James Monroe
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
James Monroe (28. april 1758 – 4. juli 1831) bio je američki predsjednik i političar.
| James Monroe | |
|---|---|
.jpg) | |
| 5. predsjednik Sjedinjenih Američkih Država | |
| Vrijeme na vlasti 4. mart 1817. – 4. mart 1825. | |
| Prethodnik | James Madison |
| Nasljednik | John Quincy Adams |
| 7. Državni sekretar SAD | |
| Vrijeme na vlasti 6. april 1811. – 4. mart 1817. | |
| Prethodnik | Robert Smith |
| Nasljednik | John Quincy Adams |
| Rođenje | 28. april 1758. Monroe Hall, Virginia, SAD |
| Smrt | 4. juli 1831 (73 godine) New York City, New York, SAD |
| Nacionalnost | Amerikanac |
| Politička stranka | Demokratsko-republikanska stranka |
| Porodica | |
| Supruga | Elizabeth Kortright |
| Obrazovanje | College of William and Mary |
| Vjera | Episkopalna crkva |
| Potpis |  |
Jedan je od najdjelatnijih političara u historiji Sjedinjenih Država. Dva je puta bio predsjednik SAD-a, a njegovim nastojanjem su Sjedinjene Američke Države 1803. godine kupile Louisianu od Francuske. Godine 1823. proklamirao je čuvenu doktrinu "Amerika Amerikancima!", koja je odražavala težnju mladih sjevernoameričkih industrijskih društvenih slojeva da gospodare tržištima i sirovinskim bazama na američkom kontinentu i da s njega potisnu utjecaj evropskih sila.
Biografija uredi
Monroe je odrastao u zemljoposjedničkoj porodici u Virginiji. Kao mlad učestvovao je u Američkom ratu za nezavisnost. Godine 1782. izabran je za člana virginijske skupštine, a od 1783. do 1786. je sjedio u Kontinentalnom kongresu. Žestoko se protivio ratifikaciji američkog Ustava, držeći da se suverenitet država-članica ne smije dovoditi u pitanje. Zbog toga se priključio Demokratsko-republikanskoj stranci Thomasa Jeffersona, te služio na nizu odgovornih položaja u Jeffersonovoj, a kasnije i Madisonovoj administraciji, među njima i kao državni sekretar.
Monroe je za predsjednika izabran 1816. godine. Njegovo predsjednikovanje je s vremenom postalo poznato pod nazivom "Era dobrih osjećaja", jer je kraj rata s Britanijom, kao i ekonomskih nedaća izazvanih oružanim sukobima u Evropi, koincidirao s gašenjem oštrih ideoloških sukoba između suprotstavljenih frakcija unutar mlade države. Federalistička stranka u njegovo doba se ugasila, a Demokratsko-republikanska stranka postala praktički jedinom ozbiljnom strankom u SAD.
Monroe je tome pridonio pokazavši veliki talent za zadovoljavanje različitih geografskih i ideoloških frakcija u SAD. Godine 1819. je prva veća nacionalna kriza povodom primitka robovlasničke države Missouri elegantno riješena kompromisom, na osnovu kojeg je iz sastava New Hampshirea izdvojena nova država Maine, te tako očuvana ravnoteža između robovlasničkih i slobodnih država.
Godine 1820. Monroe je izabran za predsjednika gotovo bez ikakve ozbiljne opozicije. Godine 1821. Španija je formalno predala suverenitet nad Floridom.
Najpoznatiji događaj koji se vezuje uz Monroev predsjednički mandat jest poruka koju je uputio Kongresu SAD-a 2. decembra 1823. i u kojoj je iznio teze danas poznate kao Monroeova doktrina. U njoj je, povodom ustanka južnoameričkih kolonija protiv Španije i najava da bi evropske sile mogle intervenirati u tom sukobu, utvrdio da se evropske sile nemaju pravo miješati u poslove na američkom kontinentu, dok se SAD, s druge strane, nemaju pravo miješati u sukobe u Evropi. Ta se izjava često smatra začetkom američkog izolacionizma, ali i imperijalizma u odnosu na Latinsku Ameriku.
Po Monroeu je godine 1822. na obali Zapadne Afrike nazvano naselje oslobođenih američkih robova, danas poznato kao Monrovia, glavni grad Liberije.
Također pogledajte uredi
Vanjski linkovi uredi
James Monroe na Wikimedia Commonsu
