Okeanografija

Okeanografija (grčki okean + γράφειν = pisati), također zvana okeanologija, nauka je o Zemljinim okeanima i njihovih međusobno povezanih ekosistema te hemijskih i fizičkih procesa. Postoje pet glavnih područja unutar nauke:

biološka okeanografija ili pomorska biologija nauka je o okeanskim biotima i njihovim ekološkim interakcijama;
hemijska okeanografija je nauka o hemiji okeana;
geološka okeanografija ili pomorska geologija uključuje tektoniku ploča i ostale nauke o okeanskom dnu;
meteorološka okeanografija bavi se pitanjem kako atmosfera i okean međusobno djeluju unutar hidrosfere;
fizikalna geografija bavi se fizikalnim obilježjima okeana (kao što su valovi, struje te struktura temperature i slanoće).

Historija okeanografije uredi

Rana istraživanja okeana bila su ograničena na njegovu površinu i malobrojna stvorenja koja su ribari vadili u svojim mrežama. Međutim, kad su Bougainville i Cook izveli svoja istraživanja u južnom Pacifiku, u svojim su izvještajima spomenuli i mora koja su posjetili. James Clark Ross preduzeo je prvo moderno mjerenje dubine mora 1840, Charles Darwin objavio je rad o grebenima i oblikovanju atola, ali ipak postojanje ogromne strmine iza kontinentalnih šelfova nije otkriveno sve do 1849. godine. Mauryjeva Fizikalna geografija mora iz 1855. bio je prvi udžbenik iz okeanografije. Polaganje sjevernoatlantskog telegrafskog kabla potvrdilo je prisutnost srednjookeanskog hrpta.

Nakon sredine 19. stoljeća, kad su naučna društva prolazila kroz poplavu novih terestričkih botaničkih i zooloških informacija, evropski historičari prirode počeli su osjećati nedostatak više nego anegdotskih znanja o okeanima. Počeci okeanografije kao kvantitativne nauke zapravo datiraju od 1872, kad su Charles Wyville Thompson i John Murray krenuli u ekspediciju Challenger (1872–1876). Ubrzo su ostali evropski i američki narodi poslali naučne ekspedicije (kao što su učinili mnogi pojedinci i institucije), a osnovani su i instituti posvećeni proučavanju okeanografije. Četiri najvažnija u Sjedinjenim Državama jesu Okeanografski institut Scripps, Okeanografski institut Woods Hole, Opservatorija Lamont–Doherty i Univerzitet Vašingtonske škole okeanografije. Najvažnija nova institucija u Britaniji jest Sautemptonski okeanografski centar.

Prva međunarodna okeanografska organizacija osnovana je 1901. pod imenom Međunarodno vijeće za istraživanje mora. Godine 1921. u Monaku je osnovan Međunarodni hidrografski ured (IHB). Kasnije je 1966. Kongres SAD-a osnovao Nacionalno vijeće za pomorska bogatstva i tehnički razvoj, u čijoj je nadležnosti bilo istraživanje i proučavanje svih aspekata okeanografije. Također je omogućio da Nacionalni naučni zavod novčano podupre ljude koji su obavljali ta proučavanja na polju okeanografije.

Srodne discipline uredi

Također pogledajte uredi

Commons ima datoteke na temu: Okeanografija