u Karibima udružena sa SAD-om. Sastoji se od ostrva Portoriko i više manjih ostrva: Vieques, Culebra, Culebrita, Palomino, Mona i Monita. Portoriko je najistočnije i najmanje ostrvo Velikih Antila

Portoriko Commonwealth of Puerto Rico Estado Libre Asociado de Puerto Rico
Zastava Grb
Položaj Portorika na karti Položaj Portorika
Država		SAD
Glavni grad		San Juan (Portoriko)
Službeni jezik		engleski i španski jezik
Upravni oblik		Pridružena teritorija
• guvernerka		Pedro Pierluisi
Zakonodavstvo
Površina
• Ukupno		9104 km2
Stanovništvo
• Ukupno		3667084
Pozivni broj		+1 787/ +1 939
Veb-sajt		www2.pr.gov/prgovEN/Pages/default.aspx

Historija

Otkrio ga je Kristofor Kolumbo na svom drugom putovanju 1493. čime je postao dijelom španskih posjeda. 15 godina kasnije Juan Ponce de León počeo je s koloniziranjem ostrva, što je dovelo do istrebljenja domorodaca i "uvoza" crnih robova. Još prije dobijanja unutrašnje autonomije 1897. od Španije, na ostrvu je 1837. ukinuto ropstvo.

Godinu kasnije, 10. decembra 1898, SAD su anektirale Portoriko. To je bila posljedica Špansko-američkog rata. Donošenjem Jonesovog akta (1917) Portoriko ponovo dobija pravo na unutrašnju samoupravu, koja se 1948. još proširuje. 25. jula 1952. ostrvo dobija status dominiona.

U glasanjima 1967. i 1993. Portorikanci su se izjasnili protiv nezavisnosti i za nastavak povezanosti sa SAD-om. Reorganizaciju u standardnu američku saveznu državu su odbili; prednost su dali statusu iz 1952.

Politika

Portoriko je pridružena slobodna država unutar SAD-a.

• Parlament: Zastupnički dom sa 54 člana i Senat sa 28 članova.
• Direktni izbori guvernera svake 4 godine.

Portorikanci su građani SAD-a, ali na izborima u SAD-u nemaju glasačko pravo. U Predstavničkom domu Kongresa SAD-a Portoriko je zastupljen s jednim predstavnikom, ali bez prava glasa.

Na jednom od malih ostrva ispred Portorika, Viequesu, mornarica SAD-a je od Drugog svjetskog rata testirala oružje, ne obazirući se pritom previše na stanovništvo i okoliš. Građani su povremeno zaposjedali to područje. Borili su se, dijelom potpomognuti i od strane lokalnih političara, za trenutni prekid manevara. Municija, među ostalom i ona s osiromašenim uranijem i ostaci hemikalija dovode, po njihovom mišljenju, do povećanog postotka obolijevanja djece od raka, kao i do drugih utjecaja na zdravlje stanovništva. Nakon političke borbe, koja je trajala decenijama, 2001. postignut je dogovor s vladom SAD-a, pa je u julu 2003. počelo povlačenje vojnih snaga SAD-a s Viequesa.

Stranke

Političko podneblje u Portoriku razlikuje se od američkog. Imaju više stranaka, koje su svojim djelovanjem okrenute prije svega unutrašnjim problemima Portorika.

Geografija

Ostrvo ima puno brdovitih područja (60% površine), ali ima i područja s kišnim šumama, pustinjama i plažama.

• Najviši vrh: Cerro La Punta (1.338 m)
• Najduža rijeka: La Plata (80 km)

Ostrvo je okruženo vrlo dubokim dijelovima okeana: duž sjevera ostrva proteže se Portorikanska brazda sa dubinom od 9.219 m u Atlantiku, a na jugu je Venecuelanski bazen dubine 5.649 m u Karipskom moru.

Stanovništvo

Stanovništvo Portorika podijeljeno je na 78 općina. Više od 80% od nepunih 4 miliona stanovnika jesu katolici (prakticirajući katolici su njih oko 55%). Iako je ostrvo dio SAD-a, samo njih oko 10% izjašnjava se da su Amerikanci. Većina (87%) sami sebe vide kao potomke Španaca ili afričkih robova. Kao prvi jezik, španski govori više od 93% stanovništva, a prvi jezik je engleski samo za njih 7%. Na univerzitetima se uglavnom predaje samo na engleskom.

Spisak domorodačkih naroda (prema Lehmannu, 1920):

• Agueynaba.
• Arecibo.
• Aymamon.
• Bayamo.
• Coamo.
• Guanica.
• Guarionex.
• Humacao.
• Loaiza.
• Mabodamaca.
• Mayaguex.
• Urayoan.
• Utuado.
• Yagueca.
• Yauco.

Ekonomija

Najvažniji poljoprivredni proizvodi su šećerna trska, banane, kahva, ananas i duhan, a važan je i ribolov. Važnije industrijske grane su prehrambena proizvodnja, tekstilna i industrija cementa, te proizvodnja strojeva, ali je važan privredni faktor i turizam.

Nauka

U Arecibu se u jednoj kotlini nalazi radioteleskop Arecibo, najveći radioteleskop na svijetu.

Klima

Na ostrvu vlada (sup)tropska klima s prosječnom temperaturom od 28 °C. Sjeverna obala i viši dijelovi imaju redovne pljuskove, dok je južni dio relativno suh.

Također pogledajte

• Portorikanska stranka nezavisnosti

Vanjski linkovi

• Službeni sajt
• Portoriko na CIA World Factbook