Evropska zajednica za atomsku energiju
Evropska zajednica za atomsku energiju ili skraćeno Euratom[1][2] (engleski European Atomic Energy Community) je međunarodna organizacija sastavljena od država članica Evropske unije.
Osnovana je drugim Rimskim ugovorom, potpisanim 25. marta 1957. godine. Danas Euratom, zajedno sa Evropskom zajednicom čini tzv. prvi stub Evropske unije. Euroatom je sve do 1967. imala vlastita tijela, kada su Ugovorom o spajanju tijela Euroatoma, Evropske ekonomske zajednice i danas više nepostojeće Evropske zajednice za ugalj i čelik, spojena.
Svrha Euroatoma bila je stvoriti posebno tržište za atomsku energiju, distribuirati je kroz države članice, razvijati je i prodavati višak državama nečlanicama.
Međutim, tokom godina njen opseg je značajno povećan kako bi pokrio širok spektar područja povezanih s nuklearnom energijom i jonizujućim zračenjem, kao što su zaštita nuklearnih materijala, zaštita od zračenja i izgradnja međunarodnog fuzijskog reaktora ITER.[3]
Pravno se razlikuje od Evropske unije (EU) iako ima isto članstvo i njome upravljaju mnoge institucije EU; ali to je jedina preostala organizacija zajednice koja je nezavisna od EU i stoga izvan regulatorne kontrole Evropskog parlamenta. Od 2014. godine, Švicarska također učestvuje u programima Euratoma kao pridružena država.[4]
Ujedinjeno Kraljevstvo je prestalo da bude član organizacije 31. januara 2020.[5] [6] Međutim, prema odredbama Sporazuma o trgovini i saradnji između Ujedinjenog Kraljevstva i EU, Ujedinjeno Kraljevstvo učestvuje u Euratomu kao pridružena država nakon završetka prelaznog perioda 31. decembra 2020.[7]
Pokretačka snaga iza osnivanja Euratoma bila je želja Francuske da razvije nuklearnu energiju i nuklearno oružje bez potrebe da se oslanja na Sjedinjene Države i/ili Ujedinjeno Kraljevstvo.[8] Troškovi nuklearnog razvoja također su bili veliki, što je motiviralo Francusku da podijeli troškove s ostalim članicama Evropske zajednice za ugalj i čelik (ECSC). [8]
Također pogledajte uredi
Vanjski linkovi uredi
Reference uredi
- ^ "European Atomic Energy Community (Euratom) | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 2024-05-03.
- ^ "Euratom | horizon 2020". www.h2020.md. Pristupljeno 2024-05-03.
- ^ Energy, Fusion For. "Fusion For Energy - Bringing the power of the sun to earth". fusionforenergy.europa.eu.
- ^ Document 32014D0954, Council of the European Union. Retrieved 26 October 2015.
- ^ European Union (Notification of Withdrawal) Act 2017 (c. 9) EXPLANATORY NOTES, p. 4: "The power that is provided by section 1(1) applies to withdrawal from the EU. This includes the European Atomic Energy Community (‘Euratom’), as the European Union (Amendment) Act 2008 sets out that the term “EU” includes (as the context permits or requires) Euratom (section 3(2))."
- ^ Hinson, Suzanna (8 January 2020). "Commons Briefing papers CBP-8036". journal zahtijeva
|journal=(pomoć) - ^ "Draft EU-UK Declarations" (PDF). European Commission. str. 21. Pristupljeno 26 December 2020.
- ^ a b Nieburg, H. L. (1963). "EURATOM: A Study in Coalition Politics". World Politics (jezik: engleski). 15 (4): 597–622. doi:10.2307/2009458. ISSN 1086-3338. JSTOR 2009458.