Italijani u srednjovjekovnoj Bosni

Među strancima koji su bili prisutni u Bosni značajno mjesto pripada i Italijanima. Zapravo radi se o ljudima koji su sa područja Apeninskog poluotoka i kasnije ujedinjene Italije. To su stanovnici Venecije, Firence, Marki, Apulije i drugih italijanskih gradova i oblasti. U ranijim periodima radi se o sporadičnim prisustvima, a u kasnom srednjem vijeku njihov broj je sve veći. To se poklapa sa mjestom i ulogom srednjovjekovne Bosne u širim privrednim i političkim tokovima na istočnoj jadranskoj obali i Mediteranu. Ipak njihovo prisustvo nikada nije bilo sa karakteristikama organizovanijeg prisustva niti do razine stvaranja kolonija, kao u slučaju Dubrovčana. Italijani u Bosni borave privremeno, kratkotrajno i po obavljenom poslu vraćaju se nazad u svoju domovinu. Jedino se o trajnijem prisustvu Italijana u Bosni može govoriti kroz prisustvo predstavnika franjevačkog reda. Ostali su povremena prisustva poslanika, legata i misionara, trgovca, zanatlija, ljekara, umjetnika, plaćenika i drugih.

Italijanski trgovci ne zalaze dublje u Bosnu, obzirom da sve potrebne proizvode koje nudi bosansko tržište dobijaju na području trga Drijeva na ušću Neretve. Italijani su kao trgovci najviše zainteresovani za plemenite metale, roblje i radnu snagu, žito i vosak. Interesantne su im i carine, kako to pokazuje njihov zakup carina u Drijevima i Olovu. U jednom trenutku, tokom 1422 i 1423. mletački trgovački i politički interes je imao namjeru ostvariti značajniji upliv u Bosnu, ali su Bosanci ostali vjerni ustaljenoj dubrovačkoj orijentaciji.

Izuzetno značajno prisustvo Italijana u Bosni odvija se putem povremenih dolazaka ljekara bosanskim vladarima i bosanskoj vlasteli. No, oni ne dolaze direktno iz Italije. Radi se o Italijanima koji su bili u redovnoj službi u Dubrovniku. Bosanci su ih redovno pozivali jer su bili zadovoljni njihovim profesionalnim ljekarskim uslugama. Poznato je da su u Bosnu dolazili Viljem Varinjana (Guglielmo Vergnana; Guillelmo Varignana), Johannes de Aldoradis iz Pavije, Paulus barberius iz Barlete, fizik Albertinus de Chamurata iz Padove, fizik Bartholus de Squarcialupi iz Plombina, fizik Thoma (sin ljekara Johannesa de Aldoradisa) iz Ankone, Jacobus de Gondovaldis iz Ferarija, Johannes raynaldi de Titulo iz Padove, Jevrejin Elija Sabati iz Ferma, Christophorus de Bonasis iz Padove, fizik Johannes Franciscus iz Treviza i Tadeus Ardonys iz Firence.

Literatura

• Vojka Besarović, Italijani u Bosni u kasnom srednjem vijeku, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine 36, Sarajevo 1984, 141-147.
• Vojka Besarović, Italijani dubrovački ljekari u srednjovjekovnoj Bosni, Prilozi Instituta za istoriju XX/2I, Snrajevo 1985,247-256.
• Emir O. Filipović, Italiani nella Bosnia medioevale, Raccolti di studi della tavola rotonda, 130 anni degli Italiani in Bosnia – Erzegovina, Sarajevo 2013, 55-60, [1]