Giljotina

Giljotina je mehanička naprava korištena za pogubljivanja odsijecanjem glave. Sastoji se od visokog drvenog rama, sa kojeg visi teško i oštro sječivo. Puštanjem konopca koji ga drži, noć bi padao i precizno odvajao glavu od tijela. Ova je naprava ušla u historiju kao glavno egzekuciono sredstvo u Francuskoj, pogotovo za vrijeme Francuske revolucije, kada je najčešće korištena.

Iako je postala poznata i ime dobila u Francuskoj za vrijeme Francuske revolucije, mehanizmi slični giljotini, korišteni za obezglavljiavnje osuđenika, upotrebljavali su se i vijekovima prije nje. Jedan od primjera je i "djevica" (eng. The Maiden), koja se u Škotskoj koristila još od 1564. godine, a prvi se put pominje 1307. godine u Irskoj.

Godine 1791, kako je Francuska revolucija napredovala, Nacionalna skupština je, po prijedlogu doktora Joseph-Ignace Guillotina (Žozef Giljoten), krenula u potragu za humanijim načinom pogubljivanja osuđenika, bez obzira na slojeve društva kojem pripadaju. Sljedeće je godine Guillotin predložio modernizaciju djevice, što je i učinjeno, a tako naprava stvorena naprava nazvana je po njemu. Sam Guillotin, po profesiji zubar, nije mnogo pridonio usavršavanju giljotine.

Njemački model giljotine iz 1854. Efikasnost giljotine uvidio je i Adolf Hitler, koji je giljotirao 16.500 ljudi.

Prve giljotine imale su sječivo polukružnog oblika, kao kod sjekira za obezglavljivanje, ali nakon nekoliko isprobavanja ono biva zamjenjeno sječivom pod uglom od 45 stepeni, koje se pokazalo efikasnijim. Prva testiranja giljotine, koja su trjala tri sedmice, vršena su isključivo na životinjama. Stoku su kasnije zamijenili ljudski leševi, čije je posthumno obezglavljivanje proteklo bez većih poteškoća. Nakon podešavanja ugla i brzine padanja sječiva, giljotina je bila spremna za upotrebu. Prvo javno pogubljenje giljotinom izvršeno je 20. aprila 1792. godine, a žrtva je bila neprijatelj revolucije, Nicolas-Jacques Pelletier (Nikolas Žak Peletjer). On je bio prvi od nekoliko hiljada ljudi čiji je život prekinulo oštro sječivo giljtone. Na vrhuncu Francuske revolucije, za samo četiri mjeseca, pod giljotinom je pogubljeno preko 4.000 osuđenika. Najslavniji među njima bili su Luj XVI i Marija Antoaneta, bivši kraljevski par, koji je 1793. godine bili smaknuti kao obični građani.

Osnova giljotinina uspjeha bilo je uvjerenje da je to zapravo humani način pogubljivanja, nasuprot metodama korištenim prije revolucije. U Francuskoj se, prije pojavljivanja giljotine, plemstvo pogubljivalo sjekirom ili mačem, dok su obični građani vješani ili spaljivani na lomači. Ponekad je pri obezglavljivanju bilo potrebno nekoliko udaraca da se glava u potpunosti odvoji od tijela. Osuđeni ili njegova porodica su često plaćali dželatu da naoštri sječivo, kako bi smrt bila brza i bezbolna.

Giljotina je prihvaćena zbog svoje učinkovitosti, ali i zato što je jedno sredstvo za pogubljivanje predstavljalo iskazivanje jednakosti među svim građanima. 20. marta 1792. usvojena je kao jedino zakonito i službeno sredstvo za pogubljivanje u Francuskoj, a to je i ostala sve do ukidanja smrtne kazne 1981. godine. Međutim, iako je odvajanje glave od tijela bilo brzo i uvijek ostvareno, ljudi koji su prisustvovali giljotiranju tvrdili su da je glava svjesna i do 20 sekundi nakon odvajanja od tijela. Svjedoci su pominjali glave koje miču usnama i očima, te prestrašena lica pogubljenih. Time je humanost giljotine dovedena u pitanje, pa je u Švicarskoj ukinuta 1910. godine a u Njemačkoj 1949. godine. Giljotina je, u svakom slučaju, ostala upamćena kao jedno od sredstava na kojima je počivala Francuska revolucija.

Poznate giljotirane ličnosti

• Luj XVI, kralj Francuske
• Marija Antoaneta
• Antoine Lavoisier
• Maximilien Robespierre